TATLI AKASYA ( Acacia farnesiana )

Tatlı akasya ağacı  ve çiçekleri ( Acacia farnesiana )

Bilimsel adı Acacia farnesiana olan tatlı akasya ya da amber ağacı, baklagiller ( Fabaceae )  familyasından, kışın yaprağını döken dikenli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır.  Anavatanı Haiti adası  / Dominik Cumhuriyeti  ( Amerika ) dır. Süs bitkisi olarak yetiştirildiği çoğu ülkelerde doğallaşmıştır.  Akdeniz ülkelerinde  kültüre alınmıştır. Mimoza, Amber mimozası, Kokulu amber ağacı,  Kokulu akasya, İğne çalısı, Menevşe  gibi adlarla da bilinir.  Ayrıca çok fazla bilimsel adı / Sinonimleri vardır ( Vachellia farnesiana, Mimosa pedunculata, Acacia indica, Farnesiana odora ). Türkçe literatürde adı akasya olan  'Vachellia karroo' ya çok benzer ( aşağıda ). 

Halk arasında  acacia türlerine, genel olarak  'mimoza' denir. 

Tatlı akasya ağacı / Mimoza  ( Acacia ( vachellia ) farnesiana )
( Özdere, Menderes / İzmir )

Tatlı akasya ( Acacia farnesiana ), Avrupa'da ilk defa 1611 yılında  İtalya'daki Farmeda Bahçesi'nde yetiştirilmiştir. Tür adı olan 'fernesiana',  16 -17. yüzyılda Avrupa!nın nadir özel botanik bahçelerinden  biri olan Farnese Gardens'i bir dönem yöneten  Odoardo  Farnese ( 1573 - 1626 )' ye ithafen verilmiştir.  Bitkinin çiçeklerinden elde edilen 'cassie' adlı uçucu yağ parfümeri yapımında kullanılır, ayrıca kesme çiçek olarak değerlendirilir.  Yayılıcı olduğu için, bazı ülkelerde tarım alanlarını ve çevreyi tehdit eden zararlı  bitkiler  arasında gösterilmiştir.  

Akasya, Tatlı diken ağacı ( Vachellia karroo)
Tatlı akasyaya çok benzeyen sert dikenli bir ağaçtır.  

Acacia farnesiana, kıyı bölgelerimizde sulama gerektirmeyen park, bahçe  ve refüjlere  süs bitkisi olarak dikilmektedir. Mayıs - eylül atları arasında çoğu zaman bir arada bulunan, küre halinde, açık sarı renkte ve güzel kokulu  çiçek  açar. Üzerinde beyaz bir şerit bulunan bezelye şeklindeki meyve kapsüllerinin içinde  2 - 5 tohum bulunur.  Tanen içerdiği için deri tabaklamak için kullanılır. 

Bileşik yaprakları  eğrelti otuna benzer, yeşil renklidir,  gece ve kapalı havalarda kapanır. Genç sürgünleri ince ve  uzun dikenlidir. Bitki toksit değildir, genç yaprakları ve çiçekleri yenir.  Ayrıca yaprak ve tohum kapsülleri hayvanlar için önemli bir besin kaynağıdır. 

Tropikal ve suptropikal iklimlerde yetişen tatlı akasya, kurak ve çok sıcak ıklimlere de  uyum sağlamaktadır. Ancak soğuğa fazla  dayanıklı değildir ( - 5, - 6 dereceye kadar dayanır.  ), iç bölgelerizde yetişmez.  Güneşli yerleri ve  geçirimli, kumlu,  nemli toprakları sever. Tuzlu, kireçli  ve çorak topraklarda da yetişir.  Tohumla  üretilir ( Tohumları sert olduğu için, ekmeden önce  bir gün suda bekletmek gerekir. ).

Vachellia farnesiana veya  Acacia farnesiana  

Tatlı akasya ( Acacia farnesiana )  

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Pruf. Dr. Ersin Yücel ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ),  Wikipedia