AYI FINDIĞI ( Styrax )

Ayı fındığı meyvesi ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı, kışın yapraklaını dökeni beyaz çiçekli bir çalı ya da küçük bir ağaçtır. Eski çağlardan beri bilinir, tıbbi bir bitkidir. Akdeniz havzasında yayılış gösterir.  Yurdumuzun  Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerinde  ve Samsun, Konya ve Adıyaman gibi bazı illerimizde yetişir. Çiçek ve  meyveleri gösterişlidir, bu nedenle park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.  

Bilimsel adı Styrax officinalis olan ayı fındığı, styracaceae / ayıfındığıgiller familyasının yurdumuzda yetişen tek türüdür. Cins adı ( styrax )  günlük / reçine anlamına gelir.  Tür adı ( officinalis ) latince  'tedavi edici demektir', bitkinin tıbbi olduğunu işaret eder.   

Bitkininin gövdesinden ve dallarından  elde edilen güzel kokulu  reçine parfüm, ilaç  ve tütsü yapımında kullanılır. Ayrıca, çiçeklerinden  reçel, meyvelerinden tespih ve süs eşyası yapılır. 

Ayı fındığı çiçeği ( Styrax officinalis )   

Ayı fındığı, nisan - mayıs - haziran ayları arasında demet halinde, çan şeklinde, beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar. Yumurta şeklindeki yapraklar koyu yeşil renklidir. Küre şeklindeki meyve  uzun saplıdır, içinde bir ya da iki tohum bulunur. Tohumlarından tespih yapıldığığ için; halk arasında tespih ağacı, tesspihlik, tesbi  denir. Bazı yörelerde ise; Zamzalak, Zanzalak, Çakıldak, Yaban ayvası, Kara günlük gibi adlarla  bilinir. 

Ayı fındığı, ılıman iklim görülen güneşli yerlerde orman  ve makilik alanlarda yetişir. Geçirimli, nemli toprakları sever, kuraklığa da dayanıklıdır. Tohumdan ve kökten bölerek  üretilir. 

Ayı fındığı   ( Styrax officinalis ) 

Ayı fındığı ağacı ve olgunlaşmış meyveleri 

Ayı fındığı ( Styrax officinalis )
Dilek Yarımadası Milli Parkı, Aydın 

Ayıı fındığı çiçeği  ve yaprağı
( Styrax officinalis )

Ayı fındığı  ( Styrax officinalis )
Seferihisar / İzmir  

Ayı fındığı ağacı ( Styrax officinalis ) 

Kaynaklar: Türkce  Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ), Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve  Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu), Ağaçlar ve Çalılar- 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ) 

TESPİH AĞACI ( Melia )

Tespih ağacı / Zanzalak ağacı  ( Melia azedarach )
Seferihisar / İzmir 

Türkiye'de tespih ağacı adı ile bilinirim. Ayrıca  hint leylağı, esenbil, şeytan zeytini ve zangalak ağacı da denir  Bilimsel adım Melia azedarach ( Meliaceae / Tespihağacıgiller ).  Anavatan'ım Çin'dir, ancak süs bitkisi  olarak yetiştirildiğim bir çok  ülkede ve Türkiye'de naturalize oldum. İki türüm vardır. 

İlkbahar ve yaz aylarında demetler  halinde, yıldız şeklinde. leylak renkli ve güzel kokulu çiçek açarım. Bileşik yapraklarımın boyu yarım metreyi bulur, ezilince kötü kokarım. Kışın yapraklarım döküldükten sonra, meyvelerim uzun bir süre daha  dallarımda durur.

Melia azedarach, çiçeği

Hızlı büyürüm, boyum 15 metreyi bulur, seyrek dallı ve geniş tepeliyim. Güneşli yerlerde ve  ılıman iklimlerde yetişirim. Soğuğa ve kuraklığa dayanıklıyım.  Toprak bakımından seçici olmamakla beraber, derin  geçirimli ve nemli toprakları severim. Kerestem değerlidir, nefesli müzik aleti yapımında kullanılır. Tohumlarımdan tespih, kolye gibi süs eşyaları yapılır, bu nedenle adıma Türkiye'de tespih ağacı denir. Meyvelerimden  'melia' adı verilen uçucu bir yağ elde edilmektedir.  Ahşap eşyaları parlatmak için ve ilaç olarak kullanılır. Ancak zehirli bir bitki olduğumu söyleyeyim.  

Yol boylarında,  park ve bahçelerde beni görebilirsiniz. Tohumla ve çelikle üretilirim. Beni tanımak istediğiniz için teşekkür ederim. 

Yazımı Saffet Nezihi Şener'in mısraları ile bitiriyorum.

Sevda derdi dedikleri

Bir zanzalak ağacı kadardır

Zangaldak ağaçlarının altında

Siz yoksunuz gölgeniz vardır. 

Tespih ağacı / Zanzalak ağacı  ( Melia azedarach ) çiçeği ve meyesi 

Tespih ağacı, meyvesi ( Melia azedarach )

Tespih ağacı, meyveleri  ( Melia azedarach )

Yaprakları dökülmüş tespih ağacı ( Melia azedarach )

Kaynaklar: Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( H.  Tuncay Güner ). Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Ersin Yücel ). Vikipedi