BUZ ÇİÇEKLERİ (Öğle Çiçeği)

Genel olarak Aizoaceae ( Makasotugiller ) familyasını oluşturan  bitki türlerine buz çiçeği denmektedir. Eskiden,  Mesembryanthemum / Mesembryanthemaceae  familyasını oluşturan bu bitkilere   kısaca 'mezem' deniyormuş. 

Aizoaceae ( Makasotugiller ) familyası  en az 120 cins ve 1800 türden oluşmaktadır. Bunlardan bir çoğu süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.   Bu çiçeklerden bazıları farklı cinsten  olmalarına rağmen birbirlerine  çok benzemektedir.  Çoğu kere yaprak ve gövde yapılarına bakılarak,  bu konuda uzman olanlar  tarafından birbirlerinden ayırt edilebilir. Bazılarının yapraklar güneşte,  üzerinde buz kristalleri varmış gibi parıldar. Bu nedenden  'buz çiçeği' denmiştir.

Buz çiçeklerinin büyük çoğunluğunun anavatanı Güney Afrika'dır.  Tropikal ve ılıman iklimlerde yetişirler. 

Buz çiçekleri, deniz kıyılarında ( tuzlu toprak )  ve başka bitkilerin yetişmediği yerlerde, daha çok yer örtücü olarak yetiştirilir.  Hızlı büyüyüp yayıldıkları için, saksı çiçeği olarak yetiştirmeye fazla uygun değildirler. Asma saksılarda daha çok  yetiştirilir. 

Buz çiçekleri kaktüsler gibi sukkulenttirler. İhtiyaçları olan suyu, gövde ve yapraklarında depo ederek kullanırlar.  Bu çiçeklerin ilginç bir özelliği de, geçe ve kapalı havalarda çiçeklerini kaparlar. Çoğu ölen vakti çiçek açar.  Bu nedenle öğle çiçei de denir. Yer örtücü olmalarına rağmen üzerine basılmaz, çoğu kırılgandır.

Buz çiçekleri sıcak iklimleri ve güneşli yerleri severler, kuraklığa son derece  dayanıklıdırlar.  Fazla suyu ve  gölge yerleri sevmezler. Toprak bakımından seçici değildirler. Taşlı ve kumlu toprakları ve  deniz kıyılarını sever.  Dondan  korunmaları gerekir. Çok hızlı büyürler ve yayılıcıdırlar.
Buz çiçekleri fazla bakım istemez, çelikle ve tohumdan  üretilir.

Gelin şimdi de;  yurdumuzda  en çok yetiştirilen ve tanınan bazı  buz çiçeği  türlerini daha  yakından tanıyalım.

- APTENYA / BUZ ÇİÇEĞİ  :
Botanik adı: Aptenia cordifolia, Mesembryanthemum cordifolium

Aptenya ( aptenia ), yazın kırmızı - pembe renkli,  yıldız şeklinde küçük çiçekler açan sürünücü ve sarkıcı bir bit bitkidir. Kalp şeklindeki yaprakları etli ve parlaktır, güneşte parıldar. Çok hızlı  büyür.

Buz çiçeği / Aptenya  ( Aptenia cordifolia )

Buz çiçekleri adını güneşte parıldayan yapraklarından almıştır.

Aptenya ( Aptenia cordifolia  )

Aptenya ( Aptenia cordifolia  )

- KLERETUM / MEZEM / IŞILDAYAN MÜCEVHER / BUZ ÇİÇEĞİ / LİVİNGSTONE PAPAYTA
Botanik adı:  Cleretum bellidiforme ( Eski adları :  Dorotheanthus bellidiformis / Mesembryanthemum criniflorum bellidiformis )

Kleretum ( cleretum ) cinsinin 13 türü vardır. Bunlardan en tanınmışı  Livingstone papatyası ( Cleretum bellidiforme ) dır. Tek yıllık ve yer örtücü  bir bitkidir.  Anavatanı Güney Afrika'dır.    Papatya şeklindeki çiçekleri  iki renkli olup yanar dönerdir.  Sarı, pembe, beyaz, kırmızı, mor ve turuncu renkli  çiçekleri vardır.
Yeşil ve etli yapraklarının üzerinde parlak noktalar bulunur.  Güneşte parlar, bu nedenle  'ışıldayan mücevher' denir. İngilizce adı ise 'Livingtone papatya' dır.

Işıldıyan mücevher ya da Livingstone papatya  Cleretum bellidiforme ya da
Dorotheanthus bellidiformi ( Fotoğraf alıntıdır. )

- ACEM HALISI  / DROSANTEMUM
Botanik adı: Drosanthemum hispidum ya da Meembryanthemum hispidum
Drosantemum hispidum, fosforlu gibi pembe renkli çiçekleri olan çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları ince ve uzundur.  Soğuğa kısmen dayanıklıdırlar. Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde iyi bir yer örtücüdür. Kol atarak yayılır ve  başka bitkilerin  yetişmesine izin vermez.

Acem halısı olarak adlandırılan  çiçeklerinin hepsi  drosanthemum  cinsinden  değildir.

