 |
Heliotrope, Kediotu ya da Yalancı vanlya çiçeği
( Heliotropium arborescens ya da Heliotropium peruvianum ) |
Heliotropium arborescens'a, çiçekleri vanilya gibi koktuğu için yurdumuzda yalancı vanilya çiçeği ya da bahçe vanilyası denmektedir. Ayrıca cins adından dolayı kısaca heliotrope denir. Dünyada ise kediotu olarak tanınır ( Yurdumuzda doğal olarak yetişen kediotu / valerina türleri ile hiçbir alakası yoktur ). Cins adının anlamından dolayı ise ( eski yunanca heliotropium 'güneşe dönük' anlamına gelir ) güneşçiçeği denir. Anavatanı Peru'dur. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez.
Heliotropium arborescens, çok yıllık bir sarmaşık olan ve meyvelerinden 'vanilin' adı verilen baharat elde edilen vanilya bitkisiyle ( Vanilla planifolia ) karıştırmamak gerekir ( Bu arada, vanilla bitkisinden elde edilen doğal vanilya çok pahalı olduğundan piyasada satılan ürünlerin çoğunun yapay ve sentetik olduğunu belirteyim.). Kısaca bu bitkiye çiçekleri vanilya gibi koktuuğu için, 'yalancı vanilya' ya da 'bahçe vanilyası' denmektedir. Gerçek vanilya bitkisi ile hiç bir ilgisi yoktur.
Yukarıda da belirttiğim gibi bilimsel adı 'Heliotropium arborescens' ya da 'Heliotropium peruvianum' olan yalancı vanilya çiçeği, hodangiller ( boraginaceceae ) familyasının 'heliotropium' cinsinden, çok yıllık, herdem yeşil, çalımsı bir bitkidir. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişmektedir. Çok yıllık olmasına rağmen ülemizde daha çok mevsim çiçeği olarak, yazın yetiştirilir.
Heliotrope daha çok saksı çiçeği olarak yetiştirilmektedir, yazın kümeler halinde mor renkli çiçekler açar az da olsa beyaz, sarı ve lila renginde çiçek açan çeşitleri de vardır. Yapaklarını dökmez, buruşmuş gibi durur. Bazı kültivarları uzun boyludur, bahçe çiçeği olarak yetiştirilir.
Çiçekleri uzun ömürlü olduğu için, kesme çiçek olarak da yetiştirilmektedir. Bitkinin solan çiçekleri kesilirse, yeniden çiçeklenir. Dikkat özellikle kedi ve köpekler için zehirlidir.
Yalancı vanilya çiçeği verimli, iyi drenajlı, nemli toprakları ve güneşli yerleri sever. Yazın öğle güneşinden korunmalıdır.
Heliotropium arborescens'in bir özelliği de, ayçiçeği gibi gün içinde güneşi takip etmesidir. Bu nedenle 'Güneşçiçeği' de denir. Bir efsaneye göre; bir su perisi olan Clytie, güneş tanrısı Heliosa aşık olur ancak aşkı karşılıksiz kalır. Acı içindeki peri çiçeğe dönüşür ancak çiçekli hali ile bile güneşe bakar. Bitkinin ingilizce adı ise, kedi gibi güneşli yerleri sevdiği için 'kediotu' dur.
 |
Kedi ve kediotu çiçeği
İkisi de güneşli yerleri çok seviyor. |
 |
| Bir adı da kediotu olan yalancı vanilya çiçeği ve kedimiz Sincap. |
 |
Bir adı da güneşçiçeği olan yalancı vanilya çiçeği
( Heliotropium peruvianum ) |
Yalancı vanilya çiçeği çok yıllık olmasına rağmen, yurdumuzda genel olarak tek yıllık bir bitki olarak yetiştirilmektedir. Kışın soğuktan korunan yerlerde çalılaşır. Çelikle ve tohumdan üretilir.
Not. Yurdumuzda doğal olarak yetişen, akrep kuyruğuna benzeyen beyaz çiçekli bir bitki olan bambul otu ya da akrep otu ( Heliotropium europaeum ), yalancı vanilya çiçeği ile yakın akrabadır. Ayni zamanda tıbbi olan bambul otu, eskiden böcek zehirlenmelerine karşı kullanılmıştır.
 |
| Bambul otu /Akrep otu ( Heliotropium europaeum ) |
Yararlandığım kaynaklar. Bahçe Çiçekleri ( Nejat Ebcioğşlu ), Vikipedi
( Bu yayın son olarak 21. 07. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )
