Yabani çiçek etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Yabani çiçek etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

14 Aralık 2024

PUĞRE ( Telekia speciosa )

Puğre ( Telekia speciosa ) 
Bilimsel adı  Telekia speciosa olan puğre;  papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, çok yıllık, rizomlu ( köksap ) ve  otsu  bir bitki türüdür.  Anavatanı Avrupa'dan Kafkasya'ya kadar geniş bir  bölgedir  ( Karadeniz Bölgesi, Orta ve Güney Rusya, Balkanlar, Kafkaslar ). Yaz aylarından başlayarak  sonbahara kadar  büyük ( 8 - 10 cm çapında ) papatya şeklinde  ve altın sarısı renkli çiçekler açar.  Dilsi çiçekleri saça benzer oldukça gösterişli ve  dekoratiftir bu nedenle süs bitkisi olarak da  yetiştirilir.  Yaprakları büyük, kalp şeklinde  ve kötü  kokuludur.  Genellikle nemli, gölgeli ve azot bakımından zengin ormanlık yerlerde yetişir. Arı ve kelebekleri çeker. Fabriciana adippe kelebeğinin besin kaynağıdır. 
Puğre  ( Telekia speciosa )
Cins adını 1845 - 1916  yılları arasında  yaşamış olan  Macar kaşif Samuel Teleki'ye adanmıştır. Tür adı olan speciosa  latince 'süslü'  demektir. Bu nedenle adına eski cins adından ( İnula telekia  / andızotu )  dolayı  'süslü andız otu' da  denir.  Ayrıca sarı öküz gözü, kalp yapraklı öküzgüzü,  hedef tahtası adları ile de tanınır.  Görünüşü andız otuna  ( inula ) benzer.

Farklı habitatlara uyum sağlar. Nemli yerlerde 2 metreye  kadar boylanır, gövdenin  tepesinde dallanarak uçlarında  salkım halinde ( 3 - 8 )   çiçek açar.  Yaprakları oldukça büyük olmasına rağmen çiçeklerini kapatamaz.  Eskiden boya maddesi olarak kullanılmıştır.    
Güneşli - yarı gölge yerleri  ve nemli toprakları sever, soğuğa dayanıklıdır ( - 40 derece ). Tohumdan üretilir. 
Fotoğraflar  Giresun yöremizde çekilmiştir.  İyi seyirler, sevgili doğa severler. Bitkileri tanıyalım, sevelim ve koruyalım. 
Puğre / Süslü andızotu ( Telekia speciosa )

Puğre ( Telekia speciosa )

Puğre ( Telekia speciosa ) 

Puğre ( Telekia speciosa ) 

Puğre ( Telekia speciosa ) ve kelebek   

Puğre ( Telekia speciosa ) 

Puğre ( Telekia speciosa ) 
Kaynaklar: Vikipedi, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop )

5 Aralık 2024

ŞEKERCİ BOYASI ( Phytolacca )

Şekerci boyası bitkisi ( Phytolacca americana )
Genel görünüm 
Şekerci boyası ( Phytolacca americana ), şekerciboyasıgiller  ( Phytolaccaceae)  familyasından Kuzey Amerika'ya özgü, çok yıllık otsu bir bitkidir.  Ancak  yetiştirildiği bir çok ülkede  ve yurdumuzda doğallaşmıştır.  Özellikle Doğukaradeniz Bölgemiz'de  yaygındır. Bazı yörelerde acımur ( Giresun ), dünyagüzeli ( Rize ), dünya otu, şerbet boyası, kuşüzümü gibi adlarla da bilinir. İstilacı bir ot olarak kabul edilir.

Cins adı eski  Yunanca 'cilalı' demektir, meyvelerinin durumu kastedilmektedir. Tür adı Amerika demektir. Bitkinin doğal olarak  yetiştiği yer belirtilmektedir.

