AKANTUS ( Ayı pençesi )

Ayı pençesi ya da Akantus bitkisinin genel görünümü 
( Acanthus mollis ) 

Bir adı da ayı pençesi olan akantus ( acanthus ), ayıpençesigiller  ( acanthaceae ) familyasından, çok yıllık, otsu  bir bitki cinsinin ortak addır.  Anavatanı Avrupa ve Anadolu'dur.  30  kadar türü bulunmaktadır, bunlardan  bazı türleri özellikle yurdumuzda yetişir.  Halk arasında akantus,  ayıkulağı, balık otu, kara tiken, öküzosurtan da denir ( Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı ).

Yaprakları oldukca büyük, dikenli ve parçalıdır, kenger bitkisine  ( Gundelia  tournefortii )  benzer. Bu nedenle akantus'a 'dikensiz kenger otu' da denir. Yaz aylarından başlayarak başak şeklinde, uzun ömürlü, mavi- beyaz renkli ve gösterişli  çiçekler açar. Meyve  kapsül halindedir, içinde 1 -2 tohum bulunur.  

Bazı akantus ( acanthus )  türlerinin ( Acanthus dioscoridis, Acanthus hirsutus )  taç yaprakları ( korollası ) taze iken yenir, kurutulduktan sonra koku vermesi için çaya katılır. ( Kaynak;Turhan Baytop -Türkce Bitki Adları Sözlüğü )

Eski çağlarda insanlar akantus bitkisini  kendilerini kötülüklerden, fenalıklardan  koruduğuna inanıldığı için evlerinin  etrafına  dikmişlerdir.
Acanthus mollis,  park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Büyük saksılarda da yetişir.  Ayrıca şifalı bitkiler arasında yer alır. 

Akantus ( Acanthus mollis ) bitkisi ve çiçeği

Korınt nizamı ile yapılmış sütunların başlıkları
akantus yaprağı motifleri  ile süslenmiştir.

Akantus bitkisinin  yaprakları, eski çağlardan beri süsleme ve dekorasyon için ilham kaynağı  olmuştur. Antik Yunan mimarisinde, Korint nizamı yapılan sütün başlıklarının süslenmesinde  akantus yapraklarından esinlenilmiştir. Bazı kaynaklarda  bu bitkiden 'kenger' diye söz edilmesi, yukarıda da belirttiğim gibi, akantus'a kenger  de denmesinden kaynaklanmış olabilir.
Günümüzde akantus motifleri daha çok mobilyacılıkta kullanılmaktadır.

Korint nizamına göre yapılmış sütun başlığı  ( Afrodisias )

Korint nizamı mimarinin doğuşu şöyle bir efsaneye dayandırılır.
'Vaktin birinde  herkesçe çok sevilen güzeller güzeli bir genç kız yakalandığı apansız hastalık sonucunda hayatını kaybeder. Bunun üzerine  dadısı, genç kızı tüm özel eşyalarını doldurduğu bir sepetle beraber gömer. Kısa bir  süre sonra kızın mezarının üzerinde bir ( akanthus ) bitki yeşerir ve tüm mezarı kaplar. Bunu gören dönemin yetenekli mimarı Kallimakhos bu bitkinin yapraklarından çok etkilenir ve yaptığı sütün başlıklarında Akanthus yapraklarını süsleme amacıyla kullanmaya başlar.'  ( Mythencyclopedia 2007 )

Bir adı da ayı pençesi olan akantus bitkisi ve çiçeği 

Akantus, sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir. Yetiştirilmesi çok kolay bir çiçektir, fazla bakım istemez. Hatta bazı ülkelerde istilacı bitkiler arasında yer alır.  Yarı gölge yerleri ve humusca zengin, derin toprakları sever. Kökten ayırma ve tohumla ürer, yayılıcı bir bitkidir.

Ayı pençesi ( Acanthus mollis ) bitkisinin  tohum kapsülleri 

Ayı pençesi ( Acanthus mollis ) tohumu 

Bir adı da ayı pençesi olan akantus ( Acanthus mollis )
 bitkisinin genel görünümü.

Akantus ( Acanthus mollis ),büyük arılar tarafından tozlanır.