FELİSYA ÇİÇEĞİ / MAVİ PAPATYA

Felisya çiçeği ( Felicia amelloides )

Bir adıda mavi papatya olan felisya ( Felicia amelloides ), papatyagiller ( asteraceae ) ailesinden, çok yıllık,  herdem yeşil, yarı çalı formlu otsu  bir bitkisidir. Bir çok kültivarı vardır, bazı çeşitlerinin yaprağı alacalı olur.  Dış mekan bitkisidir, iyi bir yer örtücüdür,  saksı çiçeği olarak  da yetiştirilir. 
Anavatanı Güney Afrika'dır. Çiçekleri uzun saplıdır,  taç yaprakları mavi, orta kısmı ise  sarı renklidir. Bu nedenle  mavi papatya ( Blue marguerita ) da denir.

Felisya, ılıman iklimlerde yetişir, güneşli yerleri sever, kuraklığa dayanıklıdır, soğuğu sevmez. Akdeniz ve Ege bölgelerimiz için uygundur. İlkbaha ve yazın bol çiçek açar.

Toprak bakımından seçici değildir, humusça zengin, geçirimli toprakları sever, yazın bol su ister,

Felisya ( felicia ) çelikle, tohumla ve kökten ayırma ile üretilir. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez.

                                   Felisya ( felicia )  çiçekleri:

Felisya çiçeği  ( Felicia amelloides  )
 iyi bir yer örtücüdür. 

Mavi papatya ya felisya çiçeği  ( Felicia amelloides )

Felisya çiçeği ( Felicia amelloides  )

Bir adı da mavi papatya olan felisya ( felicia )   çiçeği

KARTOPU ÇİÇEKLERİ ( Viburnum )

Kartopu çiçeği ( Viburnum opulus roseum )

Hanımeligiller ( caprifoliaceae ) familyasının viburnum cinsinden olan bitki türlerine, ülkemizde  genel olarak kartopu denir.  Çok yıllık ve çalı formunda olan bu bitkilerin, bütün dünyada  150 - 175 kadar türü vardır. Avrasya, Afrika  ve Amerika'da yayılış gösterirler. ülkemizde doğal olarak  4 türü yetişir.  Genel olarak beyaz renkli  çiçek  açarlar.  Bazı türleri ve çeşitleri  yaprakları, meyveleri ve çiçekleri  güzel olduğu için  süs bitkisi olarak yetiştirilir.  Meyveleri kuşlar için iyi bir besin kaynağıdır. Bazı türlerinin meyveleri yenir.  

Süs bitkisi olarak yetiştirilen başlıca kartopu ( viburnum ) çiçeği türleri şunlardır.

Defne yapraklı kartopu çiçeği   ( Viburnum tinus ) 

- Defne yapraklı kartopu çiçeği, Tüylü kartopu  ( Viburnum tinus ):
Yapraklarını dökmez, çiçek tomurcukları pembe renklidir. Beyaz renkli ve  güzel kokulu çiçek açar. Meyveler üzümsü ve lacivert  renklidir. Şifalı bir bitkidir.

- Ponpon kartopu çiçeği  ( Viburnum opulus  'roseum' ):
Kışın yapraklarını döken bir çalıdır. Doğal değildir.  Ponpon şeklindeki  çiçekleri çok güzeldir. Çiçekleri üreyimsiz olduğu için nadir olarak meyve verir. Yurdumuzda doğal olarak yetişen,  salkımlar halinde kırmızı renkli  meyvesi olan  gilaboru ( viburnum opulus  ) türünün kültür formudur. 

Gilaboru ya da gileburu meyvesi  ( viburnum opulus ). 

- Parlak yapraklı kartopu çiçeği, Filburnu, Laurustinus  ( Viburnum tinus  'Lucidum' ):
Yaz - kış yapraklarını dökmeyen beyaz çiçekli bir çalıdır.  Çiçeğinden ziyade cilalanmış  gibi olan  parlak yaprakları için yetiştirilir.

