ŞİMDİ ROKA YEMENİN TAM ZAMANI !

Roka bitkisinin ( Eruca sativa ) genel görünümü.

Roka ( Eruca sativa ya da E. vesicaria ), turpgiller ( brassicaceae ) familyasından, tek yıllık, otsu bir bitki türüdür. Bazı yörelerde hardal, hardal otu da denmektedir.   Anadolu'da yabani olarak yetiştiği gibi, kültür çeşitleri bahçelerde yetiştirilir.  Ülkemizde daha çok taze olarak yenen yaprakları için yetiştirilmektedir. 

Her mevsim yetişebilen roka daha çok  sonbahar ve kış aylarında yenmelidir.  C vitamini ve potasyum bakımından çok  zengin olduğundan, kışın vücudumuzun direncini artırarak bizi soğuk algınlıklarına karşı korur. 
Çok sıcak ve soğuk havalarda yetişen rokaların aroması fazla olduğundan acılaşır ve kalitesi düşer. Sonbaharda yetişen rokalar bu nedenle daha lezzetlidir.

Baharatlı bir bitki olan roka, yaprakları salata ve garnitür, tohumları ise baharat olarak değerlendirilmektedir. Bazı Akdeniz ülkelerinde roka sebze olarak, Hindistan'da ise tohumlarından yağ elde etmek için yetiştirilmektedir. 

Roka bitkisi ve çiçeği 

Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerimizde  daha çok yetiştirilen ve yenen  bir bitki olan roka ile benim tanışmam  İzmir'e geldikten sonra oldu. Karadeniz Bölgesi'nde hiç yememiştim. Salata ve garnitür olarak yemeyi çok seviyorum.
Tohumdan çok kolay yetiştirilen roka,diğer sebzelere göre çok kolay ve hızlı büyüyor. Nemli ve gübreli toprakları daha çok seviyor. Bu yıl eylül ayında ektiğim roka tohumlarının hepside  bitti ve kısa bir zamanda  büyüdüler. Bazıları çiçek bile açıp küçük baklalar oluşturmaya başladılar.

Roka sadece bir sebze değil, aynı zamanda şifalı bir bitkidir.Merak edip yararlarını araştırırsanız daha çok severek yiyeceğinizden eminim.  Benden bu kadar, afiyet olsun.

Genç roka bitkisi

Roka çiçek açmadan önce  boy  atar, yaprak şekli değişir ve  lezzeti bozulur.

Roka baklaları

Roka ve çiçeği

YENİKÖY - BALABAN GÖLETİ DOĞA YÜRÜYÜŞÜ

Balaban Göleti, Yeniköy Mah. / Menderes / İzmir 

Teos Doğa Sporları Grubu tarafından düzenlenmekte olan  doğa yürüyüşlerine,  havaların serinlemesi ile beraber kasım ayında yeniden başladık.
Sezonun ilk yürüyüşünü, pazar günü (20.11.2011) Yeniköy - Balaban Göleti parkurunda  yaptık. Güzel bir havada yaptığımız  yürüyüşe 15 arkadaşımız katıldı.    Zaman zaman  zorlanmakla beraber, sonuç olarak güzel  bir yürüyüş oldu.

Yeniköy, Menderes (Cumaovası) ilçesine bağlı, bağcılığın ön plana çıktığı  şirin bir köy.  Seferihisar - Menderes yolu üzerinde bulunuyor. Etraf bağ  ve çam ormanları ile çevrili.  Köye  yakın bir yerde, şimdi terkedilmiş olan perlit madeninde çalışanlar için yapılmış sosyal tesisler bulunuyor.  Yeniköy'e Seferihisar'dan kalkan belediye otobüsü ile geldik.

Yeniköy Mah. Menderes ( Cumaovası )

Köy içinden geçtikten sonra,   yürüyüş yapacağımız parkurun bulunduğu Balaban Göleti'ne giden toprak  yola sapıyoruz. Başta rehberimiz olmak üzere hiç birimizin  bu parkurda  daha önce yürüyüş yapmamış.   Anlayacağınız bizi maceralı bir doğa  yürüyüş bekliyor!

