BİTKİLER VE ÇİÇEKLERİ ( 3 )

                                                                                      Acı bakla ( Lupinus pilosus )

- Acı bakla ( Lupinus pilosus ya da L. varius  )  :

Acı bakla, baklagiller ( fabaceae ) familyasının  lupinus cinsinden bitkilerin  ortak adıdır. Süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Bir yıllık, tüylü, beyaz veya mavi çiçekli ve otsu bir bitkidir.   Türkiye'deki kayıtlı tür sayısı  altıdır. 'Termiye', 'Yahudı baklası', 'Gavur baklası', 'Lüpen' de denir. Tohumları acı ve zehirli olmasına rağmen,  eskiden beri kullanılmaktadır. Tohumdan üretilir.

-
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pavlonya ağacı ( Paulownia tomentosa )

1. 

   Pavlonya ağacı çiçeği / Çin kavağı
   ( Paulownia tomentosa )
   
   

    - Pavlonya (Çin kavağı ):
   
   Pavlonya (  Paulownia tomentosa ), scrophulariaceae familyasından , kışın yapraklarını döken, 10 - 15 m. kadar boylanabilen büyük bir ağaçtır.  Çok hızlı büyür,  bu nedenle ülkemizin  bazı yerlerlerinde  kavak ağacı  yerine yetiştirilmeye başlanmıştır. Anavatanı Çin'dir.  Halk arasında 'çin kavağı' da denir.  Kerestesi, yaprakları ve çiçekleri değerlidir.
   
   Pavlonya ağacı,  yaprak açmadan önce ilkbaharda açık leylak renginde ve  güzel kokulu çiçekler açar. Bu nedenle süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Çiçekleri arıcılık açısından, büyük yeşil yaprakları ise gübre için önemlidir. En değerli kısmı ise kerestesidir.
   Pavlonya, çelikten ve tohumdan üretilir.
   
   --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• 

  Acem borusu ( Campsis radicans )
  
  

  - Acem borusu (Campsis radicans ) :
  
  Acem borusu ( Campsis radicans ), katalpagiller ( bignoniaceae )  familyasından turuncu renkli, boru şeklinde  çiçekleri olan, hava köklü, sarılıcı ve ağaçsı bir süs bitkidir. Anavatanı Amerika olmasına karşı, yurdumuza İran'dan geldiği için acem borusu denmektedir. Çiçeklerinin şeklinden dolayı 'Trompet çiçeği' , 'Borazan çiçeği' de denir. Birleşik salkımlar halinde çiçek açar. Meyve kapsül şeklinde ve bol tohumludur.
  
  

  

  Acem  borusu ( Campsis radicans )

  Acem borusu, ılıman iklimlerde yetişir ve kışın yaprağını döker.  Güneşli ya da yarıgölge

  yerleri ve geçirimli nemli, humusca zengin  toprakları  sever. Soğuğa dayanıklıdır. Kökleri ile yayıldığı için her yere dikilmemesi gerkir.  Çardaklara, kötü görünen yerlere, kuru ağaçlara sardırılabilir.  Fazla bakım istemez, kök sürgünü, çelik  ve tohumdan  üretilir. Yaprak döktükten sonra derin bir şekilde budanır.
  
  Not: TEKOMARYA  ( tecomaria capensis )  için tıkla, aradığınız sarmaşık olabilir. )
  
  --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

    - Süsen çiçeği ( iris ) :

Ak süsen ( İris albicans )

Süsen, genel olarak iridaceae / süsengiller familyasının 'iris' cinsini  oluşturan bitki  türlerine  verilen ortak bir  addır. Ülkemizde doğal olarak yetişen 37 türü bulunmaktadır. İris, 'gökkuşağı' demektir.  Çok yıllık, daima yeşil yapraklı,  rizomlu ve otsu bitkilerdir. Genellikle  mor, beyaz ve sarı  renkli çiçek açarlar. Güzel kokuludurlar.  Navruz, Kırna, zambak, mezarlık zambağı, susam da denir. Bazı süsen türleri Anadolu'da  sebze olarak da yenir. 

Süs bitkisi olarak yetiştirilen süsen türleri şunlardır.