Acem halısı ( Drosanthemum hispidum )

Acem halısı ( Drosanthemum hispidum )

Acem halısı  ( Drosanthemum hispidum )

Drosanthemum hispidum ( yaprakları ) 

- PEMBE ACEM HALISI /  BUZ ÇİÇEĞİ

Botanik adı: Delosperma  cooperi

Çiçeklenme süresi oldukca uzun süren, soğuğa ( - 20. - 30 derece  ) ve kuraklığa son derece   dayanıklı, pembe çiçekli  bir buz çiçeği türüdür. Anavatanı Güney Afrika'dır. Çubuk şeklindeki yeşil renkli  yaprakları,  bazı  buz çiçeği türlerinde  olduğu gibi güneş ışığını kırar ve yansıtır. Üzerinde buz kristali varmıış izlenimi verir. Papatya şeklinde, pembe renkli  ve tonlarında ( melezleri ), uzun ömürlü  çiçekler açar.  Tohumları diğer buz çiçeği  türlerden farklı olarak koruyucusuzdur, yağmurda açılır.  Toprak üzerinde kök salarak  yayılır, iyi bir yer örtücüdür, ancak üzerine basılmaz. Asma saksılarda da yetiştirilir. Güneşli, kuru ve geçirimli toprakları sever, toprağı kurudukca sulanır. Tohumla ve çelikle üretilir.

Delosperma cooperi
( çiçek, meyve ve yaprak )

Pembe acem halısı / Buz çiçeği
( Delosperma cooperi )

- LAMPRANTUS / ŞEBNEM ÇİÇEĞİ / DAMAT MENDİLİ / DAMAT BOHÇASI
Botanik adı: Lampranthus roseus / Mesembryanthemum roseus.
Lampranthus, latince 'parlayan  çiçekler' demektir. Çok fazla türü bulunmaktadır. Papatya şeklinde pembe, mor, sarı, kırmızı, turuncu renkli  çiçekleri çok gösterişli olup göz kamaştırır.  Yaprakları ince ve uzundur, dikine büyür. Yılda bir kez, ilkbaharda, çok yoğun  çiçek açar. Ayrı cinsten olmalarına karşı,  'delosperma' ya   çok benzer. En tanınmış türü halk arasında damat mendili ya da damat bohçası da denilen  'Lampranthus roseus' tur.

Damat mendili ya da damat bohçası
( Lampranthus roseus ) 

Lampranthus roseus / Mesembryanthemum roseus 

Lampranthus roseus- yaprak ve gövdesi.

- MALEPHORA / MALEFORA / BAKIRLI MESEMB
Botanik adı: Malephora purpureocrocea,   Mesembryanthemum malephora 
Malephora purpureocrocea  / Melephora purpurea - crocea , daha çok yer örtücü olarak kullanılan bir buz çiçeği türüdür. Saksı ve iç mekanlar için pek uygun değildir.  Çok yıllık, etli üçgen yapraklı, sürünücü ve papatya şeklinde  parlak turuncu renkli çiçeklidir. Başka renkte çiçek açan türleri de vardır.  Anavatanı Güney Afrika'dır. Yıl boyu çiçek açar.  Soğuğa dayanıklı bir bitkidir.  Kök atarak etrafına yayılır. Güneşli yerleri ve kuru toprakları  sever,  suyu fazla  sevmez.  Arıları kendine çeker. Fazla bakım istemez, tohumla ve çelikle üretilir.

Malephora purpureocrocea / Malephora  purpurea - crocea.

Malephora purpurea crocea  

Malephora  purpurea - crocea ve arı.

Malephora purpurea - crocea,  tohum kapsülü ve yaprakları

- KARPOBROSTUS / KAZ AYAĞI / MAKAS OTU /  BUZ ÇİÇEĞİ  :
Botanik adı:  Carpobrotus  / Eski adı; Mesembryanthemum edulis

Anavatanı Güney Afrika olan  carpobrotus cinsi bitkilerin 30 kadar türü bulunmaktadır. Bunlardan 'Carpobrotus  edulis' ve Carpobrotus acinaciformis, yurdumuzda park ve bahçelerde yer örtücü ve   süs bitkisi olarak  yetiştirilir.   Bir adı da 'ekşi incir' dir. 

Carpobrotus  edulis' büyük papatya şeklinde sarı renkli çiçek açarken, C. acinaciformis pembe - mor renkli  çiçek açar.  Bazı botanikciler tarafından C. acinaciformis'in  C. edulis'in varyetesi  kabul etmektedir.  Carpobrotus, yenen meyve demektir.  Yaprağı, çiçeği ve ekşi incir adı verilen meyvesi  yenir 

Carpobrotus edulis'in yaprakları üçgen şeklinde olup kalın ve etlidir, içinde jelimsi bir sıvı vardır. Hızlı büyür ve yayılıcıdır,  fazla bakım istemez.  Tohumdan ve çelikle ürer. 

Makas otu  / Kaz ayağı 
( Carpobrotus acinaciformis veya Mesembryanthemum acinaciformis  )

Makas otu, Sarı kazayağı çiçeği ( Carpobrutus edulis )

Makas otu, Kazayağı çiçeği ( Carpobrotus acinaciformis ) 

Kazayağı meyvesi ( Tohum kapsülü / Ekşi incir  )

Kaynaklar: Kaktüsler ve Diğer Etli ( sukulent ) Bitkiler ( Nejat Ebcioğlu ). Wikipedi