Şekerci boyası ( Phytopacca americana )
Çiçek  
2 - 3 m kadar boylanır, gövdesi genellikle kırmızı - pembe renkli olup çok dallıdır. Haziran - Eylül ayları arasında, salkımlar  halinde,  çok sayıda, beyaz - yeşil ( meyve aşamasında pembe veya kırmızıya döner ) renkli çiçek açar. Yaprakları geniş, mızraksı ve yeşil renklidir. Sonbaharda dökülmeden önce pembemsi bir renge döner. Meyve, üzümsü, basık, küre şeklinde,  önce yeşil, olgunlaşınca kırmızı - mor renklidir. Tohumu küçük ve  siyah renklidir.  Kuşlar için önemli bir besin kaynağıdır, bu sayede tohumlar çevreye  yayılır. Kışın toprak üstü tamamen olür.  

Kayıtlarda genç gövde ve yapraklarının pişirilerek yenebilceği belirtilmektedir. Kökleri cilt, romatizma, ülser  ve  bazı hastalıkların tedavisinde  kullanıldığı belirtilmektedir.  Ancak zehirli bir bitki olduğu için dikkatlı olmak gerekmektedir. Bitkinin meyvelerinden elde edilen kırmızı  boya ise  gida ve şarap boyası olarak kullanılmıştır.  Kökü 'saponin' açısından zengindir, sabun yapımında kullanılmaktadır. 

Şekerci boyası ( Phytolacca americana )
Meyve ve çiçek  
Şekerci boyası, ılıman iklimlerde ve güneşli veya yarı gölge  yerlerde  yetişmektedir. Verimli, derin, kumlu ve nemli  toprakları sever.  Orman açıklarında, çalılıklarda, tarlaların kenarlarında, yol kenarlarında   yetişmektedir. Kazık köklü olduğu için yangınlara dayanıklıdır. 
Özellikle  çekici meyveleri nedeniyle park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Saksı içinde de yetişir. Zehirli olduğundan çoçuklardan uzak tutulmalıdır. Tohumla üretilir. 
Şekerci boyası bitkisi ( Phytolacca americana )
Genel görünüm 

Şekerci boyası bitkisi ( Phytolacca americana ) 
Şekerci boyası ( Phytopacca americana )
Sonbahar 

Şekerci boyası ( Phytopacca americana )
Gövde 
Kaynaklar: İstanbu'un Doğal Bitkileri ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ). Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ). Ağaçlar ve Çalılar  1 ( Prof. Dr. Ersin yücel ). Vikipedi

11 Eylül 2023

ADA SOĞANI ( Drimia maritima )

Ada soğanı ya da kum örümcekotu ( Seferihisar / İzmir )
Ada soğanı, kuşkonmazgiller ( Asparagaceae ) familyasından, çok yıllık, büyük soğanları olan, beyaz çiçekli ve otsu bir bitkidir. Akdeniz ikliminin görüldüğü Ege ve Akdeniz  bölgelerimizde, denize yakın yerlerde yetişmektedir.  Besin olarak yediğimiz soğanla ( Allium cepa ) akraba  değildir. Ağostos ayının sonlarında ve eylül ayı içinde, sonbahar yağmurlarından önce çiçek açar.  Çiçekleri oldukca gösterişlidir, arıları ve kelebekleri  çeker. Yaprakları çiçek açtıktan sonra, kışa doğru  oluşmaya başlar. Rozet halinde, şerit şeklinde ve koyu yeşil renklidir. 
Ada soğanı ya da kumörümcekotu 
 ( Drimia maritima  )
Bitkinin adı, bazı Türkçe  kaynaklarda ( literatürde )  'kum örümcekotu' olarak belirtilmiştir.  Ancak halk arasında bu isim pek kullanılmamaktadır, bu nedenle ben de halk arasında kullaılan yaygın  adını tercih ettim.   Bitki  ayrıca bazı yörelerde, halk arasında; Ak soğan, Ayı soğanı, Loteşir soğanı, Nuteşir soğanı, Ölü soğanı, Şalkaba, Pampamfiyak, Yontraş, Zıpkın, Pabuç ağusu, Öksüzmehmet, Olsüzoğlan, Nülü, Notaşır ağusu, Notraş,  Kocakulak ağusu, Ayıkulağı, Ağu / ağı, Bambampiyak / Bambamfiyak  ağusu gibi adlarla da bilinmektedir.  

