20 Ocak 2023

AYI FINDIĞI

Ayı fındığı meyvesi ( Styrax officinalis ) 
Ayı fındığı, kışın yapraklaını dökeni beyaz çiçekli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır. Eski çağlardan beri bilinir, tıbbi bir bitkidir. Akdeniz havzasında yayılış gösterir.  Yurdumuzun  Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerinde  ve Samsun, Konya ve Adıyaman gibi bazı illerimizde yetişir. Çiçek ve  meyveleri gösterişlidir, bu nedenle park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Bilimsel adı Styrax officinalis olan ayı fındığı, styracaceae / ayıfındığıgiller familyasının yurdumuzda yetişen tek türüdür. Cins adı ( styrax )  günlük / reçine anlamına gelir.  Tür adı ( officinalis ) latince  'tedavi edici demektir', bitkinin tıbbi olduğunu işaret eder.   

Bitkininin gövdesinden ve dallarından  elde edilen güzel kokulu  reçine parfüm, ilaç  ve tütsü yapımında kullanılır. Ayrıca, çiçeklerinden  reçel, meyvelerinden tespih ve süs eşyası yapılır. 

Ayı fındığı çiçeği ( Styrax officinalis )   
Ayı fındığı, nisan - mayıs - haziran ayları arasında demet halinde, çan şeklinde, beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar. Yumurta şeklindeki yapraklar koyu yeşil renklidir. Küre şeklindeki meyve  uzun saplıdır, içinde bir ya da iki tohum bulunur. Tohumlarından tespih yapıldığığ için; halk arasında tespih ağacı, tesspihlik, tesbi  denir. Bazı yörelerde ise; Zamzalak, Zanzalak, Çakıldak, Yaban ayvası, Kara günlük gibi adlarla  bilinir. 

Ayı fındığı, ılıman iklim görülen güneşli yerlerde orman  ve makilik alanlarda yetişir. Geçirimli, nemli toprakları sever, kuraklığa da dayanıklıdır. Tohumdan ve kökten bölerek  üretilir. 

Ayı fındığı   ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı ağacı ve olgunlaşmış meyveleri 
Ayı fındığı ( Styrax officinalis )
Dilek Yarımadası Milli Parkı, Aydın 

Ayıı fındığı çiçeği  ve yaprağı
( Styrax officinalis )

Ayı fındığı  ( Styrax officinalis )
Seferihisar / İzmir  

Ayı fındığı ağacı ( Styrax officinalis ) 

Kaynaklar: Türkce  Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve  Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu), Ağaçlar ve Çalılar- 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ) 

17 Ocak 2023

GARDENYA ÇİÇEĞİ

 

Gardenya çiçeği ( Gardenia jasminoides ) 

Beyaz çiçekli  bir  çalı  cinsi olan  gardenya ( gardenia ), kökboyasıgiller (Rubiaceae )  familyasındandır,  60 kadar türü vardır. Süs bitkisi olarak en çol Gardenia jasminoides türü yetüştirilir.  

Gardenia jasminoides, yaz - kış yapraklı bir çalıdır, genellikle yazın  beyaz renkli ve güzel kokulu  çiçekler açar ( Uygun ortamlarda yıl boyu  çiçek açar. ). Güney Çin ve  Japonya'nın tropikal ve subtropikal iklim görülen yerlerinde  doğal olarak yetişir. Doğada yalın kat çiçek açar, süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla kültür çeşidi üretilmiştir.  Özellikle  çok çenekli ve katmerli çiçek acan  çeşitleri yetiştirilir.  Parlak, koyu yeşil renkli yaprakları bitkiye ayrı bir güzellik katar. Çiçekleri tozlama yaparsa  sarı renkli meyveleri olur. 
Gardenya bitkisinin genel görünüşü
( Gardenia jasminoides )  

Gardenya, adını İskoçyalı botanikci  Alexander Garden ( 1730 - 1791 ) almıştır.  Tür adı ( jasminoides )  her ne kadar  yasemin türü anlamına gelsede,  yasem türleri ile hiçbir alakası yoktur. 

