KELEBEK ÇALISI

Kelebek çalısı ( Buddleja davidii )

Kelebek çalısı ( Buddleja davidii ), sıracaotugiller (  scrophulariaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu egzotik bir bitkidir. Anavatanı Çin'dir, 19. yüzyılda Avrupa'ya getirilmiş ve kültüre  alınmıştır. Çok fazla kültür çeşidi vardır.  Çiçekler dallarının ucunda 15 - 25 cm. uzunlukta salkımlar halinde beyaz, eflatun, mor renkli ve güzel kokuludur. Polen ve güzel koktuğu için kelebekleri ve kuşları  kendine çeker, bu nedenle adına kelebek çalısı denmiştir. 

Kelebek çalısı çiçeği,  kelebek ve arıları kendine çeker.

Ilıman iklimleri sever, organik madde bakımından zengin, verimli, geçirimli  toprakları ve güneşli ya da yarı gölge  yerleri sever. Kuraklığa ve  bazı çeşitleri soğuğa dayanıklıdır.

Kelebek çalısı çok hızlı büyür, ince uzun dalları 2 - 3 m. bulur.  Yaprakları mızrak şeklinde olup kenarları tırtıllıdır. Yazın ve sonbaharda çiçek açar. Çiçek açtıktan sonra  hafif,  ilkbaharda ise derin,  kökünden budanır. 

Kelebek çalısı, saçak köklüdür, bazı ülkelerde istilacı bir bitki kabul edilir.  Fazla bakım istemez, daha çok park ve bahçelere dikilir. Saksı çiçeği olarak yetiştirilmeye pek uygun değildir. Çiçek ve yapraklarından boya elde edilir. Tohumla ve çelikle üretilir.

Hiç bir şey yapamıyorsanız bir çiçek yetiştirin, o sizi hayata bağlar.

Kelebek çalısı çiçekleri ( Buddleja davidii )

Kelebek çalısı çiçeği ve yaprağı.

Kelebek çalısı çiçeği bileşik salkım şeklindedir. 

Pembe çiçekli kelebek çalısı 

 ( Buddleja davidii )

Mor çiçekli kelebek çalısı.

 ( Buddleja davidii )

MUSA AĞACI VE AB - I HAYAT ÇEŞMESİ

Musa Ağacı ( doğu çınarı - platanus orientalis ) 

Yeni bir ağaç hikayesi  ile merhabalar. Bu defa ki ağacımız  adını bir peygamberden almış. Musa Ağacı.

Musa Ağacı ve Ab - ı Hayat Çeşmesi,  Hatay ilimizin Samandağ ilçesinin Hıdırbey Köyü'nde bulunmaktadır. Burası Samandağ'ın merkezine 6 km. mesafededir.

Musa Ağacı,  aslında  bir tür çınar  ağacı ( doğu çınarı -  platanus orientalis )  köyün tam ortasında bir yerde.  Hıdırbey çınarı olarak da biliniyormuş. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürlüğü tarafından,  Anıt Ağaç  ilan edilerek koruma altına alınmış. Yaşı hakkında farklı bilgiler var. Bazı kaynaklarda 1600 yaşında olduğu belirtilmiş. Çevresi ise 20 m. den fazla. Bir dönümden fazla bir alanı kaplıyor.   Bu ağacın asıl  önemi   ise  hakkında anlatılan hikayelerden ileri gelmektedir.

Hıdırbey Köyü, Samandağ / Hatay.

Bir efsaneye göre; Hz. Musa ile Hz. Hızır bir gün dağlarda dolaşırken  ( Musa Dağı ), Musa asasını toprağa saplayarak oradan geçen dereye su içmeye gider. Daha sonra da yollarına devam ederler. Bu arada asasını unuttuğunu fark edince geri dönerler.  Bir de ne görsün; asa  yeşermiş, yaprak açmıştır. Bunun üzerine Musa asasına almaktan vazgeçer.  İşte bugün Hatay'ın Samandağ ilçesi Hıdırbey köyünde bulunan devasa  çınar ağacının Musanın asası olduğuna inanılmaktadır. Bu nedenle de adına 'Musa Ağacı' denilmektedir.

Hıdırbey köyünün tam ortasından, Hz Musa'nın su içtiği varsayılan  bir dere geçiyor. Etrafına  çok sayıda çay bahçesi restoran yapılmış, turistik bir yer.   Buraya gelenlerin bir kısmı ise, Musa Ağacı'na  dilek tutmak ve  adak adamak için geliyormuş.

Ab - ı Hayat Çeşmesi, Hıdırbey Köyü / Samandağ.

Ağacın hemen yanında bir de çeşme var. Suyu içiliyor, oldukça soğuk. Adı  'AB -I HAYAT ÇEŞMESİ'.
Bilindiği üzere   Ab -ı hayat ya da Bengi su, bir çok efsanede adı geçen kutsal bir suyu verilen bir addır. Bu sudan içenlerin ölümsüzleşeceği  ve genç kalacağına  inanılmaktadır. Bu konuda  kaynağı Sümerlilere dayanan bir çok efsane anlatılmaktadır. Ayrıca,  Kur'an'da dolaylı olarak ab -ı hayat'tan söz edilmektedir.

Ab -ı hayat ya da Bengi su bir çok efsaneye göre 'Zulmet' diye tanımlanan karanlık ve bilinmeyen bir dünyada gizlidir.  İskender'de bu  suyun peşinden Zulmet'e kadar gider, ancak onu elde etmeyi başaramaz. Gılgamış destanına göre ise, ab -ı hayat,  Kızıl denizin derinliklerinde yetişen bir ottur (  Galsam otu  ya da Şah -ı galsam ). Kral Gılgamış bu otu elde eder, ancak bir yılan elinden kapınca; Ben onu ülkemdeki yaşlı insanlar için  götürecektim diyerek  ağlar. 

                           Musa Ağacı'nın Bulunduğu Hıdırbey Köyü'ünden Manzaralar.

Musa Ağacı. 

Hz. Musa'nın su içtiğine inanılan dere. 

Hıdırbey Köyü, Samandağ.

Musa Ağacı

Begonvil  çiçeği

Meleklerin borusu / Brugmansia 

Samandağ / Hatay. 

KARAKAFA BİTKİSİ ( Aeonium arboreum )

Karakafa bitkisi ( Aeonium arboreum var. atropurpureum )

Aeonium arboreum  ( Eski botanik adı: Sempervivum arboreum ), damkoruğugiller ( Crassulaceae ) familyasından, çok yıllık, otsu ( çalımsı )  ve sukulent bir bitkidir. Ülkemizde Karakafa bitkisi,Taçlı kaktüs, Ağaç aeonium, İrlanda gülü. Enginar çiçeği gibi adlarla da bilinir.  Kanarya Adaları'na özgüdür. Subtropikal iklimlerde yetişir. 

Aeonyum ( aeonium )  cinsinin 35 kadar türü vardır. Bunlardan Aeonium arboreum,  Aeonium  kiwi, Aeonium  decorum gibi  türleri ve bunlardan elde edilmiş kültivarlar  süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Karakafa bitkisi  ( Aeonium arboreum )  ve çiçeği

Aeonium arboreum, ağaç görünümündedir, seyrek dallıdır.  Fırıldak şeklindeki  yaprakları dalların ucunda  rozet oluşturur. Herdem yeşildir.   Rengi güneşe göre ve mevsimlere  göre değişir.  Güneşte siyaha yakın mor  renklidir, fazla güneş almazsa, gölge yerlerde  yeşile döner ve güzelliğini kaybeder. Kışın, özellikle  güneşli yerleri sever.  Yazın durgunlaşan bitki daha çok kış mevsiminde büyür. Olgun rozetler  kışın ve ilkbaharda, 20 cm. uzunluğunda çiçek sapları olan, koni görünümünde,  küçük yıldız şeklinde ve  sarı renkli  çiçekler açar. Daha sonra çiçek açan rozetler kurur  ancak bitki tamamen ölmez, çiçek açmayan rozetleri ile  yaşamaya devam eder. Yani monikarpik bir bitkidir.  ( Bir kez çiçek açıp tohum verdikten sonra ölen bitki türlerine monokarpik denir. )

Karakafa bitkisi .

Karakafa bitkisi don olmayan iklimlerde bahçelerde, kaya bahçelerinde de yetiştirilir. Kış mevsimi soğuk geçen yerlerde ise, saksı çiçeği olarak balkon ve verandalarda yetiştirilir. İç mekanlarda güneş görmesi gerekir. Güneşli yerleri ve kumlu, geçirgen hafif toprakları sever, kuraklığa dayanıklıdır. Yazın öğle güneşinden korumak gerekir. Sukulent bir bitki olduğu için toprağı kurudukça ama düzenli olarak  sulanmalıdır. Susuz kalırsa, yaprakları solar ve dökülür.  Geçirimsiz topraklar ve fazla su  bitkinin köklerinin çürümesine yol açar.  Kışın ayda bir kaç defa  sulamak yeterli olur. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.