Bir adı da filburnu olan parlak yapraklı kartopu çiçeği 
( Viburnum tinus 'Lucidum' )

Kartopu çiçekleri  ılıman iklimlerde yetişir. Nemli, humusça zengin  toprakları ve güneşli, yarı gölge yerleri sever.  Çelikle, tohumla ve kök sürgünlerinden üretilir.

                                               Kartopu Çiçekleri ( Viburnum ).

Defne yapraklı kartopu çiçeği tomurcukları 
( Viburnum tinus ) 

Defne yapraklı kartopu çiçeği
( Viburnum tinus ) 

Kartopu çiçeğini kelebekler ve arılar çok seviyor
( Viburnum tinus ) 

Defne yapraklı kartopu çiçeği  meyveleri 
( Viburnum tinus ) 

Defne yapraklı kartopu
( Viburnum tinus )  

Gilaburu / gileboru  meyvesi  ( Viburnum opulus ).

Ponpon kartopu çiçeği ( Viburnum opulus roseum  )

Parlak yapraklı kartopu çiçeği ( Viburnum tinus Lucidum )

FREZYA ÇİÇEĞİ ( Freesia )

Frezya çiçeği  ( Freesia x hybrida )

Frezya ( freesia ), süsengiller ( İridaceae ) familyasından, çok yıllık ve otsu  bir bitki cinsidir. Soğan şeklindeki yumrularına 'korm' denir. Güney Afrika'ya özgüdür.  15 kadar doğal türü vardır, buna karşı çok fazla ( 300 kadar ) melezi  ve  kültür çeşidi vardır.  Adını, Alman botanikci Dr. Friedriche  Freese'den almıştır. Halk arasında 'kayısı çiçeği', 'arpa zambağı' da denir. 

Doğal türleri genellikle sarı renkli olup güzel kokuludur.  Kültür çeşitlerinin çiçekleri daha iri ve gösterişli olmasına karşılik çoğu kokusuzdur. Huni şeklinde kırmızı, mor, beyaz, turuncu ve iki renkli çiçek açan çeşitleri vardır.  Daha çok melez bir tür olan,  'Freesia x hybrida'  çeşitleri süs bitkisi olarak  yetiştirilir.

Frezya ( freesia ),  kış mevsimin sonlarına doğru ve erken ilkbaharda çiçek açar. Havaların ısınmasıyla yaprakları kurur, sıcağı sevmez. Fazla soğuktan olumsuz etkilenir.  Daha çok kesme çiçek olarak yetiştirilir,  bazı çeşitleri  parfüm yapımında kullanılmaktadır

Frezya, ılıman ve sıcak  iklimlerde yetişir. Akdeniz ve Ege bölgelerimiz bu çiçek için daha uygundur. İç bölgelerde saksıda yetiştirmek ya da yumrularını gec dikmek gerekir. Daha çok bahçede yetiştirilen frezya çiçeği  saksıda da  yetişir.  Kumlu, humusça zengin, nemli toprakları ve aydınlık güneşli yerleri sever. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım gerektirmez. Bu nedenle en çok yetiştirilen çiçeklerden biridir. Tohumla ve daha çok soğandan ( korm ) üretilir.

( Bu yayın son olarak 19. 10. 2019 tarihinde güncellenmiştir. )

                                                     FREZYA ÇİÇEKLER ( Freesia )

Frezya çiçekleri ( Freesia x hybrida )

Frezya ( Freesia x hybrida )

Bir adı da kayısı çiçeği olan frezya çiçekleri

Frezya ( Freesia x hybrida )

Frezya ( Freesia x hybrida )

Frezya çiçekleri 

Freesia x hybrida

Frezya çiçeği ve kedimiz Sevimli.

Freesia x hybrida

Frezya güzel kokulu bir çiçektir.

Frezyanın misafiri var

Frezya ( Freesia x hybrida )

Frezya ( Freesia x hybrida )

Yağmurdan sonra frezyalar.