Gök süsen / Mor süsen  ( İris germanica )

Ak süsen ( İris albicans )

Mor süsen çiçeği ( İris germanica )

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --

- Farekulağı çiçeği (Anagallis arvensis ): 

Yurdumuzda doğal olarak da yetişen farekulağı çiçeği  ( Anagallis arvensis ), çuhaçiçeğigiller ( Primulaceae ) familyasından, tek yıllık ve otsu bir bitkidir. Adını fare kulağına benzeyen yapraklarından almıştır, sıçanotu, sıçankulağı da denir. Sürünücü bir bitkidir. 

Genel olarak mavi ve turuncu renkli çiçekli olur, beş taç yaprağı vardır.  Az da olsa beyaz çiçek açanlara da rastlanır. Çiçekleri parlak ve güzeldir.  Yol kenarlarında  ve tarlalar da kendiliğinden yetişirler Gece ve kapalı havalarda çiçekleri kapanır. Süs bitkisi olarak yetiştirilenlerin çiçekleri biraz daha iridir. 

Farekulağı çiçeği,  güneşli ve yarı gölge yerleri ve kumlu toprakları sever, tohumla üretilir.

Turuncu renkli farekulağı çiçeği

Mavi çiçekli farekulağı ( Anagallis  arvensis ) 

SONBAHARDA YAPRAĞI RENK DEĞİŞTİREN AĞAÇLAR

Çınar ağaçları ( Platanus orientalis )
Familyası: Platanaceae / Çınargiller 
Çekildiği yer: Ovacık, Urla 

Bitkileri oluşturan üç temel yapıdan birisi olan yapraklar uzun ömürlü değildir. Ilıman iklimde yaşıyan bir çok ağaç, ilkbaharda açan yapraklarını sonbaharda ve kışın döker ( Yaprak döken ağaçlar ). Bazı bitkilerin ise yaprakları daha uzun ömürlü olur, bunlara 'herdem yeşil' bitkiler denir.  Bitkiler ihtiyaçı olan enerji ve besini yapraklarında yapar. Terleme, boşaltım organıdır, hatta bazı bitkilerin  üremesi ( vejetatif üreme - gözyaşı bitkisi )  yaprakları ile olur. Tropikal ve kurak bölgelerde  ise, yaprak dökümü  yağışın en az olduğu kurak sezonda olur. 

Merak edilen bir konu da, yaprakların sonbaharda dökülmeden önce niçin  renk değiştirdiğidir. Yaprakların içinde piğmentler bulunur, yani yapraklara renk veren maddeler. Bunlardan  en önemlisi ise  klorofildir. Klorofil, güneş ışığını su ile birlikte enerjiye  ve besine dönüştürür ve bitkiye yeşil bir renk verir. Sonbaharda güneş ışıklarının azalması ile, bitkiler klorofil üretemez, bu nedenle de yaprakların  yeşil rengi  kaybolur. Bunun yerini  sarı ( ksantofil ), turuncu ( karotin ) ve kırmızı rengi veren ( antosiyanindir ) piğmentler öne çıkar. Böylece, ılıman iklimlerde yapraklar  dökmeden önce genel olarak yeşil olan renkleri  sarı, turuncu, mor bir renk alır ve bir  renk çümbüşü oluşturur. 

Albert Camus, Sonbahar her yaprağın bir çiçeğe dönüştüğü  ikinci bir bahardır' der.  Ünlü şairimiz Cemal Süreyya  'Sonbahar sanattır, diğerleri mevsim' der.  

Gelin şimdi de beraberce, değişik zaman ve yerlerde çekmiş olduğum fotoğraflarla bu  bitkilerimizi hem tanıyalım, hem de seyredelim.  

Çınar ağacı, Kavlağan  ( Platanus orientalis )
Familyası: Platanaceae / Çınargiller 
Çekildiği yer:  Ovacık, Kemalpaşa / İzmir 

Kestane ağacı ( Castanea sativa )
Familyası:  Kayıngiller ( Fagaceae  ) familyasından
Çekildiği yer: Ovacık, Kemalpaşa / İzmir 

Kiraz ağacı - bahçesi  (  Prunus avium )
Familyası: Rosaceae / Gülgiller 
Çekildiği yer: Ovacık, Kemalpaşa, İzmir. 

