AYI FINDIĞI

Ayı fındığı meyvesi ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı, kışın yapraklaını dökeni beyaz çiçekli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır. Eski çağlardan beri bilinir, tıbbi bir bitkidir. Akdeniz havzasında yayılış gösterir.  Yurdumuzun  Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerinde  ve Samsun, Konya ve Adıyaman gibi bazı illerimizde yetişir. Çiçek ve  meyveleri gösterişlidir, bu nedenle park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Bilimsel adı Styrax officinalis olan ayı fındığı, styracaceae / ayıfındığıgiller familyasının yurdumuzda yetişen tek türüdür. Cins adı ( styrax )  günlük / reçine anlamına gelir.  Tür adı ( officinalis ) latince  'tedavi edici demektir', bitkinin tıbbi olduğunu işaret eder.   

Bitkininin gövdesinden ve dallarından  elde edilen güzel kokulu  reçine parfüm, ilaç  ve tütsü yapımında kullanılır. Ayrıca, çiçeklerinden  reçel, meyvelerinden tespih ve süs eşyası yapılır. 

Ayı fındığı çiçeği ( Styrax officinalis )   

Ayı fındığı, nisan - mayıs - haziran ayları arasında demet halinde, çan şeklinde, beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar. Yumurta şeklindeki yapraklar koyu yeşil renklidir. Küre şeklindeki meyve  uzun saplıdır, içinde bir ya da iki tohum bulunur. Tohumlarından tespih yapıldığığ için; halk arasında tespih ağacı, tesspihlik, tesbi  denir. Bazı yörelerde ise; Zamzalak, Zanzalak, Çakıldak, Yaban ayvası, Kara günlük gibi adlarla  bilinir. 

Ayı fındığı, ılıman iklim görülen güneşli yerlerde orman  ve makilik alanlarda yetişir. Geçirimli, nemli toprakları sever, kuraklığa da dayanıklıdır. Tohumdan ve kökten bölerek  üretilir. 

Ayı fındığı   ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı ağacı ve olgunlaşmış meyveleri 

Ayı fındığı ( Styrax officinalis )
Dilek Yarımadası Milli Parkı, Aydın 

Ayıı fındığı çiçeği  ve yaprağı
( Styrax officinalis )

Ayı fındığı  ( Styrax officinalis )
Seferihisar / İzmir  

Ayı fındığı ağacı ( Styrax officinalis ) 

Kaynaklar: Türkce  Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve  Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu), Ağaçlar ve Çalılar- 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ) 

GARDENYA ÇİÇEĞİ

 

Gardenya çiçeği ( Gardenia jasminoides ) 

Beyaz çiçekli  bir  çalı  cinsi olan  gardenya ( gardenia ), kökboyasıgiller (Rubiaceae )  familyasındandır,  60 kadar türü vardır. Süs bitkisi olarak en çol Gardenia jasminoides türü yetüştirilir.  

Gardenia jasminoides, yaz - kış yapraklı bir çalıdır, genellikle yazın  beyaz renkli ve güzel kokulu  çiçekler açar ( Uygun ortamlarda yıl boyu  çiçek açar. ). Güney Çin ve  Japonya'nın tropikal ve subtropikal iklim görülen yerlerinde  doğal olarak yetişir. Doğada yalın kat çiçek açar, süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla kültür çeşidi üretilmiştir.  Özellikle  çok çenekli ve katmerli çiçek acan  çeşitleri yetiştirilir.  Parlak, koyu yeşil renkli yaprakları bitkiye ayrı bir güzellik katar. Çiçekleri tozlama yaparsa  sarı renkli meyveleri olur. 

Gardenya bitkisinin genel görünüşü
( Gardenia jasminoides )  

Gardenya, adını İskoçyalı botanikci  Alexander Garden ( 1730 - 1791 ) almıştır.  Tür adı ( jasminoides )  her ne kadar  yasemin türü anlamına gelsede,  yasem türleri ile hiçbir alakası yoktur. 

Gardenya, Çin'de çok eskiden beri tıbbi amaçla yetiştirilmiş ve  kullanılmıştır. Çiçekleri yenilebilir, yaprakları aroma vermesi için çaya katılır. Sarı boya ve parfüm yapımında kullanılır. Kesme çiçek olarak da değerlendirilir. Bonsai bitkisi olarak da kullanılır. 

