ACEM LALESİ ( Eschscholzia )

Acem lalesi ( Eschscholzia californica )

Acem lalesi ( Eschscholzia californica ), yaz aylarında  laleye benzeyen  renga renk çiçekli  otsu bir bitki türüdür.  Haşaşgiller ( Papaveraceae ) familyasının  eşşoltsya ( Eschscholzia  ) cinsindendir. Bir  veya  iki  yıllıktır,  en fazla 30 - 40  cm. kadar boylanır.  Anavatanı Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'dır,  ancak süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır.  Güney Avrupa, Asya  ve Avustralya da ise  doğallaşmıştır. 

Yurdumuza ilk defa İran ( Acemistan )   üzerinden gelmiş olabilir, laleyi andırır, bu nedenle Türkçe  adına  'Acem lalesi' denmiş olabilir. Dünyada ise  'Kaliforniya gelinciği' olarak bilinir.   

Cins adını, Rus botanikçisi  Johann Friedrich von Eschscholtz'un ( 1793 - 1831 )  almıştır. Tür adı Kalifornialı anlamına gelir.  Kaliforniya eyaletinin resmi çiçeğidir.

Acem lalesi / Kaliforniya gelinciği 
( Eschscholgia californica ) 

 Acem lalesi iki yıllık bir bitki olmasına rağmen,  kışın soğuk geçen bölgelerde  tek yıllık bir çiçek olarak yetiştirilir.  Tam güneşli yerleri sever, toprak bakımından seçici değildir, fakir, verimsiz, kuru  toprakları tercih eder. kuraklığa dayanıklıdır. Daha çok  kaya bahçelerinde bordürlerde, yer örtücü olarak yetişir. Saksıda da yetişir. 

Yaprakları parçalı,  ince dilimli ve mavi renklidir. Çiçekler,  fincan şeklinde, ipeksi dokulu ve uzun saplıdır. Gece ve kötü havalarda kapanır  ve sabahleyin tekrar açar.  Doğal türleri yalın katlı, sarı - turuncu renkli   ve dört taç yapraklıdır. Değişik  renklerde ( turuncu, sarı, beyaz, mor ve kırmızı ) ve  katmerli çiçekler açan çok fazla kültür formu vardır. Mayıs - eylül ayları arası süren,  uzun  bir çiçeklenme dönemi yaşar.   Meyve, kapsüldür,  içinde çok fazla tohum bulunur.  Süs bitkisi olarak yetiştirildiği ülkelerde doğallaşma eğilimindedir, hatta istilacı kabul edilir.  Yenebilir,  haşhaşa  benzeyen özellikleri vardır Tohumları  sonbaharda ekilirse ilkbaharda, ilkbaharda ekilirse yaz aylarında çiçek açar. Çoğu zaman yerde dökülen tohumlarından kendi biter.  

Acem lalesi ( Eschscholgia californica ) 

Acem lalesi ( Eschscholgia californica ) 

Acem lalesi ( Eschscholgia californica ) 

Kaynaklar: Britannica, Wikipedia, Pratik Çiçekcilik ( Lütfi Arif Kenber ). 

PARKTAKİ ATATÜRK HEYKELİ

 

Seferihisar Belediyesi Parkı 

   

Parkta oturmuş, sağlık ocağına giden eşimi bekliyordum

Bir taraftan da, yanımdan hiç ayırmadığım fotoğraf makinemle 

Uçuşan güvercinlerin fotoğrafını çekmeye çalışıyordum.

Oynayan iki küçük çoçuğun Atatürk heykelini sevdiğini görünce

Gayri ihtiyari, makinemin deklanşörüne bastım.

Çoçukların bu hoş davranışı beni duygulanmıştı, yanıma çağırdım

Adlarını sordum, anaokuluna gidiyorlarmış

O kim biliyor musunuz? Dedim

 Atatürk,  ülkemizi kurtardı, dediler.

Bir  kalabalığın içindeydim. 

Atatürk konuşuyordu, 'Her yere heykelimi diktiniz ama; 

Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlamadınız' dedi.  

Belli ki,  kurduğu devletin bu halinden  memnun değildi.   

Yere düşen fotoğraf makinemin sesi ile uyanmıştım.  

   

Bu sırada eşim gelmişti, bir poşet dolusu ilaçla. 

Çaylarımızı içerken, biraz önce  Atatürk'ü gördüm dedim. 

Eşim, tuhaf bir şekilde yüzüme baktı.

Rüyamda dedim, seni beklerken bir ara dalmışım da.  