Meşe ağaçları - Koru ( Quercus sp. )
Familya: Fagaceae / Kayıngiller
Çekildiği yer: Seferihisar  

At kestanesi ağacı - beyaz çiçekli  ( Aesculus hippocastanum )
Familyası: Sapindaceae / Akçaağaçgiller 
Çekildiği yer: Bahçeköy, Seferihisar / İzmir 

Nar ağacı ( Punica granatum )
Familya: Lythraceae / Aklarotugiller.
Çekildiği yer: Bahçeköy, Seferihisar, İzmir. 

Trabzon hurması, Cennet elması ( Diospyres kaki )
Familya: Ebenaceae / Abonozgiller
Çekildiği yer: Bahçeköy / Seferihisar 

Menengiç ağacı, Çitlembik  ( Pistacia terebinthus ) 
Familya. Anacardiaceae / Sakızağacıgiller. 
Çekildiği yer:  Seferihisar  / İzmir 

Çınar ağacı, Kavlağan ( Platanus orientalis )
Familya: Platanaceae / Çınargiller 
Çekildiği yer: Orhanlı, Seferihisar 

Hayıt ağacı ( Vitex agnus - castus )
Familya: Lamiaceae / Ballıbabagiller 
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir. 

Katalpa ağacı, Siğara ağacı ( Catalpa bignonioides )
Familya: Bignoniaceae: Katalpagiller
Çekildiği yer:  Doğanbey, Seferihisar 

Sığla ağacı, Günlük ağacı ( Liquidambar orientalis )
Familyası: Altingiaceae / Acıfındıkgiller. 
Çekildiği yer: Kavakdere, Seferihisar 

Dut ağacı - beyaz  ( Morus alba )
Familya: Moraceae / Dutgiller
Çekildiği yer: Seferihisar 

Kayısı ağacı ( Prunus armeniaca )
Familya: Rosaceae / Gülgiller
Çekildiği yer: Bahçeköy, Seferihisar 

İncir ağacı ( Ficus carica )
Familya: Moraceae / Dutgiller 
Çekildiği yer: Bahçeköy / Seferihisar 

Oya ağacı ( Lagerstromia indica )
Familya: Lythraceae / Kınagiller 
Çekildiği yer: Bahçeköy / Seferihisar 

Fındık ağacı ( Corylus avellana )
Familya: Betulaceae / Huşgiller 
Çekildiği yer: Bahçeköy / Seferihisar 

Cennet çalısı, Cennet bambusu ( Nandina domestica )
Familya: Berberidaceae / Karamukgiller. 
Çekildiği yer: Urla / İzmir 

Çınar ağacı, Kavlağan  ( Platanus orientalis )
Familyası: Platanaceae / Çınargiller 
Çekildiği yer: Gödence, Seferihisar 

Üzüm - Bağ ( Vitis anifera )
Familya: Vitaceae / Asmgiller. 
Çekildiği yer: Gödence / Seferihisar 

Amerikan sarmaşığı ( Parthenocissus quinque )
Familya: Vitaceae / Asmagiller
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir 

Amerikan sarmaşığı ( Parthenocissus quinque )
Familya: Vitaceae / Asmagiller 
Çekildiği yer: Seferihisar / İzmir 

Pavlonya ağacı, Çin kavağı ( Paulownia tommontosa )
Familya: Paulowniaceae / Pavlonyagiller 
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir

Kayın ağacı ( Fagus orientalis )
Familya: Fagaceae / Kayıngiller 
Çekildiği yer: Yedigöller / Bolu 

Armut ağacı ( Pyrus communis )
Familya: Rosaceae / Gülgiller. 
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir 

Kayın ağacı - ormanı  ( Fagus orientalis )
Familya: Fagaceae / Kayıngiller 
Çekildiği yer: Yedigöller, Bolu 

Meşe ağacı ( Quercus sp. )
Familya: Fagaceae / Kayıngiller
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir 

Karya cevizi, Pecan cevizi, Amerikan cevizi ( Carya ilionensis )
Familya: Juglandaceae / Cevizgiller 
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir 

Kartopu ( Viburnum opulus )
Familya: Caprifoliaceae / Hanımeligiller.
Çekildiği yer: Seferihisar, İzmir 

SEFERİHİSAR'DA SONBAHAR

Cittaslow Seferihisar.