Ada soğanı, agave bitkisi gibi  50 - 150 cm boyundaki bir çiçek sapı üzerinde, salkım halinde,  aşağıdan yukarı doğru çiçek açmaktadır.  Çiçekler yıldız şeklinde olup,  beyaz renkli ve yeşilimsi damarlıdır. Meyve, kapsüldür, tohum  siyahtır.

Ada soğanı bitkisinin  çiçeği ( yakın çekim ).
( Drimia maritima, Syn: Urginea maritima  ) 
Ada soğanı tıbbi bir bitkidir,  soğanları eczacılıkta kalp kuvvetlendirici ve  diüretik ( idrar söktürücü ) ilaçların yapımında kullanılır.  Ancak bitki zehirli olduğundan, uzman bir kişiden yardım almadan kesinlikle kullanılmaması gerekir. 

Ada soğanı, yukarıda belirtiğim gibi çok  zehirli  olduğundan yenmez. Doğrusu buna sevindim,  yoksa insanlar çoktan  neslini tüketirdi.  Düşünün her biri 1 - 2 kg  gelen bir soğanı kim bırakır? bu pahalılıkta!  

Bitkinin bilimsel adı da bir haylı  karışık. Bazı kaynaklar bitkinin botanik adını;  Kuşkonmazgiller ( Asparagaceae ) familyasından   Drimia maritima / Kum örümcekotu olarak belirtirken,  bazı kaynaklarda ise;  Zambakgillerden ( Liliaceae ) familyasından Urginea maritima, Scilla maritima / olarak belirtilmiştir. Tür adı ( maritima ), bitkinin denize yakın yerlerde yetiştiğini  işaret etmektedir. Nitekim ada soğanı, denize yakın, dere kıyılarında,   nemli ve kumlu topraklarda ve güneşli yerlerde daha çok yetişmektedir. Tohumdan ve soğanla ürer. 

Bir kaç yıl önce bahçeme  diktiğim ada soğanı çiçe açtı. Bu nedenle, bu  güzel çiçekli  bitkimizi tanıtmak istedim. Sürçu lisan ettiysek affola.  Bitkilerimizi tanıyalım, sevelim  ve koruyalım.  

Ada soğanı, Kum örümcekotu  ( Drimia maritima  ) 
Ada soğanı bitkisi - çiçeği  ( Drimia maritima  ) 
Ada soğanı - Doğadan ( Drimia maritima ) 
Ada soğanı bitkisi  ve çiçeği ( Drimia maritima )
Ada soğanı bitkisinin soğanı 
Ada soğanı bitkisinin çiçeği
( Drimia maritima )   
Ada soğanı bitkisinin tohum kapsülleri
( Drimia maritima )  
Ada soğanı bitkisinin yapraklı hali
( Drimia maritima ) 

Kaynaklar: Wikipedia, Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr.Ertan Tuzlacı ), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop )

9 Temmuz 2023

KAN ÇİÇEĞİ ( Kırmızı Hevhulma )

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria

Bir adı da kırmızı hevhulma olan kan çiçeği, yurdumuzda doğal olarak yetişen tıbbi bir bitkidir.  Çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Ayrıca yaprakları pişirilerek  yenmektedir. Ancak, bazı araştırmalar bitkinin çinko ( Zn ) biriktirdiğini belirtiyor, bu nedenle yenmesi tehlikeli olabilir.  Çiçekleri ise  gıda boyası yapımında kullanılır.  

Habitatı ( yaşam ortamı ) dere kıyıları, bataklıklar  ve ıslak alanlardır. Yaz aylarında morumsu kırmızı renkli çiçekler açar. Çiçek kurulu dik, yoğun çiçekli ve başak formundadır.  Cins adı, Eski Yunanca 'kanlı' ( Cinsin çiçek rengini işaret eder. ) anlamına gelir. Bu nedenle adına kan çiçeği denir.  Tür adı oln salicaria ise, söğüt ( salix ) yapraklı  anlamına gelir.

Kan çiçeği - çiçeği  ( Lythrum salicaria ) 

Bilimsel adı Lythrum salicaria  olan kan çiçeği, Aklarotugiller  ( Lythraceae ) familyasından, çok yıllık ve  otsu bir bitkidir. Asya ve Avrupa kıtalarına özgüdür.  Hızlı ve dikine büyür, bazen boyu 2 m. yi geçer, soğuğa  dayanıklıdır. Yaprakları mızraksı, sapsız ve tüylüdür, çiçek açtıktan sonra  parlak kırmızı bir renge döner. 