Gardenya, sıcak ve ılıman iklimlerde yetiştişır, kışın soğuk geçen yerlerde ( 10 derecenin altı ) seralarda ve iç mekanlarda  yetiştirilir.  Gardenye yazın direk güneş almayan ancak aydınlık yerleri sever. Çok fazla sıcak ( 30 dereceden fazla ) olmayan, havadar yerleri tercih eder. Toprağının  nemli, mineral bakımından zengin,  geçirimli ve hafif asitli olması gerekir.  Yazın yapraklarına su serpilmesini sever. Kireçli suları sevmez, yapraklarını sarartır.   Karadeniz ve Akdeniz iklimi görülen, yazın mutlak nem oranı yüksek  kıyı kısımlarında yetiştirilmeye  uygundur. 

Gardenye yetiştirilmesi kolay olmayan bir çiçektir. İsteklerine dikkat edilmezse yaprakları sararır ve çiçek tomurcukları dökülür. Gardenya, çelikle, köktrn ayırma  ve tohumdan  üretilir. Çiçek açtıktan sonra budamak gerekir.

Arkadaşlarınıza, dostlarınıza hediye olarak canlı çiçek  alalım.  Bazen bir çiçek, içimizdeki  sevgiyi  uyandırır ve bizi mutlu eder. 

Gardenya bitkisinin  yaprağı
( Gardenia jasminoides )  

Gardenya çiçeği ( Gardenia jasminoides ) 

Kaynaklar: Vikipedi 

HAVLU PÜKÜLÜ ÇİÇEĞİ ( Deutzia )

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra )
 

Dotsya ( deutzia ), ortancıgiller ( Hydrangeaceae ) familyasından 60 kadar türü olan, genellikle kışın yaprağını döken, çalı formlü bir bitki cinsidir. Çin, Kore, Japonya, Filipinler, ve Meksika'da doğal olarak yetişmektedir. Yurdumuzda doğal olarak yetişmez. Bunlardan Deutzia scabra ve Deutzia gracilis türleri ve kültivarları, çiçekleri güzel olduğu için yurdumuzda havlu püskülü,  püskül çalısı, püsküllü çalı gibi adlarla park, bahçe ve bordürlerde  süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Havlu püskülü ağacı ( Deutzia scabra ) 

Anavatanı Japonya olan Deutzia scabra, kışın yaprağını döken, sık dallı bir çalıdır. İlkbahar ve yaz aylarında beyaz renkli, çan şeklinde, güzel kokulu ve gösterişli çiçek  açar. Çok fazla çeşidi vardır, bunlardan özellikle taç yapraklarının  dış kısmı pembe renkli olan çeşidi çok beğenilir. Mayıs - temmuz aylarında çiçek açar ve  2 -3 hafta kadar çiçekli kalır.  Yaprakları basit, yeşil renkli ve kenarı testere gibi dişlidir. Çiçeklerinin  yerini daha sonra kahve rengi tohum  kapsülü  alır. 

Deutzia gracilis ( İnce deutzie ), Japonya'da doğal olarak yetişen ince dallı ve beyaz çiçekleri olan bir bitkidir. Kışın yapraklarını döker, soğuğa dayanıklıdır. 

Havlu püskülü, ılıman iklimlerde yetişir, soğuğa dayanıklıdır, yarı gölge yerleri ve geçirimli, nemli, gübreli  toprakları sever.  Çiçeklerden sonra budanarak istenilen form verilir. Tohumla ve çelikle üretilir, fazla bakım istemez. 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ve tohum kapsülleri
 ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra )

Yararlanılan kaynaklar: Vikipedi 

BİR SAATLİK ÇİÇEK / KERKEDE

Bir saatlik çiçek / Kerkede  
 ( Hibiscus trionum )

Ülkemizde kerkede adı ile tanınan bilimsel adı Hibiscus trionum, ebegümeci familyasından tek yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri sadece birkaç saat gibi kısa bir süre açık kaldığı için, bütün  dünyada 'bir saatlik çiçek' olarak bilinir. Diğer adları mesane ebegümeci ve venedik ebegümeci dir. Anavatanı eski dünya kıtaları olmasına rağmen, süs bitkisi olarak yetiştirildiğ çoğu ülkede doğallaşmıştır. 