Seferihisar'da, doğa sonbahar bir başka güzel oluyor. Yazın sıcaktan kuruyan otsu bitkiler sonbaharda,  havaların serinlemesi  ile birlikte   tekrar yeşerip çiçek açmaya başlıyor.  İlkbahar kadar olmasada kırlar tekrar yeşil örtüsüne kavuşuyor. Ormanlar ve vadiler ise, bazı ağaçların yapraklarının sararmasıyla  adeta renk cümbüşüne dönüyor. Yazın kuruyan derelerde, su sesleri yeniden duyulmaya başlıyor.

Kısacası, daha çok denizi ve  plajlarıyla ünlü  Seferihisar,  sonbaharda da doğayı sevenler için zevkle gezilecek  bir yer oluyor. 

Akdeniz ikliminin hakim olduğu Seferihisar, doğal bitki türleri bakımından oldukça  zengin bir yöremizdir. Meraların ve ormanların geniş yer kapladığı Seferihisar'da, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde  çeşitli kır çiçeklerini görmek mümkündür. Ormanlar ise daha çok kara çam, kızıl çam ağaçlarından  ve makiliklerden ( melengiç, koca yemiş, sandal, defne, mersin, delice, sakız...vs) oluşmaktadır. Kırlarda, dere kenarlarında, ormanların tahrip edildiği yerlerde ise  palamut meşesi, menengiç, ahlat, çınar ve kavak ağaçları görülür. Kültür bitkisi olarak ise en çok zeytin, bağ ve mandalina yetiştirilmektedir. 

Doğayı sevmek onu tanımakla başlar.

            SEFERİHİSAR VE ÇEVRESİNDEN ÇEKİLMİŞ  SONBAHAR MANZARALARI
                                                             ( Bitkiler )

Çayır papatyaları ( Bellis perennis ) 

Tüylü yakıotu, Hasanhüseyin çiçeği, Meragülü
( Epilobium hirsuta )

Koca yemiş / Dağ çileği ( Arbutus unedo )
 Seferihisar ormanları koca yemiş ve sandal ağacı ( Arbutus andrachne ) bakımından çok zengin. Sonbahar mevsiminde hem çiçek açan, hem de  meyve veren bu ağaçlar görülmeye değer.

Yaprakları dikenli bir tür meşe.
Kermes meşesi ( Quercus cocifera ) ve meyvesi ( pelit )

Ahlat ağacı, Çöğür armudu ( Pyrus amygdaliformis ) ve meyveleri.
Yaban hayatı için büyük önem taşır.

Karahindiba  çiçekleri ( Taraxacum officinale ).
 ( Bazı karahindiba türleri  yaz sonu ve sonbaharda çiçek açar.)

 

Mersin ( Myrtus communis ) şimdiden çiçek açmış

Akcakesme  ( Phillyree  angustifolia)
Zeytingiller familyasından, herdem yeşil bir çalıdır. 

Sakız çalısı ve meyveleri ( Pistacia lentiscus)

Ada soğanı ( Urginea maritima ),
Büyük soğabnlı ve  zehirli bir bitki olup yaz sonu çiçeklenir.  

Yapışkan andız otu ( Inula viscosa ), papatyagillerden.
Sonbaharda çiçek açar. Tıbbi bir bitkidir. 

Mersin / Murt / beyaz  meyveli  ( Myrtus communis )

Ayı fındığı / Tesbih çalısı ( Styrax officinalis ) 

Mersin / siyah meyveli  ( Myrtus communis  )

Saparna ( Smilax aspera )
Taze filizleri yenir, dikenli bir sarmaşıktır.
Yeşil renkli meyveleri  sonbaharda kırmızı bir renk alır. 

Koca yemiş ağacı ( Arbutus unedo )  ve olgunlaşmaya başlıyan meyveleri

Orman da rastladığım bu  ezan çiçeği  ( Evening primrose ).
Çiçeğini açmak için  akşamı bekliyor.

Kapari  (Capparis spinosa ) / Sığacık Kalesi
  Çiçek tomurcuklaı yenen bu bitki kuraklığa son derece dayanıklıdır.

Hayıt ağacı ( Vitex agnus - castus )
 Genel olarak yazın çiçek açan hayıt ağacı sonbaharda da çiçek açmaya devam eder.
Çiçekleri arıcılık için büyük önem taşır. 

