KADINAYNASI ÇİÇEĞİ ( Legousia )

Hoş kadınaynası ( Legousia speculum - veneris ) 

Legosya ( legousia )  ya Türkce adı ile kadınaynası, çançiçeğigiller ( Campanulaceae ) familyasından otsu bir bitki cinsidir. Dünya üzerinde yedi, ülkemizde ise dört  türü yetişir.  Bunlardan Legousia pentagonia'nın, Legousia speculum - veneris'in alt türü olduğu şeklinde makaleler bulunmaktadır. 

( Willdenowia daki 2019 tarihli bir makalede, L. Pentagonia'nın L. speculum - veneris'in bir alttürü değerlendirilmesi önerilmektedır.  Vikipedi'den alıntıdır ).  Zira bü iki tür birbirlerine çok benzer, Legousia pentagonia'nın tabanında geniş mavi bir band bulunur.  L. spoculum veners ile L. pentagonia arasında düşündüren geçiş  formları bulunmaktadır. Bu da bu iki türü birbirinden ayırmayı  daha da zorlaştırmaktadır. 

Legousia  pentagonia, tabanı beyaz, ortası mavi ve tepesi menekşe renkli çiçeklidir.  Tür adı ( pentagonia ) beşgen demektir. Süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Hoş kadınaynası ( Legousia speculum - veneris ) 

Yurdumuzda hoş kadınaynası adı ile bilinen Legousia speculum - veneris; tek yıllık, otsu bir bitkidir. Akdeniz havzası ve çevresine  özgüdür. Yurdumuzun İç Anadolu Bölgesi dahil büyük bir kısmında  yayılış gösterir.  Latince tür adı 'Venüs'ün aynası' anlamına gelir. Bahçelerde ve peyzaj çalışmalarında kullanılan  populer bir süs bitkisidir. 

Hoş kadınaynası tabandan itibaren dallanarak büyür, geniş çan şeklinde, beyaz merkezli,  menekşe renkli çiçek açar. Nadir olarak beyaz ve leylak renkli çiçek açan çeşitleri de görülür. L. pentagonia'nın aksine lobların ucu yuvarlak ve küttür. Mart - temmuz ayları arasında, uzun bir çiçeklenme dönemi sürer. Tek ya da salkım halinde gösterişli çiçekler açar. Meyve kapsüldür, tohumlar çok küçüktür. Güneşli yerleri ve verimli, nemli toprakları  sever. Daha çok; terk edilmiş tarlalarda, çalılıklarda ve yol kenarlarında  yetişir. 

Zehirsizdir, yaprakları çiğ olarak yenilebilir. Tohumlar doğrudan toprağa ekilerek yetiştirilir.  Fazla bakım istemez. 

Kadınaynası / çiçek tomurcuğu
 ( Legousia speculum - veneris ) 

Bitkinin Cins adı olan legousia, 1695 - 1774 yılları arasında yaşamış olan Fransız bilimadamı  Benigne  Legouz de Gerland'a ithafen verilmiştir. Tür adı ( Speculum - veneris ) venüsün aynası demektir.

Venüs'ün Doğuşu Tablosu ( Sandro Botticelli )
( Fotoğraf Vikipedi / Özgür Ansiklopedi sitesinden alınmıştır. Teşekkür ederim.  )

Venüs, Roma mitolojisinde adından en çok söz edilen,  ressamlara, heykeltraşlara  ilham kaynağı olmuş aşk ve güzellik tanrıcasıdır. Daha önce Yunan mitolojisindeki adı Afrodit ( Afroditin ) tir. Denizden doğduğuna inanılır.   

Mitolojiye göre, Venüs yanından hiç ayırmadığı her şeyi güzel gösteren aynasını kaybedince, bunu bulan çoban aynadaki görüntüsüne aşık olur.  Bunun üzerine  Venüs'ün oğlu aşk tanrısı Cupi ( Eros )  aynayı çobandan alarak atınca, kırılan  her parçası venüsün aynası şeklinde, ışığı yansıtan, yaprakları su tutmayan ( venüs denizden çıktığında saçları kurudur ) bir çiçeğe  dönüşür. Bu nedenle ilkçağ aynalarına benzeyen bu  güzel kır çiçeğine Venüs Çiçeği ya da  Venüs'ün  Aynası denir. 

Hoş kadınaynası ( Legousia speculum - veneris )

Bir başka kır çiçeği ve hikayesinde buluşmak dileklerimle, hoşçakalın sevgili doğa severler. 

Kaynaklar: Vikipedi, İnternet siteleri. 
 

KAFKAS TURNAGAGASI ( İber Sardunyası )

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum ) bitkisinin genel görünümü.
( Bektaş Yaylası, Dereli / Giresun. ) 

Yurdumuzda  Kafkas sardunyası ya da  kırmızı ıtır olarak bilinen Geranium ibericum, turnagasıgiller ( Geraniaceae ) familyasından, yaylalarda / dağlarda yetişen, çok yıllık, otsu bir kır çiçeğidir.  Anavatanı Kafkaslar, Türkiye ve İran'dır. Karadeniz Bölgesi'nin, özellikle Doğu Karadeniz yaylalarında yetişir. Çiçekleri çok güzel olduğu için, süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır. Tür adı ( ibericum ),  ilk defa İber Yarımadası'nda tespit edildiğini işaret etmektedir. Bu nedenle, dünyada İspanyol turnagagası ya da İber sardunyası olarak tanınır.

Kafkas turnagası çiçeği ( Geranium ibericum ) 

 Kafkas turnagası, yaylalarda yazın  ve  sonbararda  çiçek açar. Çiçekler iri, tabak şeklinde,  mavi - mor renkli ve  koyu çizgilidir. Sardunya türlerine özgü yaprakları parlak, tüylü ve derin lobludur. Sonbaharda kırmızı bir renge döner. Yarım metre kadar boylanır, köksaplı ( rizomlu ) dır.  Güneşli, yarı gölge yerleri sever, çalılık, kayalık, çayır  ve yol kenarlarında  yetişir. Kuraklığa ve  soğuğa dayanıklıdır. Toprak bakımından seçici değildir, nemli, humuslu ve geçimli topraklarda sever.  

Geranium ibericum ve Geranium platypetalum'un bir melezi olan Geranium x magnificum süs bitkisi olarak satılır. Daha dayanıklı olan  bu bitkinin değişik renklerde çiçek açan çok fazla kültür çeşidi vardır. Öbekler oluşturur, ancak çiçek açma süresi daha  kısadır. İyi bir bordür bitkisidir, saksıda da  yetişir.  

Kafkas turnagası zehirsizdir, çiçekleri salata ve pasta süslemelerinde kullanılır. 

Geranium ibericum, Tohumla, çelikle ve kökten ayırarak üretilir. Fazla bakım istemez.  

Bir adı da kırmızı ıtır olan Geranium ibericum  

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum )
( Aksu, Dereli / Giresun )