Hibiscus trionum, Akdeniz ve Ege bölgelerinde doğal olarak yetişen bir bitkidir: Çiçekleri gibi tohum kapsülü ve  yaprakları da güzeldir. Bu nedenle bahçellerde süs bitkisi olarak da yetiştirilebilir: Bitkinin genel durumuna kıyasla çiçekleri oldukca büyük ve gösterişlidir. Son yapılan araştırmalar çiçeklerinin yanardöner olduğu şeklindedir. Sarı ya da beyaz  renkli  tac yapraklarının merkezi mor renklidir. Ayni familyadan olan bamya bitkisinin çiçeğine benzediği için ( aşağıdaki fotoğraf ), yabani  bamya da denir.  Yazın ve sonbar aylarında çiçek açar.  Kağıt feneri şeklindeki kırmızı çizgili  tohum kapsülü ve derin loplu yaprakları dikkat çeker.   Her tohum kapsülü  beş bölümden oluşur ve içerisinde kalp ya da böbrek şeklinde çok fazla tohum bulunur. Bitki zehirsizdir, bazı kaynaklar  taze yapraklart ve filizlerinin  sebze olarak  yendiğini 

Bamya ( Abelmoschus esculentus ) 

Kerkede, tropikal ve subtropikal iklimlerde ve  güneşli yerlerde yetişir. Toprak bakımından seçici değildir geçirimli, kumlu, killi, tınlı topraklarda daha çok sever:  Tarım yapılmış boş tarlalarda ( nadasa bırakılan farlalarda ),  yol kenarlarında doğal olarak yetişir. Dökülen tohumlarından her yıl kendisi  biter. Tohumlarının çimlenmesi için toprağın ısınması gerekir, bu nedenle gec biter. 

Kerkede ya da bir saat çiçeği ( Hibiscus trionum )  

Kerkede bitkisinin tohum kapsülleri  ve tohumları 

Kerkede bitkisinin  yaprağı 

Kerkede bitkisinin tohum kapsülleri 

Kerkede bitkisinin ( Hibiscus trionum )  genel görünüşü 

Kerkede bitkisinin çiçek tomurcuğu ve tohum kapsülleri 

Kerkede bitkisinin yanardöner çiçeği  

Katnaklar: Vikipedi 

TATLI AKASYA ( Acacia ( vachellia ) farnesiana )

Tatlı akasya ağacı  ve çiçekleri ( Acacia ( vachellia ) farnesiana )

Bilimsel adı Acacia farnesiana olan tatlı akasya ya da amber ağacı, baklagiller ( fabaceae )  familyasından, kışın yaprağını döken dikenli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır.  Anavatanı Haiti adası  / Dominik Cumhuriyeti  ( Amerika ) dır. Süs bitkisi olarak yetiştirildiği çoğu ülkelerde doğallaşmıştır.  Bazı Akdeniz ülkelerinde ise  kültüre alınmıştır. Mimoza, Amber mimozası, Kokulu amber ağacı,  Kokulu akasya, İğne çalısı, Menevşe  gibi adlarla da bilinir.  Ayrıca çok fazla bilimsel adı / Sinonimleri vardır ( Vachellia farnesiana, Mimosa pedunculata, Acacia indica, Farnesiana odora ). Ayni cinsten çok dikenli bir ağaç  olan, aşağıda fotoğrafı olan  'Vachellia karroo' ya çok benzer. Halk arasında daha çok  'mimoza' denir. 

Tatlı akasya ağacı ( Acacia ( vachellia ) farnesiana )
( Özdere, Menderes / İzmir )

Tatlı akasya ( Acacia farnesiana ), Avrupa'da ilk defa 1611 yılında  İtalya'daki Farmeda Bahçesi'nde yetiştirilmiştir. Tür adı olan 'fernesiana',  16 -17. yüzyılda Avrupa!nın nadir özel botanik bahçelerinden  biri olan Farnese Gardens'i bir dönem yöneten  Odoardo  Farnese ( 1573 - 1626 )' ye ithafen verilmiştir.  Bitkinin çiçeklerinden elde edilen 'cassie' adlı uçucu yağ parfümeri yapımında kullanılır, ayrıca kesme çiçek olarak değerlendirilir.  Yayılıcı olduğu için, bazı ülkelerde tarım alanlarını ve çevreyi tehdit eden zararlı  bitkiler  arasında gösterilmiştir.  

Tatlı diken ağacı ( Vachellia karroo) 

Vachellia farnesiana, kıyı bölgelerimizde sulama gerektirmeyen park, bahçe  ve refüjlere  süs bitkisi olarak dikilmektedir. Mayıs - eylül atları arasında çoğu zaman bir arada bulunan, küre şeklinde, açık sarı renkte ve güzel kokulu  çiçek  açar. Üzerinde beyaz bir şerit bulunan bezelye şeklindeki meyve kapsüllerinin içinde  2 - 5 tohum bulunur.  Tanen içerirdiği için deri tabaklamak için kullanılır. Bileşik yaprakları  eğrelti otuna benzer, yeşil renklidir,  gece ve kapalı havalarda kapanır. Genç sürgünleri ince ve  uzun dikenlidir. Bitki toksit değildir, genç yaprakları ve çiçekleri yenir.  Ayrıca yaprak ve tohum kapsülleri hayvanlar için önemli bir besin kaynağıdır. 