Atatürk'ün fikirlerini, yaptıklarını halka anlatamamıştık

Şiirler  söyleyerek,  heykelini yaparak işin işin kolayına kaçmıştık.   

Bilimden uzaklaşarak, aydınlarımızı, ülkemizi gerçekten sevenleri koruyamamıştık. 

 Cumhuriyeti demokrasi ile taçlandıramamış, darbe yapmıştık.   

Demokrasinin olmazsa olmazı olan laikliği  istismar etmiştik. 

  

A Kadir Bekçi

Şiirlerim. 10. 05. 2025, Bahçeköy / Seferihisar 

PERU SÜMBÜLÜ ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )
Bitkinin genel görünümü. 

Bilimsel adı 'Scilla peruviana' olan Peru sümbülü, Kuşkonmazgiller ( Asparagaceae )  familyasının sümbülcük ( scilla ) cinsine mensup, çok yıllık,  soğanlı ve  otsu bir bitki türüdür.  Çiçekleri gösterişli olduğu için, süs bitkisi olarak dünyaya  yayılmıştır. Peru sümbülü,  Portekiz soğanı, Küba zambağı, Adasoğanı, Portekiz adaçayı gibi adlarla  bilinir. 

Scilla cinsinin bir çoğu süs bitkisi olarak yetiştirilen 100  kadar türü vardır. Bunlardan çoğu  Avrupa, Afrika ve Orta Doğu'da yetişir.  Daha çok mavi renkli, çan ya da yıldız şeklinde çiçek açarlar. Az da olsa başka renklerde ve sonbaharda çiçek açan türleri de vardır. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )  bitkisinin tohum kapsüller. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana ) ismine rağmen Peru'ya özgü değildir. Batı Akdeniz'e özgü bir bitki  türdür ( Fas, Cezayir, Tunus , İspanya, Portekiz, İtalya ).  İlkbaharda, koyu mavi renkli gösterişli  çiçekler açar. Uzun bir çiçek sapı  ( 40 cm ) vardır, pramit şeklinde salkımlarda yıldız şeklinde toplu halde  çok fazla çiçek bulunur. Yaprak, uzun, şerit şeklinde ve koyu yeşil renklidir, soğandan  çıkarak rozet oluşturur ve  çiçek açtıktan sonra yazın  kurur.  Meyve, çok tohumlu bir kapsüldür.  

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü, subtropikal ve ılıman iklimlerde ve güneşli ya da  yarı gölge yerlerde  yetişir. Fazla sıcağı ve güneşi sevmez, dona karşı hassatır, daha soğuk bölgelerde  saksıda  yetiştirilir.  Büyüme zamanı, düzenli  sulama ister,  yeterince sulanmazsa  yaprakları sararır.  Verimli, humus bakımından zengin,  drenajı iyi,  nemli  toprakları  ve güneşli - yarı gölge  yerleri sever.  Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez. Bahçede ve saksıda yetişir. tohumla ve soğanları bölünerek  üretilir. Dikkat: Bitkinin bütün kısımları zehirlidir. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Peru sümbülü - çiçeği  ( Scilla peruviana )
Yakın çekim. 

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

  

Peru sümbülü ( Scilla peruviana )

Yurdumuzda doğal olarak 8'i endemik olmak üzere 18 sümbülcük ( scilla ) türü yetişmektedir. Bunlardan  Türkçe adı Dağ soğanı olan Scilla hyacinthoides ( aşağıda ), Orman sümbülü ( Scilla bifolia ) ve Türkiye'ye özgü bir bitki olan Karyıldızı ( Scilla sardensis )  süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Yurdumuzda Doğal Olarak Yetişen  Bazı Sümbülcük ( scilla ) Türleri:

Güzsümbülü ( Scilla autumnale )
Sonbaharda çiçek  açar ( Seferihisar / İzmir ) 

Gül sümbülü ( Scilla rosenii )
Posof / Ardahan 

Orman sümbülü ( Scilla bifolia ). İki veya üç yapraklıdır. 
Seferihisar / İzmir  

Gökçekarlık, Karyıldızı ( Scilla sardensis / Chionodoxa sardensis )
Endemik, yıldız şeklinde, merkezi beyaz mavi renkli çiçeklidir. Endemiktir.
Kemalpaşa / İzmir   

Dağ soğanı ( Scilla hyacinthoides )
Büyük soğanlı, mavimsi - mor çiçekli  bir bitkidir. 
Yetiştirme, populer bir süs bitkisidir.  

Kaynaklar: Wikipedia.Süs ve Sera Bitkileri ( Atilla odabaş ).