ALAGABAKLAR YUVADAN UÇTU !

Alagabak yavruları 

Bir çeşit karga olan alagabaklar özellikle renklerinin güzelliğiyle dikkat çekerler..Alagabaklar, çiftleşme dönemi dışında  genel olarak yalnız başlarına yaşarlar:Meşe ve kestane ormanlarının oluşmasında alagabakların ve sincapların saklayıp da yerini bulamadıkları tohumların önemi büyüktür.

Bir süre önce bahçemdeki bir zeytin ağacına  alagabaklar yuva yapmış ve yumurtalarından iki yavru çıkmıştı.Bir süredir  birlikte yaşıyan bu iki alagabak yavrusunun  sonunda  yuvadan uçma  zamanları gelmişti..Dün yuvalarını terk eden bu iki alagabak yavrusu önce bir kayısı dalına kondular, bir süre beklediler, sonrada uçarak bahçemden uzaklaştılar.(Resimlerini çekmeme tepki vermediler.).Şansınız bol ömrünüz uzun  olsun alagabaklar. Vahşi doğaya hoş geldiniz..( Halk arasında kargaların 200 yıl yaşadığına inanılırsa da bu doğru değildir.)

Alagabak

ÇAM FISTIĞININ HİKAYESİ

Hemen hemen herkes  çam fıstığını bilir ve bir şekilde yemişdir. Ancak onun  hangi aşamalardan geçerek bize ulaştığını ise, çok az insan bilir.  

Toplanmaya hazır, olgunlaşmış  fıstık çamı kozalakları

Beş yaşındaki fıstık çamı ağacım ( Fıstık vermesine daha 10 -  15 yıl var.)

Hikayemiz, arkadaşımın bahçesindeki fıstık çamı ağacının ( pinus pinea ) yola gelen dallarını  kesmesiyle başlıyor.  Kesilen dallardan  düşen bir kozalağı alıyor ve  kuruması için taş bir  duvarın üzerine koyuyoruz.  Kozalaklar çok sert olduğundan, içindeki  fıstık tanelerini çıkarmak için bir süre güneşte kuruması  gerekiyor. 

 

Bu arada hikayemize kısa bir ara verip, size fıstık çamı kozalağı hakkında bilgi vermek istiyorum.

 

'Çam fıstığı ağacının kozalakları, üç yıllık bir süreçten sonra olgunlaşarak fıstık verirler. Çam fıstığı ağacı açık tohumlu bir bitki olduğu için, kozalaklar ayni zamanda basit birer çiçek olup, bitkinin üreme organlarıdır. Erkek kozalakların yaydığı polenler, rüzgar vasıtasıyla dişi kozalakları dölleyerek, tohumun ( fıstık )  oluşmasını sağlar.'

Tekrar hikayemize dönersek; Bir hafta sonra gerçekten de kozalak açılmış ve içindeki fıstıkların bir kısmı da yere düşmüşlerdi, geriye kalanları da  çıkarmak zor olmuyor. Böylece 'küner' de  denilen 67 tane sert ve sivri kabuklu çam fıstığımız oluyor.  Ancak, işin esas zor tarafı ise bundan sonra başlıyor. Yenen kısmı çıkarmak  için,  sert kabuğun da kırılıp ayıklanması  gerekiyor. 

Kabuklu çam fıstığı (küner)

Önce eşim bir süre uğraştıktan sonra 'ben bunları kırımıyorum' diyerek çekici atıyor.  Bu defa çekici ben alıyorum, gerçekten de  kırmak çok zor, çekici bir kaç kez de elime vuruyorum. Fıstığı dik bir şekilde tutarak sivri ucuna vurunca parçalanmadan kolayca kırıldığını öğrendiğimde ise zaten fıstıkların çoğunu  kırmıştım.  Bu arada  elimde fıstığın sert kabuğu tarafından, siyah mürekkep dökülmüş gibi boyanıyor. 

Eşim çam fıstığını kırmakta zorlanıyor.