Tropikal ve suptropikal iklimlerde yetişen tatlı akasya, kurak ve çok sıcak ıklimlere de  uyum sağlamaktadır. Ancak oğuğa fazla  dayanıklı değildir ( - 5, - 6 dereceye kadar dayanır.  ), bu nedenle iç bölgelerizde yetişmez.  Güneşli yerleri ve  geçirimli, kumlu,  nemli toprakları sever. Tuzlu, kireçli  ve çorak topraklarda da yetişir.  Tohumla  üretilir ( Tohumları sert olduğu için, ekmeden önce  bir gün suda bekletmekmek gerekir. ).   

Tatlı akasya ( Acacia farnesiana )  

Vachellia farnesiana veya  Acacia farnesiana  

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Pruf. Dr. Ersin Yücel ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ),  Vikipedi 

PAŞA KILICI ÇİÇEĞİ ( Sanseverya )

Paşa kılıcı çiçeği / sanseverya  ( Dracaenna trifasciata )

Paşa kılıcı, kuşkonmazgiller ( Asparagaceae )  familyasının dracaena cinsine ( Eskiden sansevieria cinsindendir ) mensup, kılıç şeklinde yaprakları olan, otsu, rizom köklü bitki cinsinin ortak adıdır.  Bütün dünyada  60 kadar türü olduğu bilinmektedir. Bazı türleri yaprakları güzel ve dekoratif  olduğu için dünyanın bir çok yerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Sanseverya ( sansevieria ) bitkiye eski cins adından dolayı denir. Yurdumuzda paşa kılıcı dışında 'kılıç', 'paşa palası' da denir. Kökeni Afrika'nın batısı, Madagaskar adası, Hindistan ve İndonezya'dır. 

Gövdesi yoktur, yaprakları rizon köklerinden çıkar, kılıç şeklindedir, etlidir ( sukulent ) boyu türüne göre değişir, genellikle koyu yeşil renkli ve desenli olur.  Alacalı yapraklı,  geniş yapraklı ve bodur  türü ve çeşitleri de vardır. Belli bir olgunluğa erişen bitkiler ilkbaharda salkım halinde, çan şeklinde, yeşilimsi beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar. Nadir çiçek açması nedeni ile, halk arasında çiçek açınca ev alınacağına inanılır.

Alaca yapraklı paşa kılıcı çiçeği / sanseverya  
( Dracaena trifasciata Laurentii )

Paşa kılıçları kolay yetiştirilen, hemen hemen hiç bakım gerektirmeyen çiçeklerden biridir. Ülkemizde daha çok salon çiçeği olarak ve balkonlarda yetiştirilir. Sıcak iklimlerde dş mekanlarda da yetiştirilmektedir. Bulunduğu yerin havasını  temizleme özellikleri vardır. Sukulent bir bitki  olduğundan, aylarca susuz bir şekilde yaşayabilir. Fazla nemli toprakları sevmez, kök çürümesine neden olur, yaprağına su serpilmesini sever.  Yazın  direk güneşten korunması gerekir, aydınlık, havadar ve  gölge yerleri sever. Toprak bakımından seçici değidir, bahçe toprağına biraz  kum ve gübre ilave edilerek dikilir. Anaç bitkiden ayırarak  ve yaprak çeliği ile üretilir. 

Paşakılıcı çiçeği / sanseverya  ( yakın çekim ) 

Süs bitkisi olarak  daha çok 'Dracaenna trifasciata' türü  yetiştirilmektedir. Anavatanı Güneybatı Afrika olan bu bitkinin,  yaprakları koyu yeşil renkli,  dar ve uç kısmı sivridir, boyu bazen  1 metreyi bulur. Ayrıca çok beğenilen alaca yapraklı bir de varyetesi vardır.

    

Mızrak  paşa kılıcı çiçeği 
 ( Dracaena angolensis  ya da Sansevieria cylindrica )

Mızrak paşa kılıcı ( Dracaena angolensis  ya da Sansevieria angolensis ); Adında anlaşılacağı gibi Angola'ya özgü bir türdür. yaprakları silindir şeklindedir. Bu nedenle adına mızrak paşa kılıcı denir. Çoğu zaman yaprakları örülerek ya da ucları özel bir boya ile boyanarak satılırlar. Ancak bunlar yapay olduğu için, bunlardan üretilen bitkiler eskisi gibi olur. Yetiştirilme ve üretim şekli aynıdır. 

