23 Şubat 2010

FINDIK AĞACI ( Corylus )

Fındık ağacı / kültür   ( Corylus avellana )
Giresun fındığı / Yağlı fındık / Tombul fındık 
Fındık, huşgiller ( betulaceae ) familyasının  'corylus'  cinsini oluşturan bitki türlerinin ortak adıdır.  Kışın yapraklarını döken bu bitkiler  çalı ya da nadiren  ağaç formundadır. Anavatanı tam olarak bilinmemekle beraber Asya ve Avrupa olduğu kabul edilir.  Dünyada 18 taksonu vardır. Türkiye'de doğal olarak Corylus avellana ( fındık )  ve Corylus colurna ( Türk fındığı ya da  Ağaç fındığı )  türleri  yetişmektedir. 
Fındık / doğal  ( Corylus avellana )
Yabani fındık / Adi fındık. 
Fındık ağacı / kültür / sonbahar   ( Corylus avellana )
Fındık ağacı yapraklarını dökmeden önce sarı - turuncu bir renk alır. 
Kültür olarak fındık  ilk önce Karadeniz kıyılarında yetiştirilmiştir. Avrupaya buradan  götürülmüştür.  Özellikle İtayya'nın Avellino kentinde yetiştirildiği için adına ( Corylus avellana ) Avellana fındığı denir.  
Türk fındıği ya da  ağaç fındığı ağacı   ( Corylus colurna )
Azdavay / Kastamonu  

Türk fındığı meyvesi  ( Corylus colurna ) 
Kültür olarak yetiştirilen fındık türleri  Corylus avellana'nın çeşitleridir. Daha önce ayrı bir tür  kabul edilen  Corylus  maxima'nın da, C. avellana'nın bir çeşidi olduğu kabul edilmektedir.
Corylus maxima  egzotiktir, yurdumuzda doğal olarak  yetişmez.  Meyveleri değerlidir, Ordu ilimizde kültür olarak yetiştirilmektedir. Corylus maxima 'Atropurpurea'  ise  park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir.  
Lambert fındığı ( Corylus maxima 'Atropurpurea' )
Lambert fındığı ( Corylus maxima 'Atropurpurea' )
Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir.  
Fındık tarımı, Karadeniz bölgesinde ( özellikle Ordu ve Giresun'da ) yapılmaktadır.  Dünyadaki fındık üretiminin  yüzde 75'i ( 650 000 ton )  Türkiye'de yetiştirilmektedir. 
Fındık ağacı / kültür ( Corylus avellana )
Besleyici ve lezzetli  bir meyve olan fındık yaş ve kuru olarak  tüketildiği  gibi, yemeklik yağ elde etmek için ham madde olarak kullanılır. Sürgünlerinden sepet yapılır, kabukları ise sunta yapımında ve yakacak olarak kullanılır.
 Fındık ( Corylus avellana  )  çiçekleri
Fındık kışın  çiçek açan tek evcikli bir bitkidir, yani erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde ama farklı yerlerinde ( dallarda ) bulunur. Çiçeklenme sonbahar ve ilkbaharda, tozlaşma / döllenme ise daha gec  olur.  Tozlaşmanın yeterli ve verimli olabilmesi için; tozlayıcı olarak başka çeşitlerin, birlikte  dikilmesi  gerekmektedir.  Tozlaşma rüzgarla olur.  

Fındığın uzun püskül şeklindeki erkek çiçeklerine kedicik / püskül, kırmızı renkli tomurcuk halindeki dişi çiçeklerine ise  karanfil denir.
Fındık ağacına halk arasında dal - ocak denir. Yeşil kabuklu kozasına / örtüsüne  ise 'çotanak' denir.

Fındık ( corylus ), ılıman iklimlerde yetişir. Güneşli, yarı gölge yerleri ve nemli, humusca zengin derin toprakları sever. Genel olarak kök sürgünleri ile üretilir, tohumdan yetişenler kalitesiz olur. 

Üç yıl önce  bahçeme ( Seferihisar ), Bartın'dan getirerek diktiğim fındık ağacı ilk  çiçeklerini açtı. Karadeniz ikliminin  görüldüğü illerimizde kültür olarak yetiştirilen fındık, İçanadolu ve  diğer bölgelerinde de  yetişmektedir.  Değişik iklimlere uyum sağlamaktadır. Bu nedenle, Akdeniz ikliminin  hüküm sürdüğü  Seferihisar'a da uyum sağlayacağını umuyorum.
Fındık çotanağı  ( Corylus avellana ) 
Yeşil fındık, Ordu 
Fındık ağacı çiçeği / erkek çiçekler ( Corylus avellana )

Fındık ağacı   ( Fındık ocağı )
Fındık çotanağı ( Corylus avellana ) 
Fındık  ağacı / kültür ( Corylus avellana )
Fındık çiçekleri ( püskül / kedicik erkek çiçek, kırmızı
tomurcuk / karanfil ise dişi çiçektir )
Fındık ağacı ve çiçeği
Fındık ağacı kışın çiçek açar.

Kaynaklar: Fındık  Çeşitleri ( Hazelnut Cultivars ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları  ve Çalıları ( Prof. Dr.Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu )

Burayı tıklıyarak 'Fındık Çotanak ve Giresun' başlıklı yazımı da  okuyabilirsiniz )
Bu yayın son olarak 06. 12. 2023 tarihinde güncellenmiştir. 

4 yorum:

  1. Fındık çiçeği bizim için çok ilginç :)

    Blog'unuzu zevkle gezdik, bahçeden daha eklenecek çok çeşit olduğunu düşünüyoruz, devamını bekliyoruz.

    Bir de çocuklarınızın da fotoğraflarını ekleseniz güzel olabilir, Tuna da çok şirin çıkmış :)

    Sevgiler,

    Müjgan & Veyis.

    YanıtlaSil
  2. Sevgili Dostum,
    Botanik parka vermiş olduğun emeğin karşılığını bu güzel bahçede yetişen ürünlerle almışsın. Emeğine sağlık. Tebrikler.
    Hasan & Ayten.

    YanıtlaSil
  3. merhaba konya ereğliden abdülkadir harmanci resimdeki fındık ağacının aynısı bahçemde mevcut bahçem ereğliye 20 km uzaklıkta ivriz köyüne ait eskiden hitit kırallığının yaşadı yerdir bu fındıkla ilgili bilgi almak isterim teşekürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sayın adaşım sorunuz çok genel olmuş, bu konuda blogumda iki yazım daha var, linkleri yukarıda var onları da okuyabilirsiniz.Fındık, farklı iklim koşullarına uyabilen bir bitki, Türkiye'nin hemen hemen her bölgesinde az çok yetişebiliyor. Köyünüzü görmek isterdim, Seferihisar'dan selamlar.

      Sil

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum göndermemenizi rica ederim. Bitki, çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.