Karakafa çiçeği, tohumla ve çelikle üretilir, fazla bakım istemez.

Aeonium arboreum 'Zwartkop' 

Aeonium arboreum çiçeği 

Aeonium arboreum 

Bir adı da taçlı kaktüs olan aeonium arboreum.

Aeonium arboreum

Karakafa bitkisi ve rozet halindeki yaprakları.

Karakafa bitkimin artık çiçek açmasını bekliyorum. 

Aeonium arboreum

Karakafa bitkisi.

Aeonium arboreum çiçeği. 

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi, Sevgili Bahçem ( Nejat Ebcioğlu ).

KURDELE ÇİÇEĞİ ( Klorofitum )

Kurdele çiçeği ( chlorophytum comosum 'Variegatum' )

Kurdele çiçeği ya da klorofitum ( chlorophytum ) kuşkonmazgiller ( Asparagaceae )  familyasından, çok yıllık ve otsu bir bitki cinsidir. 200 kadar  türü bulunmaktadır. Bunlardan 'Chlorophytum comosum' türü süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bir kaç çeşidi vardır. Anavatanı Afrika kıtasıdır. Bir adı da 'örümcek bitkisi' dir.

Kurdele çiçeği hemen hemen her türlü ortama kolaylıkla uyum sağlar, fazla bakım istemez ve  kolay yetişir. Daha çok, şerit şeklindeki yeşil - beyaz yaprağı olan çeşidi yetiştirilir, oldukça dekoratiftir. Bazı çeşitlerinin yaprakları  daha geniş ve yeşildir.  Uzun bir sap üzerinde, yıldız şeklinde, küçük ve beyaz renkli çiçek açar.  Bu arada, çiçek sapı üzerinde oluşan fideler toprağa değince köklenir.

Kurdele  ya da klorofitum çiçeği.

Kurdele çiçeği  daha çok asma saksılarda yetiştirilir. Direk güneş alan yerleri sevmez, öğle güneşi ve iyi ışık almayan yerlerde yaprakları bozulur.  Toprak bakımından seçici değildir, verimli ve kumlu toprakları daha çok tercih eder. Suyu sever, yazın düzenli bir şekilde  sulanma ister.  ayrıca yapraklarına  su serpilmesinden hoşlanır.   Kışın çok daha az sulanmalıdır.  Dona karşı hassastır. Bitkinin kökünde oluşan yumrular ( rizom )  besin ve su deposu görevi görür. Bu nedenle oldukça dayanıklı bir bitkidir. Yumrular  filiz vermediği için, çoğaltmak için kullanılmaz.

Kurdele çiçeğinin bir özelliği de havayı temizlemesi ve kötü kokuları yok etmesidir.  Bu nedenle özellikle,  yatak odalarına konulması gereken bitkiler arasında  gösterilir. Ayrıca kedi ve köpekler için zararlı değildir.

Kurdele çiçeği tohumla ve ayırma ile üretilir.

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi.

Kurdele çiçeği ( çiçek )

Güzel bir kurdele çiçeği, Karaburun / İzmir.

TORENYA ÇİÇEĞİ ( Lades Kemiği Çiçeği )

Torenya ya da lades kemiği çiçeği ( Torenia fournieri )

Torenya ( torenia )  ya da  lades kemiği çiçeği  ( Torenia fournieri ), Linderniaceae  familyasından, tek yıllık ve otsu bir bitkidir.  Anavatanı Güneydoğu Asya'dır. Tropikal iklimlerde yetişir. 

Torenia adı, İsveçli rahip, doğacı Olaf Toren'inin adında izafeten  verilmiştir.
Çiçeğin  üreme organları lades kemiğine benzediğinden  dolayı, adına 'Lades kemiği çiçeği' denir. Bir başka adı da  'palyaço çiçeği' dir. Çiçekleri gösterişlidir. 

Torenya ( torenia ),  ilkbahar mevsiminden başlayarak  kış aylarına  kadar çiçek açar.  Çiçekler trompet şeklinde, iki renklidir ve  boğazında sarı bir leke yer alır.  Beyaz, sarı, pembe, mavi ve kırmızı renklerde çiçek açan çok fazla  çeşi vardır.   Oval biçimdeki  yapraklarının kenarı  dişlidir.  Hem bahçe, hem de saksı çiçeği olarak  yetiştirilir,  fazla boylanmaz ( 30 cm. kadar  ).  Budandıkca dallanarak daha çok çiçek açar.  Özellikle pencere önlerinde, asma saksılarda   ve balkonlarda çok hoş durur.