Sıra bu defa iç fıstıkların üzerindeki zar şeklindeki kabuğa geliyor.  Neyse, Allahtan bu iş  fazla zor olmuyor. 
Sonunda kendi emeğimizle elde ettiğimiz  bir avuç çam fıstığımız oluyor. 

Çam fıstığı

KAPARİ ( Capparis )

Kapari / Gebre otu / kebere  bitkisinin genel görünümü
( Capparis spinosa )

Kapari veya kebere ( Capparis ), çok yıllık, yayılıcı, sürünücü ve çalımsı  bir bitki cinsidir.   Anavatanının Akdeniz havzası ve Anadolu  olduğu tahmin edilmektedir.  Afrika, Asya, Avustralya'da da doğal olarak yetiştiştiği için, Akdeniz havzasına oralardan da gelmiş olabileceği belirtiliyor.  Cins adı en  çok yetiştiği  Kıbrıs (  Kypros ) ile ilişkili olabileceği sanılmaktadır.  Sıcak ve kurak iklim görülen yerlerde yetişmektedir.  

Dünya üzerinde 181 kadar kapari türü bulunduğu belirtiliyor, yurdumuzda beş türü yetişmektedir. Kebere, kapari, karga kavunu, kedi tırnağı, berikemberi, gebere otu, yılan kabağı, şeytan karpuzu, it kavunu....gibi çok fazla adla bilinmesi, yurdumuzda oldukca yayın olmasından kaynaklanmaktadır.  Nitekim, Karadeniz bölgemiz dışında ( Artvin yöresi hariç / 'Capparis sicula'  ) bütün bölgelerimizde yetişmektedir ( Vikipedi ). Türkce literatürde daha çok kapari, kebere ve gebre otu adı ile tanınmaktadır. Ülkemizde en  çok   'Capparis spinosa'  yetişmektedir ( İzmir, Balıkesir, İstanbul, Aydın. Muğla, Mersin, Antalya, Adana, Denizli'de yayılış yapar ).  Capparis orientalis dikensizdir, diğer türlerden kolayca ayırt edilir.  Hepsi de ayni şekilde  değerlendirilir. 

Kapari veya kebere meyveleri  ( Capparis spinosa )
Turşu ve ilaç yapımında kullanılır.  

Capparis spinosa, keberegiller ( Capparaceae )  familyasındandır, çoğu zaman kışın toprak üstü kısmı kurur, çok dallı ve dikenlidir.  Bu nedenle dikenli kapari de denir.   Hiç bir bitkinin yetişemediği  yerlerde dahi, çok derine inen kökleri sayesinde ( 20 m. ) yetişebilmektedir.

Benim kapari ile  tanışmam 2010 yılında Seferihisar'da    oldu, Karadenizli olduğum için daha önce görmemiştim. Bahçemin taş duvarlarının arasında bitmişti. Araştırınca adının kapari olduğunu  öğrendim. Bu bitkinin yayılmasında, kaparı tohumları ile beslenen karınca ve diğer bazı canlıların  rolü oldukca büyüktür   

Kapari karpuzu tam olgunlaştığında çatlayarak tohumlarını etrafa yayar.  

Gebre otunun kışın kuruyan gövdesi, bahar gelince odunsu kökünden filizlenerek hızla büyümektedir.  Yaz aylarında oldukca büyük, gösterişli,  kokulu ve  beyaz / pembemsi   renkli  çiçekler açmaktadır. Bu nedenle bazı kapari  türleri süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.  Çok derinlere inen bir kök sistemine sahiptir, bu nedenle tarım yapılamayan çorak arazilere  dikilmesi  tavsiye edilmektedir. Erozyon kontrol çalışmalarında, çorak arazilerin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Yağmurlu ve rutubet yerler dışında her türlü toprakta yetişebilmektedir, kuraklığa son derece dayanıklıdır, güneşli yerleri sever.   

Kapari, başta gıda olmak üzere ilaç, boya, ve kozmetik sanayinde kullanılmaktadır. Bu nedenle bazı ülkelerde tarımı yapılmaktadır ve  koruma altına alınmıştır.

Gebre otu'nun çiçek tomurcukları, meyvesi ve taze filizlerinden yararlanılmaktadır.   'Kapari' adı verilen çiçek tomurcuklarından sos, turşu, salata, garnitür gibi yüzlerce çeşit yiyecek elde edilmektedir.  Küçük karpuz şeklindeki meyvelerinden  ( kapari karpuzu ), taze iken turşu  yapılmaktadır. Körpe yaprakları salatalara katılır. 

Dikkat; Pişmemiş taze kapari yenmez, zehirlidir. Çiçek tomurcukları pişirildikten sonra  salamura, turşu yapılır, yenir veya kullanılır.

Yurdumuzun büyük bir kısmında kendiliğinde  yetişen kapari türleri   tarımı yapıldığında, özellikle orman ve dağ köylerimiz için  önemli bir geçim kaynağı olabileceği belirtilmektedir.  Nitekim işlenmiş kapari  ürünlerinin dünyada önemli bir pazarı olduğu belirtiliyor. 

Kaparı   tohumla üretilir. 

Gıdanın ürünlerinin gittikce önem kazandığı dünyamızda, doğanın bize sunduğu bu değerli bitkiyi kendi izlenimlerimle beraber sizlere  tanıtmak istedim.   Sürçü lisan ettiysek  affola.

Kapari bitkisinin henüz açmamış çiçek tomurcuklarından
salamura yapılarak salata, pizza ve bazı yemeklerde kullanılır.  

Capparis spinosa dikenli bir bitkidir.
Bu nedenle dikenli kapari olarak da bilinir. 

Gebre otu veya   'kapari' bitkisinin  çiçek tomurcukları

Kapari / Gebre  otu meyvesi ( Kapari karpuzu )
( Capparis spinosa ) 

Gebre  otu meyvelerinden  taze iken turşu yapılmaktadır. 

Gebre otu / kapari  ve çiçeği
Kısa ömürlü olup güzel kokuludur. 

Gebre otu / Kapari, bazı ülkelerde
süs bitkisi olarak da  yetiştirilmektedir. 

Kaparı veya gebre  otu çiçeği ( Capparis spinosa )
 ( 4 tane beyaz  taç yaprağı vardır, erkek organlar / stamenler mor renklidir  ) 

Kapari bitkisinin yaprakları 

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları  Ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamaıkoğlu ). Vikipedia ve İnternet siteleri. 

KÜPE ÇİÇEĞİ ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuchsia magellanica )

Çocukluğumda, evimizin bahçesinden hiç eksik olmayan bir kaç çiçekten biri de küpe çiçeği idi.  Bazen oyun oynarken, gizlice çiçeklerini koparır ve kulaklarımıza küpe yapardık. 
Geçen hafta İzmir'de oturan küçük kızım yanımıza  ( Seferihisar )  gelirken bir  de küpe çiçeği getirince, çocukluk yıllarım tekrar gözümün önüne geldi. Zaman ne çabuk geçmişti.

Küpe çiçeği ( Fuchsia magellanica )

Gelin şimdi de  bu güzel çiçeği biraz daha yakından tanıyalım. Belki sizde yetiştirmek istersiniz.

Küpe çiçeği  tek bir bitkinin adı değildir, küpeçiçeğigiller ( onagraceae ) familyasının fuşya (fuchsia ) cinsinden olan bitki türünün ortak adıdır.  Yüz kadar doğal türü ve çok sayıda hibrid, melez çeşidi vardır.
Bu bitkilerin çoğunun anavatanı, Amerika kıtasının  tropikal iklim görülen yerleridir.  Küpe çiçekleri otsu gibi görünseler de, aslında çok yıllık ve yarı çalı formunda bitkilerdir.

