12 Ağustos 2014

VANİLYA KOKULU BİR ÇİÇEK. & HELİOTROPE

Heliotrope, Kediotu ya da  Yalancı vanlya çiçeği
( Heliotropium arborescens ya da Heliotropium peruvianum )

Heliotropium arborescens'a, çiçekleri vanilya gibi koktuğu için yurdumuzda yalancı vanilya çiçeği ya da bahçe vanilyası denmektedir. Ayrıca cins adından dolayı kısaca  heliotrope denir. Dünyada ise kediotu olarak tanınır ( Yurdumuzda doğal olarak yetişen kediotu / valerina  türleri  ile hiçbir alakası yoktur ). Cins adının anlamından  dolayı ise  ( eski yunanca heliotropium  'güneşe dönük' anlamına gelir ) güneşçiçeği denir.   Anavatanı Peru'dur. Yetiştirilmesi  kolaydır, fazla bakım istemez. 

Heliotropium arborescens, çok yıllık bir sarmaşık olan ve meyvelerinden 'vanilin' adı verilen baharat  elde edilen vanilya bitkisiyle ( Vanilla planifolia ) karıştırmamak gerekir ( Bu arada, vanilla bitkisinden  elde edilen doğal vanilya çok pahalı olduğundan piyasada satılan  ürünlerin çoğunun  yapay ve sentetik olduğunu belirteyim.). Kısaca bu bitkiye çiçekleri  vanilya gibi koktuuğu için, 'yalancı vanilya' ya da 'bahçe vanilyası' denmektedir. Gerçek vanilya bitkisi ile hiç bir ilgisi yoktur. 

Yukarıda da belirttiğim gibi bilimsel adı 'Heliotropium arborescens' ya da  'Heliotropium peruvianum' olan yalancı vanilya çiçeği,  hodangiller ( boraginaceceae ) familyasının  'heliotropium' cinsinden, çok yıllık, herdem yeşil, çalımsı bir bitkidir. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişmektedir. Çok yıllık olmasına rağmen ülemizde daha çok mevsim çiçeği olarak, yazın yetiştirilir.  

Heliotrope daha çok saksı çiçeği  olarak  yetiştirilmektedir, yazın kümeler halinde mor renkli  çiçekler açar az da olsa beyaz, sarı ve lila renginde  çiçek açan çeşitleri de vardır. Yapaklarını dökmez,  buruşmuş gibi durur.  Bazı kültivarları uzun boyludur, bahçe çiçeği olarak yetiştirilir. 
Çiçekleri uzun ömürlü olduğu için,  kesme çiçek olarak da yetiştirilmektedir. Bitkinin solan çiçekleri kesilirse, yeniden çiçeklenir. Dikkat özellikle kedi ve köpekler için  zehirlidir.  

Yalancı vanilya çiçeği verimli, iyi drenajlı, nemli toprakları ve güneşli yerleri sever. Yazın öğle güneşinden korunmalıdır.

Heliotropium arborescens'in  bir özelliği de, ayçiçeği gibi gün içinde güneşi takip etmesidir. Bu nedenle 'Güneşçiçeği' de denir. Bir efsaneye göre;  bir su perisi  olan Clytie, güneş tanrısı Heliosa aşık olur ancak aşkı karşılıksiz kalır. Acı içindeki peri çiçeğe dönüşür ancak çiçekli hali ile bile güneşe bakar. Bitkinin ingilizce adı ise, kedi gibi güneşli yerleri sevdiği için 'kediotu' dur.

Kedi ve kediotu çiçeği
İkisi de güneşli yerleri çok seviyor.
Bir adı da kediotu olan yalancı vanilya çiçeği ve kedimiz  Sincap. 
Bir adı da güneşçiçeği olan yalancı vanilya çiçeği
( Heliotropium peruvianum ) 
Yalancı vanilya çiçeği çok yıllık olmasına rağmen, yurdumuzda genel olarak tek yıllık bir bitki  olarak  yetiştirilmektedir. Kışın soğuktan korunan yerlerde  çalılaşır. Çelikle ve tohumdan üretilir.

Not. Yurdumuzda doğal olarak yetişen, akrep kuyruğuna benzeyen beyaz çiçekli bir bitki olan bambul otu ya da  akrep otu ( Heliotropium europaeum ), yalancı vanilya çiçeği ile yakın akrabadır.  Ayni zamanda tıbbi  olan bambul otu,  eskiden böcek zehirlenmelerine karşı kullanılmıştır. 


Bambul otu /Akrep otu ( Heliotropium europaeum ) 

Yararlandığım kaynaklar. Bahçe Çiçekleri ( Nejat Ebcioğşlu ), Vikipedi 
( Bu yayın son olarak 21. 07. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )

9 yorum:

  1. yapraklarının ucu neden karariyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kısaca heliotrop adı verilen bu çiçek çok yıllık bir bitki olmasına rağmen, mevsim çiçeği olarak yetiştirmek gerekiyor. Çünkü, sonbaharda bitkide bozulmalar başlıyor. Dediğiniz sorun şimdi( kışın ) olduysa, fazla sıcak ve havasız bir odada olduğu için olabilir. Daha serin ve havadar bir yere koyabilirsiniz. Yazın yine fazla işık / güneş ve sıcaklıktan ileri gelebilir. Daha az ışık / güneş alan serin bir yere koyabilirsiniz. Mineral eksiklikleride neden olabilir.

      Sil
  2. Izmir de kışın balkonda birakabilirmiyim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu çiçek ülkemizde genel olarak tek yıllık olarak yetiştiriliyor, kışın soğuk olmayan yerlerde uzun ömürlü olabiliyormuş. Ben hep mevsim çiçeği olarak yetiştirdim. Dondan korursan bir şey olmaz sanırım.

      Sil
  3. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İyi güneş alan balkon, pencere önlerinde saksıda yetiştirebilirsiniz. Ben çiçek satmıyorum, lütfen benden bu tür isteklerde bulunmayınız. Sevgiyle kalınız.

      Sil
  4. Yaprakları bir şeyler yiyor besleyici ve koruyucu olarak ne verebilirim havadar ve güneşli bir yerde bakıyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yaprak biti ilacı kullanabilirsiniz. İsterseniz organik olarak da, arap sabunu, çiçek yağı ve acı biberden, kendiniz de yapabilirsiniz. Ara sıra yaprak gübresi veriniz ve fazla uzayan dallarını budayınız, çiçek tomurcuklarını koparınız. Selamlar.

      Sil
    2. Özür dilerim, yanlış olarak çiçek tomurcuklarını koparın yazmışım. Aklım yaprak güzeline gitmiş.

      Sil

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum göndermemenizi rica ederim. Bitki, çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.