SAKSİ GÜZELİ ( Echeveria )

Saksı güzeli ( Echeveria secunda Glauca  ) 

Eçeverya ya da ekeverya Damkoruğugiller ( Crassulaceae ) familyasından çok yıllık, herdem yeşil, yaprakları rozet halinde,  sukulent bir bitki cinsidir.  Anavatanı Amerika kıtasının çöl alanlarıdır. 150 kadar türü ve bunlardan elde edilmiş çok fazla melezi bulunur.  Daha çok gösterişli yaprakları nedeniyle, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilirler.  

Gövdesiz ya da  kısa  gövdelidir. Rozet halindeki yaprakları etli, değişik  biçimlerde ve renklerdedir. Çiçeklerini  yaprakların arasından çıkan ince saplar üzerinde açar. Çan şeklinde, turuncu, kırmızı ve  pembe renklidir. Sıcak, ılıman iklimleri ve güneşli yerleri sever. Yaprak çeliği, anaç bitkiden ayırma  ve tohumla üreıilirler. 

Cins adı Meksikalı botanikci ve resam Atanasio Echeveria'ya izafeten verilmiştir.

Saksı güzeli ( Echeveria secunda ) ve
mor telgraf çiçeği ( Tradescantia pallida ) 

                                              Saksı Güzeli ( Echeveria secunda ya da E. elegana )

Ülkemizde yetiştirilen en yaygın türü, bilimsel adı Echeveria secunda ( Bazı kaynaklarda bu bitki Echeveria elegana olarak taıtılmıştır.) olan saksı güzeli'dir. Çok sevilen bir saksı çiçeğidir. Yaz boyu çiçek açar, çok fazla çeşidi vardır.  Bu nedenle adına saksı güzeli denir. Aşkın gözyaşları, boyalı kadın, mavi eçeverya, gül kaktüs gibi adlarla da bilinmektedir. Kaya bahçelerinin olmazsa olmazlarındandır. Kısa gövdelidir, yaprakları toprağın üzerinde çapı 30 cm. bulan mavi renkli rozet oluşturur.  Çok fazla yavru vererek küme oluşturur. Yapraklarının arasından çıkan saplar üzerinde çan / lale şeklinde sarı uclu kırmızı renkli çiçekler açar. Çiçeklenme aşağıdan yukarı doğru olduğu için uzun bir  süre çiçekli kalır, daha sonra yerini kuru tohum kapsüllerine  bırakır.

 

Eçeverya, kumlu, dreneji iyi toprakları ve güneşli ya da yarı  gölge yerleri sever. Kuraklığa dayanıklıdır, dondan korunması gerekir.  Sulama yaparken toprağının kurumuş olmasına ve  yaprağına su dokunmamasına dikkat edilmelidir. Fazla sulama kök çürümesine neden olur. Yazın öğle güneşi yapraklaına zarar verir, aydınlık, havadar  ve yarı gölge yerleri sever.

Saksı güzeli yetiştirilmesi ve bakımı son derece  kolay bir çiçektir. Kök kısmından oluşan küçük yavrulardan, yaprak çeliklerinden ve tohumdan üretilir. 

Şömil bitkisi, Eçeverya ( Echeveris pulvinata  )

Saksı güzeli ( Echeveria secunda Glauca  ) 

Saksı güzeli ( Echeveria secunda Glauca  )  

Yararlandığım Kaynaklar: Saksı Bitkileri El Kitabı ( Stephanie Donaldsson ve Peter Mchoy, Kaktüsler ve Diğer Etli ( Sukulent ) Bitkiler ( Nejat Ebcioğlu ). İnternet Siteleri 

KADINAYNASI ÇİÇEĞİ ( Legousia )

Hoş kadınaynası, Büyük kadınaynası 
( Legousia speculum - veneris ) 

Legosya ( legousia )  ya Türkce adı ile kadınaynası, çançiçeğigiller ( Campanulaceae ) familyasından, tek yıllık, otsu bir bitki cinsidir. Dünya üzerinde yedi, yurdumuzda dört  türü yetişir.  Bunlardan Legousia pentagonia'nın, Legousia speculum - veneris'in alt türü olduğu şeklinde makaleler bulunmaktadır. 

( Willdenowia daki 2019 tarihli bir makalede, L. pentagonia'nın L. speculum - veneris'in bir alttürü değerlendirilmesi önerilmektedır.  Vikipedi'den alıntıdır ).  Bu  iki tür birbirlerine çok benzer, Legousia pentagonia'nın tabanında geniş mavi bir band bulunur.  L. spoculum veners ile L. pentagonia arasında düşündüren geçiş  formları bulunmaktadır. Bu da bu iki türü birbirinden ayırmayı  daha da zorlaştırmaktadır. 

Legousia  pentagonia'nın  taç yaprakları genişce, çan şeklindedir,  tabanı beyaz, ortası mavi ve tepesi menekşe renklidir.  Tür adı ( pentagonia ) beşgen demektir. Populer bir süs bitkisidir. 

Kadınaynası ( Legousia pentagonia  ) 

Yurdumuzda hoş kadınaynası adı ile bilinen Legousia speculum - veneris;  Akdeniz havzası ve çevresine  özgüdür.  Yurdumuzun İç Anadolu Bölgesi dahil büyük bir kısmında  yayılış gösterir.  Latince tür adı 'Venüs'ün aynası' anlamına gelir. Büyük kadınaynası da denir.  Bahçelerde ve peyzaj çalışmalarında kullanılan  populer bir süs bitkisidir. 