Eşek helvası ( Sonchus oleraceaus ).
Taze yaprakları sebze olarak yenen bir ot.

Beyaz kurtluca, Sakız otu, sakız dikeni ( Atractylis gummifera ).
Papatyagillerden olan bu mor çiçekli dikenli  bitki, yaprakları kuruduktan sonra yaz sonu
 ve  sonbaharda çiçek açıyor. İlk gördüğüm zaman çok garibime gitmişti.

Ormanda bir kayayı  kaplamış kara yosunları ( Bryophyta  )

Kandilkökü  ( Cyclamen hederifolium )
 Domuzların yumrularını çok sevdiği  bu
bitkiye bazı yörelerde 'Domuz ekmeği' de denir. Sonbaharla birlikte çiçek  açmaya başlar.

Kızılçam ( Pinus brutia )   kozalağı. 

Adi alıç, Geyik dikeni (Crataegus monogyna )  

Geyik dikeni ( Crataegus monogyna )

Menengiç ağacı ( Pistacia terebinthus )
 Meyveleri çerez olarak yenir, ayrıca kahvesi olur.
Halk arasında çitlenbik de denir.

Rüzgarda savrulan  kagılar. 
( Arundo donax ) 

Çin kavağı ( Paulownia tomentosa ) ve  meyveleri

Mantar

Çınar ağacı, yapraklarını dökmeye hazırlanıyor.

Yaprakları sararmış servi ( kara kavak )  kavakları
( Populus nigra )  

Sonbaharın gelmesi ile beraber renk değiştiren üzüm  bağları
( Vitis vinifera ) 

 Yaprakları sararan  ağaçlar
Beyler / Seferihisar 

Orman içinde bir köy ( Beyler Mah.  )

Beyaz püren / Ağaç fundası / süpürge çalısı  ( Erica arborea )
Çiçek açmaya hazırlanıyor.

Böğütlen ( rubus sanctus )
 Küçük olduklarına bakmayınız, kültürlerinden  çok
daha lezzetliler.

Şifalı bir bitki eşek hıyarı ( Ecballium elaterium )
 Çiçek açmaya devam ediyor.

Seferihisar'ın merkezinde bulunan bu ulu menengiç ağacı ( Pistacia lentiscus)
 yapraklarını  henüz dökmemiş.

Ayfatı
Orhanlı / Seferihisar  

Kayısı  ağaçlar ( Prunus armeniaca )
 Sığacık / Seferihisar

Yaprakları sararan ağaçlar
Sığacık / Seferihisar 

Yaprakları sararan ağaçlar
Sığacık mezarlığı / Seferihisar 

Sonbaharla beraber yeşermeye başlayan kırlar. 

Bazı bitkilerin sonbaharda, yaprakları dökülmeden önce  renk değiştirir.    

Seferihisar Baraj / Sonbahar. 

Kavakdere barajında sonbaharın tadını çıkaran  kazlar.

Dere ( Gödence yakınları ).
Yağışların başlamasıyle çoşmuş.

Orman, sakin ve sessiz.  

Sonbaharda çiçek açan bir tür çiğdem çiçeği
 Güzçimi ( Crocus pallasii )

Diken ucu çiçeği ( Smilax aspera )
Sonbaharda çiçek açar.

Doğa Okulu
Eski Orhanlı /  Seferihisar  

Güz sümbülü ( Prospero autumnale )

Sandal ağacı ( Arbutus andrachne ). Payamlı yakınları.
Koca yemişe çok benziyor bu ağacın meyveleri lezzetli değildir.

Kocayemiş ağacı  çiçeği.

Henüz olgunlaşmamış kocayemiş ağacı  meyveleri  

Keçiler, Beyler / Seferihisar 

Kır çiçekleri .

Sonbaharda yaprakları sararıp  dökülen  çınar ağaçları 
( Platanus orientalis ) 

Kışı bekleyen ağaçlar.

Erguvan ağacı ( Cercis siliquastrum )
İlkbaharı beklemeden çiçek açmış. 

Bahar sarmaşığı ( Clematis cirrhosa ).
Sonbaharda çiçek açmış.

Kandilkökü ( Cyclamen hederifolium )
Byük yumrulu bir siklamen türüdür. 

Güz çiğdemi, acıçiğdem, Sürincan ( Colchicum variegatum )