Yeniköy Balaban Mahallesi, Menderes

Kısa bir yürüyüşten sonra,  çam ormanlarının arasındaki bir açıklığa geliyoruz.   Burada  kültür-fizik hareketleri yaparak,  zorlu yürüyüş öncesi kaslarımızı yumuşatıyoruz.

Kültür - fizik hareketleri yapıyoruz.

Daha sonra ormanlık  bir  yamaçtan  yukarı  tırmanmaya başlıyoruz. Yer yer arazi çok dik ve engebeli, güçlükle  yürüyoruz. Bazı bayan arkadaşlarımız  yürümekte zorlanıyor. Kayıp düşmemek  için dikkat ediyoruz.

Orman içinde  yürüyoruz.

Bir saatlik zorlu bir tırmanıştan sonra, durum değerlendirmesi yapıyoruz. Balaban Göleti'nin  nerede olabileceğini tahmin etmeye çalışıyoruz. Rehberimiz Mehmet bey, çok tecrübeli bir dağcı. Dağın diğer yamacından, vadiye doğru inişe geçiyoruz. Ormanın içinde, boş alanlarda  papatyalar, siklamenler şimdiden çiçek açmaya başlamışlar.

Ormanın içinde,  yer yer yürümekte  zorlanıyoruz.

Kır papatyaları / Koyungözü ( Bellis perennis )

Ormanda, ağaçlarının altında  yer yer sakız, pırnal, çitlembik ... çalılarından oluşmuş sık bir bitki örtüsü var. Bu nedenle zor yürüyoruz.

Sakız ağacı ( Pistacia lentiscus )

Yabani siklamen / Kandil kökü 
( Cyclamen hederifolium )

Dağdan vadiye  inişimiz daha kısa sürüyor. Göletten  su taşıyan kanala rastlayınca seviniyoruz. Rehberimizin tahmini doğru çıkıyor. Kısa bir  mola vererek fotoğraf çektiriyoruz. 

Yeniköy - Balaban Göleti doğa yürüyüşü hatırası.

Daha sonra, su kanalını  takip ederek Balaban Göleti'nin bulunduğu yere geliyoruz. Balaban Göleti, ormanın içinde,   çok güzel bir manzarası var.  Göletin etrafında araba yolu ve piknik yapılacak yerler var. Yemeklerimizi göl manzarasını seyrederek  yiyoruz.

Balaban Göleti, Yeniköy Mah. / Menderes 
Bu göletin bir özelliği de suyunun mavi değil yeşil olması.

Balaban Göleti,  Yeniköy Mah. / Menderes

Balaban Göleti'nden dönerken, bazı arkadaşlarımız yol kenarlarındaki kuşburnu ve  böğürtlen meyvesi   topluyor. 

Kuşburnu ( Rosa canina ) 

Yeniköy'e yaprakları kahve rengine dönmüş üzüm bağlarının arasından geçerek giriyoruz. Çoğu bitkiler kış hazırlığına başlamışlar. Bir an önce yapraklarından kurtulmak telaşındalar. Yollar dökülmüş gazellerle kaplı.

Dönüş yolunda.

Sararmış kamışlar ( Phragmites australis )

Menengiç / Çitlembik ağacı
( Pistacia terebinthus )

 Yeniköy'de sonbahar, Menderes / İzmir   

Köy merkezine gelince, Menderes'den kalkan Seferihisar otobüsünün gelmek üzere olduğu için çay içme planımızdan vazgeçiyoruz. 

Yorucu ama bir o kadarda zevkli bir doğa yürüyüşü bu şekilde sona eriyor. Bir başka doğa yürüyüşünde  buluşmak umuduyla, Cittaslow Seferihisar'dan tüm doğa dostlarına selamlar, sevgiler.