Hoş kadınaynası tabandan itibaren dallanarak büyür, geniş çan şeklinde, beyaz merkezli,  menekşe renkli çiçek açar. L. pentagonia'nın geniş mavi merkezi bandı yoktur.  Nadir olarak beyaz ve leylak renkli çiçek açan çeşitleri de görülür. L. pentagonia'nın aksine lobların ucu yuvarlak ve küttür. Mart - temmuz ayları arasında, uzun bir çiçeklenme dönemi sürer. Tek ya da salkım halinde gösterişli çiçekler açar. Meyve kapsüldür, tohumlar çok küçüktür. Güneşli yerleri ve verimli, nemli toprakları  sever. Daha çok; terk edilmiş tarlalarda, çalılıklarda ve yol kenarlarında  yetişir.

Bitkinin cins adı ( legousia ), 1695 - 1774 yılları arasında yaşamış olan Fransız bilim adamı  Benigne  Legouz de Gerland'a ithafen verilmiştir. Tür adı ( Speculum - veneris ) venüsün aynası demektir. 

Kadınaynası / çiçek tomurcuğu
 ( Legousia pentagonia  ) 

Kadınaynası ( legousia )  zehirsiz bitkidir,  yaprakları çiğ olarak yenilebilir. Tohumlar doğrudan toprağa ekilerek yetiştirilir.  Fazla bakım istemez.

Venüs'ün Doğuşu Tablosu ( Sandro Botticelli )
( Fotoğraf Vikipedi / Özgür Ansiklopedi sitesinden alınmıştır. Teşekkür ederim.  )

Venüs, Roma mitolojisinde adından en çok söz edilen,  ressamlara, heykeltraşlara  ilham kaynağı olmuş aşk ve güzellik tanrıcasıdır. Daha önce Yunan mitolojisindeki adı Afrodit ( Afroditin ) tir. Denizden doğduğuna inanılır.   

Mitolojiye göre; Venüs  yanından hiç ayırmadığı,  her şeyi güzel gösteren aynasını kaybedince  bunu bulan çoban aynadaki görüntüsüne aşık olur ve çıldırır.  Buna üzülen  Venüs'ün oğlu olan  aşk tanrısı Cupi ( Eros ),   aynayı çobandan alarak atınca  kırılan  her parçası venüsün aynası şeklinde, ışığı yansıtan, yaprakları su tutmayan ( venüs denizden çıktığında saçları kurudur ) bir çiçeğe  dönüşür. Bu nedenle,  ilkçağ aynalarına benzeyen bu  güzel kır çiçeğine Venüs Çiçeği ya da  Venüs'ün  Aynası denir.

Kadınaynası   ( Legousia pentagonia  )
Tohum kapsülü 

Kadınaynası ( Legousia pentagonia  )

Kadınaynası ( Legousia pentagonia  )

 Bir başka kır çiçeği ve hikayesinde buluşmak dileklerimle, hoşçakalın sevgili doğa severler.

Kaynaklar: Wikipedia , İnternet siteleri. 
 

KÜRE ÇİÇEĞİ ( Globularia )

Bir tür küre çiçeği olan kürrevi ( Globularia alypum ) 

Sinirotugiller ( Plantaginaceae ) familyasının Globularia cinsini oluştursan bitki türlerine küre çiçeği denir. Orta ve Güney Avrupa, Kuzeybatı Afrika ve Güneybatı Asya'ya özgüdür, toplam 22 türü vardır. Bazı kelebek ve böceklerin larvaları için önemli bir besin kaynağıdır. Yurdumuzda doğal olarak, beşi endemik olmak üzere 10 türü yetişmektedir, bunlardan Globularia cordifolia  ve Globularia punctata bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  

Globularia latince 'küre şeklinde' anlamına gelir. Papatyaya benzeyen küresel çiçek başları ( kapitula ) mor, pembe ve beyaz renklidir. Aşağıda tanıtımını yaptığım, çalı formlu olan Globularia alypum ( kürrevi ) ise;   peyzaj alanlarında daha çok  kaya bahçelerinde kullanılır. Türkçe literaturde ( bilimsel kaynaklarda kullanılan adı ) adı kürrevi olsa da halk arasında daha çok cins adı ile tanınır.  

                   Kürrevi ya da küre çiçeği  ( Globularia alypum. Eş anlamı G. virgata Salisb )

Küre çiçeği ya da kürrevi, herdem yeşil, çok yıllık ve yarıçalı formlu bir bitkidir. Akdeniz iklimine özgüdür, maki formasyonu içinde yer alır. Kış sonu ve ilkbaharda koyu mavi - mor  renkli ve papatya şeklinde gösterişli çiçekler açar. Yaprak yeşilimsi mavi renkli olup uç kısmına doğru genişler, bazıları üç çataldır. Kalker taşlarının üzerinde oluşan kuru topraklarda, çalılıklarda ve uçurumlarda yetişir. 80 cm kadar dikine büyür ve çok dallıdır. Ilıman iklimleri ve güneşli yerleri sever, kuraklığa dayanıklıdır.  Tohumla ve uç çeliği ( bu yılkı sürgün ) ile  üretilir. 

Küre çiçekleri ( Globularia alypum ). İyi seyirler.        

Küre çiçeği ( Globularia alypum ) 

Küre çiçeği ( Globularia alypum )

Küre çiçeği ( yaprak )

Küre çiçeği ( Globularia alypum ) 

Bir tür küre çiçeği olan kürrevi ( Globularia alypum ) 

Kürrevi ya da küre çiçeği ( Globularia alypum )  

Kürrevi ( Globularia alypum ) 

Kürrive ( Globularia alypum ) 

Kürrevi ya da küre çiçeği ( Globularia alypum )

Globularia alypum

Kaynakla: İnternet siteleri. Vikipedi, Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel