15 Mayıs 2010

DUT AĞACI ( Morus )

Dut ağacı, Bahçeköy / Seferihisar

Dut ( morus ), çok eski çağlardan beri meyvesi ve yaprağı (  ipekböcekciliği ) için yetiştirilen, kışın yapraklarını döken  bir ağaç cinsidir. Dünyda 18 türü vardır.  Kerestesi de değerlidir,  müzik aletleri yapımında kullanılır. Farklı iklim ve toprak koşullarına  adaptasyonu yüksektir. Zeytin gibi uzun ömürlü bir ağaçdır, incirle ( ficus ) beraber dutgiller  ( moraceae ) familyasının en önemli cinslerini  oluştururlar.  Çoğu türünün anavatanı Çin'dir.
Dut ( morus ), kendi kendini tozlar ( döller ), çiçeklerinin taç yaprakları yoktur, meyvesi üzümsü, sulu ve bileşiktir. Bazı çeşitleri sık ve büyük yapraklı olduğu için, park ve yol kenarlarına  gölge ağacı olarak dikilir. 

- Beyaz dut ( Morus alba ): Yurdumuzda en çok beyaz dut / ak dut  çeşitleri yetiştirilmektedir. Anavatanı Çin'dir. Yurdumuzda doğallaşmıştır. İpek böceği  beyaz dut yaprağı ile beslenmektedir. Bunu ilk defa Çinliler keşfetmişler ve yurt dışına çıkarılmasını yasakladıklarından, ipek uzun yıllar bütün dünyaya Çin'den taşınmıştır ( İpek Yolu ile ). Beyaz dut meyveleri çeşidine gör beyaz,  pembe ve siyah renkli olur ve  tatlıdır. Kurutulur, pekmez ve pestil yapımında kullanılır.  

- Karadut / ekşi kara dut  ( morus nigra ): Anavatanı İran'dır. Uzun ömürlü bir ağaçtır, yavaş büyür. Meyveleri çok lezzetli olup, hafif mayhoştur.  Bütün çeşitleri siyah renklidir. reçel, jöle ve  şerbet yapımında kullanılır. Ağız yaralarına iyi gelir.  Hasadı zordur.

- Mor ya da kırmızı dut ( Morus rubra ): Anavatanı Amerika'dır. Bu nedenle Amerikan dutu da denir.   Meyvesi tatlı,  mor / kırmızı ve siyah renkli olur. Daha çok süs bitkisi olarak yetiştirilir.  

Sarkık dut ( morus alba-Pendula ):  Çok dekoratiftir, süs bitkisi olarak yetiştirilir.   

Mor dut, kırmızı dut ( Morus rubra ).

Parmak dut / Avustralya Kara dutu ( Morus laevigata ): Yurdumuzda son yıllarda seralarda  yediveren olan  'Avustralya Karadudu'  yetiştirilmektedir.  Meyveleri uzun, kırmızı - siyah  olan bu dut, meyve verdikten sonra budanırsa  yeniden dut verebilmektedir.  Saksı içinde de yetiştirilen Avustralya karadutu  çoğu zaman dikildiği yıl meyve vermektedir. 

Kırmızı ya da mor dut ( Morus rubra )
Kırmızı yada mor dut ( Morus rubra ).
Dut, ılıman ve suptropikal iklimlerde yetişir.  Soğuğa karşı dayanıklı bir ağaçtır, derin, nemli toprakları ve güneşli yerleri sever, suyunu kendi bulur. Dut göz aşısı ve daldırma yöntemi ile çoğaltılır

Dut, ilk yaz meyvelerinden biridir. Tamamen organik olarak yetişmektedir. (Hastalanmadığından tarım ilacı kullanılmaz ).
Dut aynı zamanda şifalı bir meyvedir, özellikle ekşi karadut, kalp,şeker ve kansere karşı  iyi geldiği bilinmektedir. Pekmezi, şurubu, reçeli, pestili yapılan dutun yapraklarından da sarma olur. Ayrıca beyaz dut kurutularak çerez olarak yenir.

Bit çeşit ekşi karadut, Urmu dutu (  Morus nigra  )*

Bir çeşit kara dut ( Morus nigra )
Dut, üzümsü ve   bileşik bir meyvedir.
Dut ağacı ve olgunlaşmaya başlıyan meyveleri 

Beyaz dut ( Morus alba ).
 
Konu dut olunca olunca, yazımı hemşehrim ( Giresun ) Bedri Rahmi Eyüpoğlu'nun ünlü 'KARADUT ' şiirinden  bir kıta ile bitireyim dedim.

Karadutum, çatal karam, çingenem.
Nar tanem, nur tanem, bir tanem
Ağaç isem dalımsın salkım saçak
Petek isen balımsın a gülüm
Günahımsın,vebalimsin.
             Bedri Rahmi Eyüpoğlu

*Bir tür ekşi karadut olan 'URMU DUTU' için tıkla :http://kadirbekci53.blogspot.com.tr/2011/07/urmu-dut-zaman.html
                                 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum göndermemenizi rica ederim. Bitki, çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.