Harita için tıkla. http://www.haritamap.com/yer/yenikoy-menderes

KASIMPATI ÇİÇEKLERİ ( Krizantem )

Kedim ve kasımpatı çiçekleri.

Sonbahar mevsiminin en güzel çiçeklerinden birisi de hiç şüphesiz, botanik adı kizantem ( chrysanthemum ) olan kasımpatı çiçeğidir. Bitkilerin büyük bir kısmının yapraklarını döküp kışa hazırlandığı bir  sırada, kasımpatılar  açtıkları rengarenk çiçeklerle balkonlarımızı, bahçelerimizi süsleyerek  bizlere  mutluluk verirler. Ancak, bazı ülkelerde cenaze törenlerinde kullanılır ve 'ölüm çiçeği' olarak kabul edilir.  

Krizantem ( chrysanthemum ) tek bir bitkinin adı değildir. Papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, 30 kadar türü bulunan  bir  bitki cinsinin  adıdır. Çok fazla melez ve  kültür çeşidi üretilmiştir. Çeşitliliği en çok artırılan çiçeklerin başında gelir.  Krizantem, Latince  "altın çiçek" demektir. Anavatanı Çin ve Japonya'dır. En önemli melezi Chrysanthemum x morifolium ( C. grandiflorum ) dır.  

Kasımpatı, adından da anlaşılacağı gibi, genel olarak  sonbaharda çiçek açar. Eskiden  krizantem türleri arasında kabul edilen ve  bu nedenle  (yaz kasımpatı )  denilen Tanecetum parthenium ( Eski adı: Chrysanthemum  parthenium ) ise,  ilkbahar ve sonbahar  olmak üzere yılda bir kaç  kez çiçek açar ve çoğu zaman kasımpatı türleri sayılır. 

Kasımpatıların değişik form ve  renklerde ebruli, yalınkat ve katmerli çiçek açan çok fazla  kültür çeşidi  vardır.   Bodur  çeşitleri de vardır. Daha çok bahçe çiçeği olarak  yetiştirilir ve  kesme çiçek olarak kullanılır, saksı çiçeği olarak da yetiştirilir.

Kasımpatı çiçeği ışığa son derece duyarlıdır. Seralarda ışıklandırma süresi kısaltılıp uzatılarak her mevsim çiçek açması sağlanır.

Krizantem ayni zamanda şifalı bir bitkidir, bazı türleri böcek ilacı yapımında kullanılmaktadır. Havayı temizler. 

Atatürk'ün de çok sevdiği bir çiçektir. cenazesi kasımpatları ile uğurlanmıştır.  

Sebze olarak yenebilr, salatalara katılır ve  çayı olur. 

Direk güneşi sevmez, yarı güneşli, havadar yerleri ve  gübreli, nemli  toprakları sever. Soğuğa, türüne göre değişmekle birlikte dayanıklıdır.  Tohumla, çelikle  ve kökten ayrılma ile  üretilir. Çiçek açtıktan sonra gövdesi toprak yüzeyinden kesilir. Fazla bakım istemez. 

Krizantem  ( crysanthemum  ) çiçeğinin adı  ile ilgili şöyle de  bir hikaye anlatılır.

Fransa'da, Crisan ( krizan okunur ) adlı fakir bir köylü genci  çok zengin bir adamın kızına aşıkmış. Kız da Crisan'ı seviyormuş. Bunu duyan babası, fakir olduğu için  kızının Crizan ile görüşmesini yasaklamış.  Bunun üzerine Crisan, bir yolunu bulmuş ve  sevgilisine her gün  üzerinde 'Crizan seni çok  seviyor.' yazılı bir çiçek göndermeye başlamış.  Hikayenin sonu nasıl bitmiştir bilinmez ama, o günden sonra  Crisan'ın sevgilisine gönderdiği bu güzel çiçeğin adı, Crisan'ın adından dolayı 'krizantem' kalmış.

Kasımpatı çiçekleri ( Bahçemden ).  İyi seyirler sevgili çiçek severler.

Kasımpatı / kültür ( crrysanthemum sp. )

Kasımpatı /  Krizantem 

Kasımpatı ( Crrysanthemum sp. ) 

Kasımpatı / Krizantem

Krizantem çiçeği ( Crrysathemum x morifolium )

Yaz kasımpatı ( Chrysanthemum parthenium / Tanecetum parthenium ) 

Bir adı da krizantem olan kasımpatı çiçeği ( kültür )

Kasımpatı / Krizantem

Turuncu renkli kasımpatı çiçeği

Kasımpatı / Krizantem

Kasımpatı ( Krizantem )

Krizantem çiçeği

Sarı çiçekli yaz kasımpatı
( C. parthenium / Tanecetumparthenium ) 

Sarı çiçekli krizantem 

Beyaz çiçekli kasımpatı

Kasımpatı, Krizantem ( chrysanthemum sp. )

Krizantem çiçekleri / kültür. 

Sarı çiçekli kasımpatı çiçeği

Yaz kasımpatı ( C. parthenium /  Tanecetum parthenium )
( Beyaz açan çiçekler daha sonra pembeye dönüşüyor. ) 

Kasımpatı çiçekleri

Kaynaklar: Wikipedia 

ŞEMSİYE ÇİÇEĞİ ( Cyperus )

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius ) 

Botanik adı  'Cyperus alternifolius'  olan  şemsiye çiçeği, hasırotugiller ( Cyperaceae ) familyasından çok yıllık, herdem yeşil,  rizomlu ve  otsu bir bitkidir. Anavatanı Hint Okyanusu'ndaki  Madagaskar  adasıdır. Dekoratif olduğu için, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. C. alternifolius Var.   variegatus alaca yapraklıdır.  Yurdumuzda doğallaşmıştır. 

Bir adı da Japon şemsiyesi'dir. Mısırlıların kağıt yapımında kullandiğı Cyperus papyrus ile  yakın akrabadır.  Eski Mısırlılar, Nil nehri kıyısında yetişen Cyperus papyrus  bitkisinin saplarından kağıt, ip, sal, bez gibi eşyalar yapmışlardır. Günümüzde de halen, Mısır'da papirustan turistik amaçla da olsa  kağıt yapılmaktadır

Şemsiye çiçeği ( Siperus ),  ince uzu bir sapın ucunda, şemsiye telleri gibi etrafa açılmış şerit şeklinde yeşil yapraklardan oluşur. Küçük ve gösterişsiz çiçeklerini yaprakların çıktığı merkezinde açar. Zamanla dibinden kaldırdığı yeni filizlerle çoğalır ve büyük bir öbek oluşturur.

Şemsiye / Japon şemsiyesi çiçeği.

Şemsiye çiçeği tropikal ve subtropikak  iklimlere özgü bir bitkidir. Soğuk yerleri  sevmez, sıcak, güneşli, humusca zengin toprakları ve  nemli,  sulak yerleri sever.   Akvaryum, havuz ve yarı gölge yerlerde  yetiştirilir.  Saksıda yetiştirmek için;  büyük ve deliksiz bir saksıya dikerek toprağınıın yaş tutulması gerekir. 
Şemsiye çiçeği tohumla, uç çeliği ile  ve kökten ayırma yöntemi ile üretilmektedir. Hemen hemen hiç  bakım istemez. 

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius )
Rizomlu bir bitkidir. 

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius )

Şemsiye çiçeği / Japon jemsiyesi 
( Cyperus alternifolius ) 

Şemsiye çiçeği dekoratif bir bitkidir.
Peyzaj bitkisidir.  

Cyprus alternifolius bitkisi 

Kaynaklar: Wikipedia. Süs ve Sera Bitkileri ( Atilla Odabaş ).