Kan çiçeği, eski çağlardan  beri  tıbbi amaçla kullanılmıştır.  Bitkinin kurutulan çiçek, yaprak ve sap kısımları ( ekstrakt / bitki özü )  ishal, diş eti kanamaları, dizanteri,  kronik bağırsak nezlesi, mide ağrıları, hemoroidler, egzama gibi bir çok  hastalığın tedavisinde kullanılmıştır. 

Kan çiçeği  güneşli,  yarı gölge  yerleri sever . Ağır ( killi ), hafif kumlu ve  tınlı  topraklarda yetişir.  Tohumla ürer. 

Kan çiçekleri ( Fotoğraflar Piraziz / Giresun'da çekilmiştir. ) :

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 
Erselik çiçeklidir, yani erkek ve dişi organlar ayni çiçek üzerinde bulunur. 

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 
Kan çiçeği - yaprağı ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 
Kan çiçeği ya da  Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 
( Çekildiği yer: Piraziz ( Giresun ) 

12 Haziran 2023

YILAN BIÇAĞI ( Dracunculus vulgaris )

Yılan bıçağı bitkisi ( Dracunculus vulgaris )
Türkçe literatürde adı yılan bıçağı olan Dracunculus vulgaris (  Arum dracunculus ),  Araceae / yılanyastığıgiller  familyasının yılanbıçağı ( dracunculus ) cinsine bağlı, 1,5 metre  kadar boylanabilen, çok yıllık,  otsu bir bitkidir.  Balkanlar'da  ve Anadolu'da doğal olarak yetişir. Çiçekleri çok  kötü kokmasına karşı ilginç ve güzel  olduğu için, dünyayanın bir çok  ülkesinde  süs bitkisi olarak yetiştirilir. Cins adı ( dracunculus ),  latince küçük ejderha anlamına gelir. Bu nedenle dünyada dragon zambağı, ejderha arum,  ejder zambağı, Dragonarum gibi adlarla tanınır.    

Bitkinin çiçeği dışı yeşil içi mor renkli, değişime uğramış  yaprak ( brakte ) / kılıf ının içinde bulunur.  Erkek ve dişi üreme organları  tabanda,  çiçek odasında  gizlidir.  Burası bitkinin adeta kozmik odası gibidir  kolay girilip  çıkılmaz, bitki bona göre dizayin edilmiştir.  Arum türlerinde görülen bu tür çiçeklenmeye 'spodix' denir.

Üste erkek, altta ise dişi çiçeklerin oluşturduğu  zon / alan  yer alır.  Çiçek kurulunun  boyu 40 cm. bulabilir, çomak / mızrak  şeklinde olup  mor renklidir.   Boyu bitkinin yumrusuna göre  değişir, yılanı andır. Bikiye muhtemelen bu nedenle yılan bıçağı ya da yılan yastığı denir.  Bitki çiçeğini açarken bu kısım  kılıfından çıkarak etrafa  çürümüş et gibi  bir koku yayar. Bu sırada bitkinin  sıcaklığının da  18 dereceye kadar yükselir.  Bu esnada leş seven bazı sinekler ve böcekler  çiçek odasına girerek tozlaşmaya yardımcı olurlar.  Ancak çiçek odasının duvarları  yapışkan, çıkışı kısmı  dar olduğundan  çiçek  soluncaya kadar birkaç gün burada mecburi misafir olurlar ve bu esnada   bazıları ölür.  Ancak,  yılan biçağı bazı bitkiler gibi etçil değildir  ölmeyenler kurtulur.   

