17 Ocak 2017

CİVANPERÇEMİ ÇİÇEĞİ ( Achillea )

Civanperçemi bitkisinin genel görünümü.
Civanperçemi ( achillea ), papatyagiller ( asteraceae ) familyasından, çok yıllık, otsu ve çiçekleri kokulu bir bitki cinsidir. Seksen kadar türü vardır. Bunlardan bir çoğu  ülkemizde yetişmektedir, bazıları ise endemik olup  sadece ülkemizde yetişir.   ( Ayrıca,  tanacelum / pireotu  türlerine de civanperçemi denir. Kaynak: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü - Turhan Baytop )

Beyaz çiçekli civanperçemi
Civanperçemi türleri içinde en fazla  tanınan  ve bilinen 'achillea millefolım' dır. Millefolim 'bin yaprak' demektir. Çok yıllık bir bitkidir,  dünyanın çoğu yerlerinde yetişmektedir.  Odunsu bir gövdesi ve çok parçalı yaprakları vardır.

Kan durdurucu ve yara tedavi edeci özelliklerinden dolayı, savaşlarda ilaç yerine kullanılmıştır.  Civanperçemine bu yüzden bazı ülkelerde; 'Bitkilerin doktoru olan bitki', 'Tanrının eli otu' gibi adlar verilmiştir.
Civanperçeminin yaprakları çok parçalıdır.
Bu nedenle bir adı da 'binbiryaprak otu' dur.
Civanperçemi ( achillea ), ülkemizde de çok tanınan yararlı  bir bitkidir. Hemen hemen bütün bölgelerimizde ve her yerde kolayca yetişmektedir. Yol kenarlarında, dere kenarlarında, tarlalarda yetişir.  Bu nedenle çok fazla yöresel adı vardır;  Binbiryaprak otu, Akbaşlı, Barsama otu, Ayvadana, Baytaran, Kandil çiçeği, Hanzebel, Ebülmülük, Yılan otu,  Asker otu, Kesik otu bunlardan bazılarıdır. ( Kaynak: Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı,  Türkce Bitki Adları Sözlüğü - Turhan Baytop )

Mitolojide Homeros, İlyada adlı eserinde  bu bitkiden de söz etmiştir. Truva ( troia )  savaşında Aşil ( Akhilleus ) Paris tarafından topuğundan vurulunca, Afrodit yarası için civanperçemi kullanmasını istemiştir. Aşil, askerlerinin yaralarını civanperçemi  ile tedavi ettirmiştir.  Bu nedenle  cins  adının ( aşil /  achillea ), Achilleus'tan geldiği kabul edilir. 

Halk arasında 'civan', daha çok  asker olan gençler için kullanılmaktadır. Bitkinin yaprakları ise, 'perçeme' benzetilmiştir.

Civanperçemi sadece tıbbi  bir bitki değildir. Taze yaprakları sebze olarak yenir, salataya katılır. Bazı Avrupa ülkelerde kurutulan yaprakları  baharat olarak kullanılmaktadır. Eskiden  bira ve boya yapımında kullanılmıştır.

Civanperçemi ( achillea ),   çiçekleri güzel  ve hoş  kokuludur,  bu nedenle süs  bitkisi olarak da yetiştirilir. Daha gösterişli çiçek açan çok fazla  hibri  üretilmiştir.  Çiçekleri toplu halde  ve şemsiye şeklindedir. Beyaz, pembe, sarı ve nadiren kırmızı çiçek açan çok fazla  türü ve çeşidi vardır. Ancak, birbirine çok benzeyen bu çiçekleri birbirinden  ayırmak çok zordur. Bu nedenle genellikle cins adı ile söylenir.

Civanperçemi  soğuğa, sıcağa  ve kuraklığa dayanıklı bir bitkidir.  Çiçek olarak, güneşli yerleri ve kuru toprakları tercih etmektedir.  Tohumdan ve kökten ayırarak üretilir. Yetiştirmek için doğadan temin edilebileceği gibi, daha gösterişli çiçekler açan  hibritleride satılmaktadır. 

Civanperçemi çiçekleri ( Doğal )

Sarı çiçekli civanperçemi

Civanperçemi ( Achillea )

Civanperçemi ( Achillea )

Civanperçemi ( Achillea )

Civanperçemi ( Achillea )

Civanperçemi ( Achillea )

Civanperçemi  ( Achillea )

Beyaz çiçekli civanperçemi

Civanperçemi, arı ve kelebekleri kendine çeken bir bitkidir.

9 Ocak 2017

KÜL ÇİÇEĞİ ( Senesyo )

Kül çiçeği ( Senecio cineraria ya da  Jacobaea maritima )
Türkce adı kül çiçeği olan 'Senecio cineraria' ( Eş anlamları; jacobaea maritima, Cineraria maritima, Senecio bibicolor ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, çok yıllık ve yarı çalımsı bir bitkidir. Çok fazla sinonim ( eş anlamı ) adının olması, cinsinin çok fazla   değiştiğini göstermektedir. Anavatanı Akdeniz havzasıdır, yurdumuzda doğal olarak  yetiişir. Yaprağının  rengi nedeni ile kül çiçeği denir. Ayrıca bahçe külü ve senesyo  olarak da bilinir. 
Senecio, latince 'yaşlı adam' demektir.

Kül çiçeği ( Senecio cineraria ya da Cineraria maritima )

Kül çiçeği, çiçeklerinden daha çok gümüş rengindeki yaprakları nedeniyle  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Herdem yeşildir, gövdesi ve yaprakları keçe gibi sık ve beyaz tüylerle kaplıdır.  Daha çok dış mekanlarda, peyzaj bitkisi olarak kullanılır. Saksıda da yetiştirilir. 

Yazın  ve sonbaharda dallarının uç kısımlarında, yalancı şemsiye görünümünde, papatya şeklinde, parlak sarı renkli çiçekler açar. Tohumdan yetiştirildiği yıl çiçek açmaz. 

Kül çiçeği, daha çok tüylü ve kül rengindeki yaprakları
olduğu için süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir. 

Kül çiçeği, sıcak ve ılıman iklimlerde ve güneşli yerlerde yetişir. Deniz kıyılarını daha çok sever. Toprak bakımından secici değildir, gübreli, geçirimli, kumlu ve kuru toprakları daha çok  tercih eder. Yazın, az ama düzenli sulama ister. Fazla su ve gölge yerler yapraklarının rengini bozar. Kuraklığa, sıcağa ve kısmen soğuğa dayanıklıdır.

Kul çiçeği, tohumdan, çelikle ve kökten ayrılarak çoğaltılır.  Fazla bakım istemeyen, yetiştirilmesi kolay,  güzel bir bahçe çiçeğidir. 
Bahçeniz çiçeksiz, gönlünüz sevgisiz kalmasın!
Kül çiçekler: 

Kül çiçeği ( Senecio cineraria ) 

Kül çiçeği tohumdan yetiştirilirse o yıl çiçek açmaz.
Bu nedenle çelik alırken çok yıllık olanlar tercih edilmelidir.

Kül çiçeği / Senesyo 

Kül çiçeği  /Senesyo 
Kül çiçeği ( Senecio cineraria  veya S. bibicolor )

Kül çiçeği ve yaprakları. 

kül çiçeği, kelebeklerin sevdiği bir çiçektir.