Paşa kılıcı çiçeği / sanseverya 
( Dracaena trifasciata ya da Sansevieria trifasciata ) 

Paşakılıcı çiçeği / sanseverya  ( Dracaenna trifasciata )

Yararlandığım kaynaklar: Kaktüsler ve Diğer Etli ( sukulent ) Bitkiler ( Nejat Ebcioğlu ), Süs ve Sera Bitkileri  ( Atilla  Odabaş ), Vikipedi 

SARI TROMPET ÇİÇEĞİ ( Tecoma stans )

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans )

Türkce adı sarı trompet çiçeği olan Tecoma staans, katalpagiller ( Bignoniaceae ) familyasından, yaz - kış yapraklı, çalı formunda, trompet şeklinde  çiçekleri olan  bir bir süs bitkisidir.  Anavatanı Orta ve Güney Amerika'nın tropikal ve subtropikal  iklim görülen yerleridir. Süs bitkisi olduğu için dünyaya yayılmıştır.  Bazı ülkelerde dökülen tohumları ile  tarım alanlarını  ve meraları istila ettiği için,  zararlı otlar arasında  kabul edilmiştir.  Virgin Adaları'nın resmi çiçeğidir.

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans )

Tecoma stans, sıcak iklimlerde bütün yıl yurdumuzda ise ilkbahardan donların başlamasına  kadar çiçek açar. Trompet ya da çan şeklindeki çiçekler, parlak saru renkli olup, dallarının ucunda küme halinde bulunur ve hafif kokuludur.  Arı, kelebek ve sinek kuşlarını kendine çeker. Yeşil renkteki  yaprakların  kenarları  tırtıllıdır. Hızlı büyür, boyu 6 - 9 m. bulabilir, ancak  budayarak istenilen form verilebilir. Tıbbi bir bitkidir, hayvanlar yapraklarını yer, ağacı değerlidir. 

Sarı trompet çiçeği bitkisinin  yaprağı 

Tecoma stans  sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir,  güneşli ya da yarı gölge yerleri sever, donlara kısmen dayanıklıdır. Her tür toprakta yetişmekle beraber verimli, organik madde bakımından zengin, iyi drene edilmiş, nemli toprakları tercih eder. Değerli bir peyzaj bitkisidir, balkon ve verandalarda  büyük ve derin saksılarda da  yetiştirilir. Fazla bakım istemez, tohumdan  ve çelikle üretilir. 

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans )

Tecoma stans   yaprak ve meyvesi 

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans ) 
Yakın çekim 

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans ) 

Kedi ve sarı trompet çiçeği ( Tecoma tromper )

Sarı trompet çiçeği ( Tecoma stans )

Sarı trompet çiçeği  ve tohum kapsülü
 ( Tecoma stans ) 

Kaynaklar: Vikipedi. 

KANARYA GÜLÜ ( Kerria japonica )

Kanarya gülü ( Kerria japonica 'Pleniflora' )

Yurdumuzda kanarya gülü ya da keriya gülü olarak bilinen botanik adı Kerria japonica, gülgiller ( rosaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu, çiçekli ve egzotik bir bitkidir. Anavatanı Japonya ve Çin'dir. Doğal türünün çiçekleri yalınkattır.  Ponpon şeklinde katmerli  çiçek açan  'Pleniflora' formu,  park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  

Cins adını ( kerria ),  bitkiyi ilk defa Çin'den Avrupa'ya getirerek tanıtan, İskoç Bahçivan William Kerr'den almıştır. 

Kanarya gülü çiçeği ( Kerria japonica 'Pleniflora' )

Kanarya gülü ılıman iklimlerde, güneşli ya da yarı gölge yerlerde yetişir.  Hemen hemen her toprakta yetişmekle beraber  iyi drene edilmiş kumlu, taşlı  ve killi toprakları daha çok sever. Su isteği normaldir. - 5 derece soğuğa dayanır. 

3 m.kadar büyür, çubuk şeklinde, esnek  çok fazla gövde oluşturur. İlkbahar aylarında dalların ucunda tek, tek altın sarısı renkte gösterişli çiçekler açar. Yeşil rekteki yapraklarının kenarı testere gibi dişlidir. Çiçek açtıktan sonra budanması gerekir. Yaprakları yenir, C vitamini bakımından zengindir. Dip sürgünlerini ayırarak ve çelikle üretilir. 

Kaynaklar: Ağaçlar Ve Çalılar I ( Prof. Dr. Ersin Yücel ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr.  Ünal Akkemik ), Peyzaj Bitkileri ve Özellikleri ( Arş. Gör. Erdi Ekren ), kocaelibitkileri. com sitesi, Vikipedi