Süs bitkisi olarak yetiştirilen bazı fuşya ( fuchsia ) türleri şunlardır.
- Fuchsia corymbiflora
- Fuchsia fulgens
- Fuchsia magellanica
- Fuchsia procumbens
- Fuchsia triphylla
Bu bitkilerin  çiçekleri küpeye benzer. Taç ve çanak yapraklarının rengi farklı olur, bazı çeşitlerinin   çiçekleri ise katmerlidir.

Küpe çiçekleri havadar ve yarı gölge yerleri sever, susuzluğa  hiç dayanamaz.  Ancak, aşırı sulama bitkinin kökünü çürütür.
Kışın yapraklarını döken küpe çiçekleri böylece soğuktan kendini korur, fazla sıcağı  sevmez. Daha çok askı çiçeği olarak yetiştirilir.
Küpe çiçeği tohumla  ve çelikle üretilir.

Küpe çiçekleri  ( Fuchsia magellanica )

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Küpe çiçeği ( Fuşya )

Halk arasında küpe çiçeğine' Küpeli'de denir.

Küpe çiçeği ( Fuchsia magellanica )

Bir adı da fuşya olan küpe çiçeği

 Çiçeklerin adlar ile ilgili  çok fazla efsane ve hikaye anlatılmaktadır.  Küpe çiçeği ile ilgili bu küçük hikayeyi de ben yazdım, umarım seversiniz.                                               

                                                    HANIMIN KÜPESİ ( Hikaye )

Ulu hükümdar  sarayında oğluna  evleneceği kızı seçmesi için, ülkesindeki  bütün genç kızların katılacağı büyük bir  şölen düzenlemiştir.  Prensin beğendiği kız saraya hanım ( sultan) olacaktır. Bütün genç kızlar en güzel elbiselerini ve takılarını takarak saraya gelirler.

Prens, sarayın bahçesinde dolaşırken kulaklarında kırmızı çiçeklerden küpeler olan bir kız görür ve çok beğenir.   Çok yoksul oldukları için bu kızcağız,  kulaklarına küpe yerine bahçelerinden topladığı kırmızı renkli çiçekleri takarak gelmiştir.

Yarışma başlar ama,  prensin bahçede gördüğü kulağında kırmızı çiçekten  küpeleri olan  kız yoktur. Hükümdarın  emri ile, her yerde kulağında kırmızı çiçeklerden küpeler olan kız aranmaya başlanır. Sonunda,  güzel elbisesi ve takıları olmadığı için utanıp evine geri dönen fakir kız bulunarak saraya getirilir. Prens, babasına bu kızla evlenmek istediğini söyleyince düğün dernek kurulur, prens ile kırmızı  çiçekten küpeleri olan  kız malum gün sonunda evlenerek muratlarına ererler.

İşte o günden sonra bu  güzel çiçeğe  'hanımın küpesi' ya da ' küpe çiçeği' denir ve bu çiçeği takmanın genç kızlara uğur  getirdiğine inanılır.

A Kadir Bekçi

( Bu yayın son olarak 05. 02. 2020  tarihinde güncellenmiştir. )

ADINI 'CİHANGİR' KOYDUK

Daha önce ki bir yazımda ( http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/04/blog-post.html ), bahçem de yaşayan bir kaplumbağadan söz etmiştim.  Aynı kaplumbağa bu yıl havaların ısınması ile birlikte yeniden ortaya çıktı. Önce sebzelerimizi yediği için dışarıya bıraktık, ancak bir süre sonra tekrar geldi. Şimdi artık  ona alıştık, hep beraber yaşıyoruz.

Kaplumbağalar böcek ve bitkilerle beslenir.

Çiçeklerin tadını beğendi m? dersiniz.

Adını da 'Cihangir' koyduk. Cihangir, sebze ve çiçeklerimize zarar vermiş olsa da  onu seviyoruz. O da  bizi tanıyor ve artık  etrafımızda  korkmadan dolaşıyor. Burası bizim kadar onunda mekanı.