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris ) çiçeği    
( Siyah renkli olanlar ( üste )  erkek çiçek, beyaz renkli olanlar ( altta ) dişi çiçeklerdir.) 
 Tozlaşmadan sonra bitki uykuya çekilir, yaprakları sararıp kurur. Önce yeşil renkli olan üzümsü meyveler, olgunlaşınca  turuncu - kırmızı renge döner.  Bitkinin yaprakları da çiçeği gibi  güzel ve dekoratiftir.  Büyük, uzun saplı, parçalı ve  beyaz  desenlidir.   Bitki çiçeksiz  hali ilede  oldukca güzeldir.  
Yılan bıçağı  ( Dracunculus vulgaris )
Bitkisinin olgunlaşmış  meyveleri 

Ceset çiçeği ( Amorphophallus titanum )
Fotoğraf  Vikipedi 'Özgür Ansiklopedi' sayfasından alınmıştır.
Teşekkür ederim.  
Dünyanın en büyük  ve kötü kokulu çiçeği kabul edilen  ceset çiçeği ( Amorphophallus titanum  / Titan arum ), yılan bıçağı ile ayni  ( Araceae ) familyadandır ( üste ).   

Yılan bıçağı yurdumuzun Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak  yetişmektesir.  Güneşli ya da gölge yerleri, nemli, humus bakımından zengin, geçirgen toprakları sever. Soğuğa dayanıklıdır, ancak çok soğuk bölgelerde  yetiştirmek isteyenlerin yumrularını ( korm ) ilkbaharda dikmeleri  gerekir. Bu arada bitkiyi dikerken, çiçek açınca çok kötü koktuğu göz önünde bulundurulmalıdır.  Yılan bıçağı  ayni zamanda tıbbi bir bitkidir, eskiden beri halk arasında bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. 

Bazı kaynaklarda yılanyastığı ( Araceae ) familyasına bağlı bitkilerin,  yapraklarının suda haşlanarak ve kurutularak  sebze olarak  yenebileceği  belirtilmektedir.  Ancak, yılanyastığı familyasından olan bütün bitkiler gibi yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )  da  tahrişe ve zehirlenmeye neden olabilecek kalsiyum oksilant  kristalleri içerir, bu yüzden kullanırken  dikkatli olmak gerekir.    

Yılan bıçağı bitkisini uzun bir süredir tanıyorum, bahçemde var.  Bu nedenle tanıtırken daha çok kendi gözlemlerimden yararlandım. Bu nedenle sürçü lisan ettiysek affola. 

Gelin şimdi de, bu bitkinin hiç bir sitede  kolay kolay göremiyeceğiniz  fotoğraflarına  bir göz atalım. ( Fotoğrafın  üzerini tıklayarak izlemenizi tavsiye ederim. )

Yılan bıçağı bitkisi ( Dracunculus vulgaris )
 Genel görünümü. 
Yılan bıçağı bitkileri 
( Seferihisar / İzmir 

Yılan bıçağı bitkisi ( Dracunculus vulgaris )
Yılan bıçağı bitkisinin   gövdesi 

Yılan bıçağı bitkisi /  ( Dracunculus vulgaris )

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )
bitkisinin  olgunlaşmamış meyveleri 

Yılan bıçağı bitkisinin olgunlaşmış meyveleri 

Bitkinin gizli olan çiçek odası.
Ben kozmik oda diyorum. Sizin için bir kapak açtım

Bitkinin çiçekleri, yeşil olan henüz çiçeğini açmamış. 
Bu arada şunu belirteyim her gövde de sadece bir çiçek açıyor. 

Yılan bıçağı çiçeği ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı bitkisinin gizli olan çiçek odası 

Yılan bıçağı çiçeği ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )  çiçeği 

Henüz yeni bitmiş   yılan bıçağı bitkisi
Henüz yapraklarında desen oluşmamış. 
Yılan biçağı ( Dracunculus vulgaris )  bitkisinin yaprağı.
Bitkinin  yapraklları  yeşil rekli olup  üzerinde beyaz desenler vardır.  

Yılan bıçağı bitkisi ve gövdesi 

Dracunculus vulgaris 

Kokuya aldanan karasinekler leşi aramaya başlıyorlar.
Başlarına gelecekten habersiz. 

Çiçek odasının girişi, 

Yılan bicağı ve 
çiçek odası ( şişkin kısım ). 

Çiçek açmış  yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris ) bitkisinin toprak altı kısmı
Bitki büyük yumruludur.  


Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi 'Özgür Ansiklopedi'