KARABAŞ OTU

Karabaş otu ( Lavandula stoechas )
Seferihisar / İzmir

Karabaş otu, lavanta cinsinden ( Lamiaceae familyasından  ), herdem yeşil, çok yıllık ve  çalımsı bir bitkidir. Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya özgüdür. Yurdumuzu Marmara, Asıl Ege ve Akdeniz bölgelerinde makilik alanlarda, kireç taşı üzerindeki oluşan topraklarda daha çok yetişir. Türkiye'de yetişen  iki alttürü vardır.  

Beyaz çiçekli karabaş otu ( Lavandula stoechas )

Bilimsel adı Lavandula stoechas olan karabaş otu, bazı yörelerimizde keşiş otu, anababakokusu, dedeburnu, karababa, gargan, yalancı lavanta  gibi adlarla  bilinir. Oldukca yaygın bir bitkidir.  Cins adı ( lavandula)  eski Yunanca  'yıkama' anlamına gelir. Cinsin öz suyunun yıkanırken kullanılan banyo suyuna kullanıldığını işaret eder.

Pembe ve mor çiçekli karabaş otları 
( Lavandula stoechas )

Karabaş otu 60 cm. kadar boylanır, zamanla odunlaşan  dört köşeli bir gövdesi vardır. Çiçekler  bir sap üzerinde başak / salkım  şeklinde, 6 - 10 çiçekten oloşan  bir  kurul oluşturur. Haziran - temmuz aylarında siyahımsı mor renkli ve güzel  kokulu çiçekler açar. Azda da olsa pembe ve beyaz renkli  çiçek açan çeşitlerine de rastlanırır.  Yapraklar mızraksı, tüylü ve  yeşil - gri renklidir. Yaprak ve çiçeklerinden uçucu yağ elde edilir. Halk hekimliliğinde antiseptik ve yara iyileştirici gibi etkileri başta olmak üzere, farklı rahatsızlıkların tedavisinde kullanılır.  Sabun ve parfüm yapımında kullanılır, böcek kovucudur. Çayı ve reçeli olur. 

Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde yetişir, güneşi  sever, kuraklığa dayanıklıdır, soğuğu fazla sevmez. Taşlı, kumlu ve  geçirimli topraklar üzerinde yayılış gösterir. Arıları çeker. 

Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Çelikle, tohumla ve kökten ayrılarak üretilir. 

Karabaşotu ( Lavandula stoechas )
( Ulamış Barajı - Seferihisar )

Karabaş otu çiçeği 

Karabaş otu ( Lavandula stoechas )

Pembe çiçekli karabaş otu
( Lavandula stoechas ) 

Kaynaklar: Türkiye'nin Bütün Ağaçları  ve Çalıları ( Editör Prof. Dr. Ünal Akkemik ). İnternet siteleri 

KAN ÇİÇEĞİ ( Kırmızı Hevhulma )

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 

Bir adı da kırmızı hevhulma olan kan çiçeği, yurdumuzda doğal olarak yetişen tıbbi bir bitkidir.  Çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Ayrıca yaprakları pişirilerek  yenmektedir. Ancak, bazı araştırmalar bitkinin çinko ( Zn ) biriktirdiğini belirtiyor, bu nedenle yenmesi tehlikeli olabilir.  Çiçekleri ise  gıda boyası yapımında kullanılır.  

Habitatı ( yaşam ortamı ) dere kıyıları, bataklıklar  ve ıslak alanlardır. Yaz aylarında morumsu kırmızı renkli çiçekler açar. Çiçek kurulu dik, yoğun çiçekli ve başak formundadır.  Cins adı, Eski Yunanca 'kanlı' ( Cinsin çiçek rengini işaret eder. ) anlamına gelir. Bu nedenle adına kan çiçeği denir.  Tür adı oln salicaria ise, söğüt ( salix ) yapraklı  anlamına gelir.

Kan çiçeği - çiçeği  ( Lythrum salicaria ) 

Bilimsel adı Lythrum salicaria  olan kan çiçeği, Aklarotugiller  ( Lythraceae ) familyasından, çok yıllık ve  otsu bir bitkidir. Asya ve Avrupa kıtalarına özgüdür.  Hızlı ve dikine büyür, bazen boyu 2 m. yi geçer, soğuğa  dayanıklıdır. Yaprakları mızraksı, sapsız ve tüylüdür, çiçek açtıktan sonra  parlak kırmızı bir renge döner. 

Kan çiçeği, eski çağlardan  beri  tıbbi amaçla kullanılmıştır.  Bitkinin kurutulan çiçek, yaprak ve sap kısımları ( ekstrakt / bitki özü )  ishal, diş eti kanamaları, dizanteri,  kronik bağırsak nezlesi, mide ağrıları, hemoroidler, egzama gibi bir çok  hastalığın tedavisinde kullanılmıştır. 

Kan çiçeği  güneşli,  yarı gölge  yerleri sever . Ağır ( killi ), hafif kumlu ve  tınlı  topraklarda yetişir.  Tohumla ürer. 

Kan çiçekleri ( Fotoğraflar Piraziz / Giresun'da çekilmiştir. ) :

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 
Erselik çiçeklidir, yani erkek ve dişi organlar ayni çiçek üzerinde bulunur. 