Torenya ( Torenia fournieri ) çiçeği ( Yakın çekim )

Torenya, yarı gölge yerleri  ve drenajı iyi, humusça zengin, nemli toprakları sever.  Küllemeye karşı, sulama yaparken yapraklarına  su değdirilmemesi gerekir. Drenajı iyi olmayan  topraklarda  kök çürümesi yapar.

Torenya çiçeği ( Tohum kapsülü )

Torenya çiçeği  tohumdan üretilmektedir, bol tohum verir. Ancak tohumları çok küçüktür, ışıkta çimlenir. Bu nednle daha çok, seralarda üretilen fidelerinden satın alınarak yetiştirilir.

Bir adı da lades kemiği çiçeği olan torenia fournieri 

Torenya ( Torenia fournieri ) çiçeği.

Torenya çiçeği. ( Torenia fournieri )

( Not: Bu yayın son olarak 27. 09. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )

LEŞ KAKTÜSÜ ( Stapelia )

Leş kaktüsü ( Orbea variegata  )

Leş kaktüsü ya da leş çiçeği tek bir bitkiye verilen bir ad değildir.  İpekotugiller ( Asclepiadaceae ) familyasından bazı bitki cinslerinin türlerine verilen ortak bir  adıdır. Adında kaktüs geçmesine rağmen kaktüslerle akra değildirler. Bunların  bazıları 'orbea', bazıları  ise 'stapelia' cinsindendir. 100 kadar türü vardır. Çok yıllık, sukkulen ve otsudurlar.  Eskiden hepsi de stapelia cinsinden olduğu  için, leş kaktüslerine  genel olarak stapelya ( stapelia ) denmektedir. Bunlardan çiçekleri güzel  olanlar süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Beş köşeli olan çiçekleri deniz yıldızını andırır, tüylü olur. Adından da anlaşılacağı gibi çoğu  leş gibi kötü kokuludur, geceleri  kokmazlar. Çoğu çubuk şeklinde dikine büyür ve  etrafına yayılır,  dikensizdirler. Anavatanı Güney Afrika'dır.

Leş kaktüsleri.

Leş kaktüslerinin, yurdumuzda en çok iki türü yetiştirilmektedir. Bunlardan  kaplan desenli olan 'orbea variegata' türü yapraksızdır, çiçekleri daha gösterişlidir, kolay yetiştirilir. Stapelia grandiflora' ise, çiçekleri daha  büyük ve tüylüdür.  

Stapelia grandiflora

Orbea ve stapelia 

Bazı bitkilerin  çiçekler tozlaşma için koku salar.  Bu şekilde döllenmelerine  yardımcı olacak sinek ve böcekleri kendilerine  çeker. Genelde çoğu çiçek tozlayıcısını çekmek için güzel koku salar.  Ancak  leş kaktüsleri, tozlayıcı  olarak  kötü kokuyu seven, leşle beslenen  kara sinekten yararlanır. Bu nedenle leş gibi bir koku salarlar. Hatta bazı leş kaktüsü çiçekleri bu nedenle kesilmiş et parçalarını andırır.

Stapelia ve tozlayıcısı karasinek. 

Leş kaktüsü ( Tohum kapsülü )

Leş çiçeği ( stapelia ), güneşli. aydınlık, sıcak  yerleri ve kumlu gevşek toprakları sever. Kuraklığa dayanıklıdır, kışın çok az su ister. Kapalı yerlerde iyi gelişmez.  Yazın öğle güneşinden korumak gerekir. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.
Stapelya ( stapeia ),  yetiştirilmesi ve üretilmesi kolay bir çiçektir. Tohumla, çelikle ve kökten ayırma ile  üretilir.

Stapelia, çiçek tomurcuğu.

Orbea, içek tomurcuğu.

Leş kaktüsü (  Tohum )

Leş kaktüsü çiçeği.

Leş kaktüsü.

Leş kaktüsü.

Leş kaktüsü çiçeği.

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi,
Kaktüsler ve Diğer Etli Bitkiler. ( Nejat Ebcioğlu )

( Bu yayın son olarak 28. 09. 2019 tarihinde güncellenmiştir. )