Frezya ( Freesia x hybrida )

Karışık frezya çiçekleri

ARMUT AĞACI ( Pyrus communis )

Armut ağacı ( Pyrus communis )

Armut ( Pyrus communis ya da P. domestica  ), gülgiller ( rosaceae )  familyasından  kışın yaprağını döken, geniş tepeli  bir ağaçtır.  Bütün dünya 69, yurdumuzda ise 16 kadar türü ve çok sayıda çeşidi vardır.  Bütün bölgelerimizde yetişir, güneşli yerleri sever. Kuraklığa ve soğuğa  oldukça  dayanıklıdır

Armut ağacı ve meyveleri 

Sevilen bir meyve olan armudun  kendine özgü bir şekli vardır ( armut gibi ), tatlı ve lezzetli olur. Taze ve kurutularak yendiği gibi, meyve suyu ve turşusu da yapılır. Kerestesi mobilyacılıkta kullanılmaktadır

Yabanibir armut, çöğür armudu  ( Pyrus spinosa  )
Seferihisar / İzmir 

Armut, Asya, Avrupa ve Amerika  kıtalarında  doğal olarak yetişir.  Kültürleri aşılanarak yetiştirilir. Bunun için, tohumdan biten armut ya da ayva anaçları kullanılmaktadır. Doğal olarak yetişen armut türlerine,  yurdumuzda genel olarak yabani armut ya da  ahlat denir. 

Armut piş ağzıma düş. 

Armut ağacı ve çiçeği

Armut ağacı çiçekleri ( pyrus communis )

Armut ağacı ve çiçeği

Armut ağacı çiçeği

Kendine özgü bir şekli olan armut 

Armut meyvesi 

Armut

Armut ağacının  yaprakları sonbaharda dökülmeden önce sarı,
turuncu ve kırmızı renklere döner.

Yurdumuzda çok fazla  türü doğal olarak ( ahlat )  yetişen  armutun, kültürümüzde de önemli bir yeri vardır. Dilimizde armutla ilgili çok fazla özdeyiş ve atasözü  vardır.

Armutla ilgili bazı özdeyiş ve atasözleri şöyledir.

-Armut piş,ağzıma düş.
-Armudun sapı var,üzümün çöpü var.
-Armut dibine düşer.
-Armudu soy da ye,elmayı say da ye.
-Armudun iyisini ayılar yer.
-Armudun önü,kirazın sonu.
-Elmayı çayıra,armudu bayıra.
-Elmanın dibi göl,armudun dibi yol olur.


-

FINDIK AĞACI ( Corylus )

Fındık ağacı / kültür   ( Corylus avellana )
Giresun fındığı / Yağlı fındık / Tombul fındık 

Fındık, huşgiller ( betulaceae ) familyasının  'corylus'  cinsini oluşturan bitki türlerinin ortak adıdır.  Kışın yapraklarını döken bu bitkiler  çalı ya da nadiren  ağaç formundadır. Anavatanı tam olarak bilinmemekle beraber Asya ve Avrupa olduğu kabul edilir.  Dünyada 18 taksonu vardır. Türkiye'de doğal olarak Corylus avellana ( fındık )  ve Corylus colurna ( Türk fındığı ya da  Ağaç fındığı )  türleri  yetişmektedir. 

Fındık / doğal  ( Corylus avellana )
Yabani fındık / Adi fındık. 

Fındık ağacı / kültür / sonbahar   ( Corylus avellana )
Fındık ağacı yapraklarını dökmeden önce sarı - turuncu bir renk alır. 

Kültür olarak fındık  ilk önce Karadeniz kıyılarında yetiştirilmiştir. Avrupaya buradan  götürülmüştür.  Özellikle İtayya'nın Avellino kentinde yetiştirildiği için adına ( Corylus avellana ) Avellana fındığı denir.  