Gardenya, Çin'de çok eskiden beri tıbbi amaçla yetiştirilmiş ve  kullanılmıştır. Çiçekleri yenilebilir, yaprakları aroma vermesi için çaya katılır. Sarı boya ve parfüm yapımında kullanılır. Kesme çiçek olarak da değerlendirilir. Bonsai bitkisi olarak da kullanılır. 

Gardenya, sıcak ve ılıman iklimlerde yetiştişır, kışın soğuk geçen yerlerde ( 10 derecenin altı ) seralarda ve iç mekanlarda  yetiştirilir.  Gardenye yazın direk güneş almayan ancak aydınlık yerleri sever. Çok fazla sıcak ( 30 dereceden fazla ) olmayan, havadar yerleri tercih eder. Toprağının  nemli, mineral bakımından zengin,  geçirimli ve hafif asitli olması gerekir.  Yazın yapraklarına su serpilmesini sever. Kireçli suları sevmez, yapraklarını sarartır.   Karadeniz ve Akdeniz iklimi görülen, yazın mutlak nem oranı yüksek  kıyı kısımlarında yetiştirilmeye  uygundur. 

Gardenye yetiştirilmesi kolay olmayan bir çiçektir. İsteklerine dikkat edilmezse yaprakları sararır ve çiçek tomurcukları dökülür. Gardenya, çelikle, köktrn ayırma  ve tohumdan  üretilir. Çiçek açtıktan sonra budamak gerekir.

Arkadaşlarınıza, dostlarınıza hediye olarak canlı çiçek  alalım.  Bazen bir çiçek, içimizdeki  sevgiyi  uyandırır ve bizi mutlu eder. 

Gardenya bitkisinin  yaprağı
( Gardenia jasminoides )  

Gardenya çiçeği ( Gardenia jasminoides ) 

Kaynaklar: Vikipedi 


10 Ocak 2023

HAVLU PÜKÜLÜ ÇİÇEĞİ ( Deutzia )


Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra )
 
Dotsya ( deutzia ), ortancıgiller ( Hydrangeaceae ) familyasından 60 kadar türü olan, genellikle kışın yaprağını döken, çalı formlü bir bitki cinsidir. Çin, Kore, Japonya, Filipinler, ve Meksika'da doğal olarak yetişmektedir. Yurdumuzda doğal olarak yetişmez. Bunlardan Deutzia scabra ve Deutzia gracilis türleri ve kültivarları, çiçekleri güzel olduğu için yurdumuzda havlu püskülü,  püskül çalısı, püsküllü çalı gibi adlarla park, bahçe ve bordürlerde  süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Havlu püskülü ağacı ( Deutzia scabra ) 

Anavatanı Japonya olan Deutzia scabra, kışın yaprağını döken, sık dallı bir çalıdır. İlkbahar ve yaz aylarında beyaz renkli, çan şeklinde, güzel kokulu ve gösterişli çiçek  açar. Çok fazla çeşidi vardır, bunlardan özellikle taç yapraklarının  dış kısmı pembe renkli olan çeşidi çok beğenilir. Mayıs - temmuz aylarında çiçek açar ve  2 -3 hafta kadar çiçekli kalır.  Yaprakları basit, yeşil renkli ve kenarı testere gibi dişlidir. Çiçeklerinin  yerini daha sonra kahve rengi tohum  kapsülü  alır. 

Deutzia gracilis ( İnce deutzie ), Japonya'da doğal olarak yetişen ince dallı ve beyaz çiçekleri olan bir bitkidir. Kışın yapraklarını döker, soğuğa dayanıklıdır. 

Havlu püskülü, ılıman iklimlerde yetişir, soğuğa dayanıklıdır, yarı gölge yerleri ve geçirimli, nemli, gübreli  toprakları sever.  Çiçeklerden sonra budanarak istenilen form verilir. Tohumla ve çelikle üretilir, fazla bakım istemez. 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ve tohum kapsülleri
 ( Deutzia scabra ) 

Havlu püskülü çiçeği ( Deutzia scabra )

Yararlanılan kaynaklar: Vikipedi