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği - yaprağı ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ya da  Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 
( Çekildiği yer: Piraziz ( Giresun ) 

AYI FINDIĞI

Ayı fındığı meyvesi ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı, kışın yapraklaını dökeni beyaz çiçekli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır. Eski çağlardan beri bilinir, tıbbi bir bitkidir. Akdeniz havzasında yayılış gösterir.  Yurdumuzun  Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerinde  ve Samsun, Konya ve Adıyaman gibi bazı illerimizde yetişir. Çiçek ve  meyveleri gösterişlidir, bu nedenle park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Bilimsel adı Styrax officinalis olan ayı fındığı, styracaceae / ayıfındığıgiller familyasının yurdumuzda yetişen tek türüdür. Cins adı ( styrax )  günlük / reçine anlamına gelir.  Tür adı ( officinalis ) latince  'tedavi edici demektir', bitkinin tıbbi olduğunu işaret eder.   

Bitkininin gövdesinden ve dallarından  elde edilen güzel kokulu  reçine parfüm, ilaç  ve tütsü yapımında kullanılır. Ayrıca, çiçeklerinden  reçel, meyvelerinden tespih ve süs eşyası yapılır. 

Ayı fındığı çiçeği ( Styrax officinalis )   

Ayı fındığı, nisan - mayıs - haziran ayları arasında demet halinde, çan şeklinde, beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar. Yumurta şeklindeki yapraklar koyu yeşil renklidir. Küre şeklindeki meyve  uzun saplıdır, içinde bir ya da iki tohum bulunur. Tohumlarından tespih yapıldığığ için; halk arasında tespih ağacı, tesspihlik, tesbi  denir. Bazı yörelerde ise; Zamzalak, Zanzalak, Çakıldak, Yaban ayvası, Kara günlük gibi adlarla  bilinir. 

Ayı fındığı, ılıman iklim görülen güneşli yerlerde orman  ve makilik alanlarda yetişir. Geçirimli, nemli toprakları sever, kuraklığa da dayanıklıdır. Tohumdan ve kökten bölerek  üretilir. 

Ayı fındığı   ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı ağacı ve olgunlaşmış meyveleri 

Ayı fındığı ( Styrax officinalis )
Dilek Yarımadası Milli Parkı, Aydın 

Ayıı fındığı çiçeği  ve yaprağı
( Styrax officinalis )

Ayı fındığı  ( Styrax officinalis )
Seferihisar / İzmir  

Ayı fındığı ağacı ( Styrax officinalis ) 

Kaynaklar: Türkce  Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve  Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu), Ağaçlar ve Çalılar- 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ) 

MUCİZE BİTKİ / GOJİBERİ

Gojiberi, Kurt üzümü ( Lycium barbarum )

Bilimsel adı  'Lycium barbarum' olan  gojiberi  (  goji berry - ingilizce adı  ), patlıcangiller ( Solanaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken, 3 m. kadar boylanan, dikenli bir çalıdır.  Anavatanı Çin'dir ( Himalaya Dağları ).  Meyveleri yendiği için bütün  dünyaya yayılmıştır. Yurdumuzda  doğallaşmıştır. Kurt üzümü, Atlangaç olarak da bilinir. Yılda iki kere, ilkbahar ve sonbaharda  çiçek açmakta  ve meyve vermektedir. 

Gojiberi ( goji berry ), yurdumuzun hemen hemen bütün bölgelerimizde yetiştirilebilmektedir. Güneşli yerleri sever, sıcağa ve soğuğa datanıklıdır.  Toprak konusunda fazla  seçici değildir, nemli ve humusca zengin geçirimli   toprakları  sever. Yurdumuzda  daha çok çit bitkisi olarak yetiştirilir.  Son yıllarda tarımı da yapılmaya başlanmıştır. Saksı da yetişir. 

Gojiberi, subtropikal iklime özgü bir bitkidir,  dünyada en çok Tibet, Moğolistan ve Çin'de yetişmektedir. Aynı adı taşıyan  kırmızı renkli meyveleri üzümsü, sulu ve tatlıdır. Daha çok  kurutularak tüketilir.  Yaprakları ise  sebze olarak ve çay yapılarak değerlendirilmektedir. 

Gojiberi,  içinde bulundurduğu antioksidanlar, karbonhidrat ve vitaminlerden dolayı çok değerlidir. Daha çok tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır. Tibet ve Çin'de çok eskiden beri ilaç olarak kullanılmıştır. Yararları saymakla bitmeyen gojiberi+ye , bu yüzden  'mucize bitki' denir.  Ancak bunların doğruluğu bilimsel olarak açıklanmamıştır.  Yaşlanmayı geciktirdiği ve ömrü uzattığına inanılır. 

Gojiberi kolay yetişir, fazla bakım istemez.   Tohumdan, kökten ayırarak  ve çelikle üretilir. Çok hızlı büyüdüğü için, dikildiği yıl  bile meyve verebilir.  Nitekim, bu yıl diktiğim gojiberi  meyve vererek bana sürpriz yaptı.

Gojiberi, Kurt üzümü ( lycium barbarum )

Gojiberi ( Goji berry )  çiçeği

Gojiberi (Goji berry), meyve ve çiçek bir arada olabiliyor.

Kurt üzümü, Gojiberi ( Goji berry )

Gojiberi / Kurt üzümü ( Lycium barbarum )