Türk fındıği ya da  ağaç fındığı ağacı   ( Corylus colurna )
Azdavay / Kastamonu  

Türk fındığı meyvesi  ( Corylus colurna ) 

Kültür olarak yetiştirilen fındık türleri  Corylus avellana'nın çeşitleridir. Daha önce ayrı bir tür  kabul edilen  Corylus  maxima'nın da, C. avellana'nın bir çeşidi olduğu kabul edilmektedir.

Corylus maxima  egzotiktir, yurdumuzda doğal olarak  yetişmez.  Meyveleri değerlidir, Ordu ilimizde kültür olarak yetiştirilmektedir. Corylus maxima 'Atropurpurea'  ise  park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir.  

Lambert fındığı ( Corylus maxima 'Atropurpurea' )

Lambert fındığı ( Corylus maxima 'Atropurpurea' )
Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir.  

Fındık tarımı, Karadeniz bölgesinde ( özellikle Ordu ve Giresun'da ) yapılmaktadır.  Dünyadaki fındık üretiminin  yüzde 75'i ( 650 000 ton )  Türkiye'de yetiştirilmektedir. 

Fındık ağacı / kültür ( Corylus avellana )

Besleyici ve lezzetli  bir meyve olan fındık yaş ve kuru olarak  tüketildiği  gibi, yemeklik yağ elde etmek için ham madde olarak kullanılır. Sürgünlerinden sepet yapılır, kabukları ise sunta yapımında ve yakacak olarak kullanılır.

 Fındık ( Corylus avellana  )  çiçekleri

Fındık kışın  çiçek açan tek evcikli bir bitkidir, yani erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde ama farklı yerlerinde ( dallarda ) bulunur. Çiçeklenme sonbahar ve ilkbaharda, tozlaşma / döllenme ise daha gec  olur.  Tozlaşmanın yeterli ve verimli olabilmesi için; tozlayıcı olarak başka çeşitlerin, birlikte  dikilmesi  gerekmektedir.  Tozlaşma rüzgarla olur.  

Fındığın uzun püskül şeklindeki erkek çiçeklerine kedicik / püskül, kırmızı renkli tomurcuk halindeki dişi çiçeklerine ise  karanfil denir.
Fındık ağacına halk arasında dal - ocak denir. Yeşil kabuklu kozasına / örtüsüne  ise 'çotanak' denir.

Fındık ( corylus ), ılıman iklimlerde yetişir. Güneşli, yarı gölge yerleri ve nemli, humusca zengin derin toprakları sever. Genel olarak kök sürgünleri ile üretilir, tohumdan yetişenler kalitesiz olur. 

Üç yıl önce  bahçeme ( Seferihisar ), Bartın'dan getirerek diktiğim fındık ağacı ilk  çiçeklerini açtı. Karadeniz ikliminin  görüldüğü illerimizde kültür olarak yetiştirilen fındık, İçanadolu ve  diğer bölgelerinde de  yetişmektedir.  Değişik iklimlere uyum sağlamaktadır. Bu nedenle, Akdeniz ikliminin  hüküm sürdüğü  Seferihisar'a da uyum sağlayacağını umuyorum.

Fındık çotanağı  ( Corylus avellana ) 

Yeşil fındık, Ordu 

Fındık ağacı çiçeği / erkek çiçekler ( Corylus avellana )

Fındık ağacı   ( Fındık ocağı )

Fındık çotanağı ( Corylus avellana ) 

Fındık  ağacı / kültür ( Corylus avellana )

Fındık çiçekleri ( püskül / kedicik erkek çiçek, kırmızı
tomurcuk / karanfil ise dişi çiçektir )

Fındık ağacı ve çiçeği

Fındık ağacı kışın çiçek açar.

Kaynaklar: Fındık  Çeşitleri ( Hazelnut Cultivars ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları  ve Çalıları ( Prof. Dr.Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu )

( Burayı tıklıyarak 'Fındık Çotanak ve Giresun' başlıklı yazımı da  okuyabilirsiniz )

Bu yayın son olarak 06. 12. 2023 tarihinde güncellenmiştir.