Cihangir eşimi dinlemiyor.

Beni daha çok sevmişe benziyor.

Bazen diğer canlıların da bizim gibi bu dünyada yaşamaya  hakkı olduğunu unutarak, onları yok etmeye çalışıyoruz.  Doğanın bir bütün olduğunu düşünmeden, sorumsuz  hareket ediyoruz. Peki diğer canlılar yok olursa, tek başımıza biz dünyada yaşayabilirmiyiz?

PETUNYA ÇİÇEĞİ ( Petunia )

Siyah petunya ( Petunia x hybrida )

Bütün dünyada çok sevilen  bir saksı çiçek olan petunya ( petunia ), patlıcangiller ( solanaceae ) familyasının 'petunia' cinsine mensup melez bir bitkidir.  Otuz beş kadar türü vardır. Anavatanı Güney Amerika ve Arjantin'dir.

Katmerli ve ebruli petunya çiçeği ( petunia x hybrida   )

Petuniai fransızca bir kelimedir. Yaprakları tütüne ( petun ) benzediği için bu ad verilmiştir.  Ayrıca kalibroşa ( calibrachoe )  cinsinden olan  bitkilerede petunya denir. Bunların çiçekleri daha küçüktür ve daha bol çiçek açarlar. Sıcağa ve soğuğa daha dayanıklıdırlar. Asma saksılar için en ideal çiçeklerden biri kabul edilir. Yetiştirilmesi petunia  çiçekleri gibidir, çelikle üretilir. İngilizce adı  Milyon Çanlar Çiçeği ( Million Bells ) dir.
Ayrıca, petunia ve calibrachoa türlerinden elde edilen  'petchoa' da bir başka  petunya çeşididir.

Kırmızı çiçekli kalibroşa petunya  ( Calibrachoa x petunia  )

Petunyaları  her türlü iklime uyum sağlaması, bol  çiçek açması, kolay yetişmesi, bütün dünyada popüler olmasına neden olmuştur.
Kültür olarak  yetiştirilenler doğal değildir, melez türlerdir ( petunia x hybrida ).

Petunya,  güneşli yerleri sever, gölge yerlerde  iyi gelişmez ve çiçek açmaz. Toprak bakımından fazla seçici değildir, geçirimli, humusça zengin toprakları sever. Toprağı kuruyunca sulanmalıdır, fazla su bitkinin kökleri çürütür.

Otsu bir bitki olan petunya  çok yıllık olmasına rağmen, daha çok mevsim çiçeği olarak yetiştirilİR. Trompet / boru  şeklinde çiçekleri vardır, yaprakları tüylüdür, renk bakımından çok zengindir, ebruli ve katmerli  çiçek açan çeşitleri de yetiştirilmiştir.
Hem bahçe, hemde saksı çiçeği olarak yetiştirilir, özellikle  sarkıcı türleri çok dekoratiftir, bazı çeşitleri kokuludur.
Petunya, çelikle ve tohumdan üretilir.

Petunya ( petunia ) ve kalibroşa (  calibrachoa )    çiçekleri.

Yalınkat çiçekli petunya

Kırmızı çiçekli kalibroşa .

Mor çiçekli kalibroşa 

Kalibroşa ( calibrachoa petunia ) 

Sarı çiçekli kalibroşa. 

Bir tür petunya çiçeği - Milyon Çanlar Çiçeği   ( Calibrachoa x petunia   )

Sarkan katmerli  petunya çiçeği  ( calibrachoa x petunia  )

Petunya çiçeği ( Petunia x hybrida )

Kaya bahçesi ve petunya çiçekleri

Katmerli ve ebruli petunya çiçeği

Siyah renkli  petunya çiçeği

Ebruli petunya çiçeği

Petunya çiçeği ( Asma saksıda ) 

Değişik renklerde petunya çiçekleri 

Kırmızı petunya çiçeği ( Asma saksı )

( Bu yayın son olarak 20. 02. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )