ÖLMEZ ÇİÇEK ( Helichrysum )

Helichrysum cinsinin  bütün dünyada 600, yurdumuzda ise 24  türü tespit edilmiştir.  Helichrysum türlerinin  çiçekleri koparıldıktan sonra da uzun süre  şeklini ve rengini  bozulmadan korur. Bu nedenle adına  'ölmez çiçek' denir,  kurutulmuş çiçek olarak da  kullanılır.  Bazı helichrysum türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

Kurutulmuş  ölmez çiçek  ( Şirince / Selçuk )

Papatyagiller ( Asteraceae )  familyasının 'Helichrysum' cinsini  oluşturan bitkilere, yurdumuzda genel olarak  'ölmez çiçek' ya da 'altın otu' denir. Çok yıllık olup, yünlü gibidir,  genel olarak güzel kokulu ve  sarı renkli  çiçekli olur. 

Bazı helichrysum türlerinin anavatanı  Avrupa kıtasıdır. Afrika, Avustralya ve Asya kıtasında doğal olarak yetişir. Yurdumuzda oldukça yaygındır,  bazı türleri  endemik olup  sadece yurdumuzda yetişmektedir.  

Ölmez çiçek, yurdumuzun  hemen hemen bütün bölgelerimizde yetiştişen sevilen bi kır çiçeği olduğu kadar,  ayni zamanda çok bilinen ve kullanılan   tıbbi bir bitkidir.  Bu nedenle çok fazla yöresel adı vardır.  Bunlardan bazıları çöyledir;  Altın çiçek, Altın otu, Mantuvar otu, Yayla çiçeği, Herdemtaze, Solmaz çiçek, Güneş çiçeği, Güve otu, Uludağ çiçeği, Kudama, Arı çiçeği, Yahudi otu, Dudiye,  Kalisar çiçeği, Çoban çiçeği, Sarı kedi ayağı ......vs.

Helichrysum çiçeği  küçük küreler halinde olup sarı renklir  ve  şemsiye gibi bir  yapı oluşturur.  Keskin ve güzel kokuludurlar. Nadir olarak bazı türleri beyaz, turuncu ve kırmızı renkli çiçek açar. Yaprakları, gövdesi gri renkli ve  yünlü gibidir.

Ölmez çiçek, Balkaymam,  Altınotu ( Helichrysum italicum )
 ( Dilek Yarımadası / Aydın )

Geçen yıl bahçeme  diktiğim altın otu / Balkaymak 
 ( Helichrysum italicum  )

Bir adı da Altın otu olan ölmez çiçek. 

Ölmez çiçek, güneşli yerleri ve taşlık toprakları sever, kümeler halinde bulunur.  Soğuğa, sıcağa ve kuraklığa dayanıklıdır.
Kurutulmuşu uzun süre bozulmadan durabilir. Ayni zamanda şifalı bir bitkidir. Eskiden beri bazı hastalıkların  ( iltihap önleyici, safra ve idrar söktürücü, iştah açıcı v. s ) tedavisinde kullanılmıştır. Güveye karşı kullanılır, bu nedenle 'Güve otu' da denir. Bazı türlerinden çay yapılır,  boya ve esans  elde edilir. 
Ölmez çiçek,  tohumla ve kökten ayırma ile üretilir. Fazla bakım istemez, günşli yerleri sever. 

 Giresun - Sivas yolu üzerinde bulunan Eğribel Geçidi'nde, 'Dudiye'
olarak  da bilinen ölmez çiçek  satan bir genç. 

                                                        SOLMAZ ÇİÇEK ( Hikaye )

Gönül ferman dinlemez diye boşuna dememişler.  Çoban, davarlarına baktığı ağasının  kızına aşık olur, olmasına da....!  Ağanın,  kızını  çobana  vermeye hiç mi hiç niyeti yoktur. Davul bile dengi dengine çalar der, içinden.  Ancak kızının da çobanda  gönlü olduğunu anlayınca, hemen reddetmez. Çobana, kızına davarlarını  otlattığı yayladan solmadan bir kır çiçeği getirmesini şart koşar. Ancak, çoban ne kadar çabalasa da hiç bir  kır çiçeği  bu kadar uzun yola solmadan dayanamaz. 

Sonunda, ayakları yara bere içinde kalan  çoban yataklara düşer.  Bu arada, anasının yaralarına sürmek için kırlardan topladığı altın  renkli bir  çiçeğinin  günlerdir  başucunda solmadan durduğunu fark eder.  Çiçekleri alan çoban  tekrar yollara  düşer.  Köye geldiğinde çoban, çiçekler  hala  yeni koparılmış gibi canlı ve tazedir.

Çoban muradına ereken,  bu yayla çiçeğinin adı da  o günden sonra 'solmaz  çiçek' kalır.
A. Kadir Bekçi

Bahçeköy / Seferihisar 

İDAM CEZASI VE CEZAYİR MENEKŞESİ

Cezayir menekşesi ( Ölüm çiçeği )

İdam cezası ile bir çiçek arasında nasıl bir ilişki olduğunu  merak ettiğini tahmin ediyorum. Ancak,  ben önce idam cezası ( bana göre ceza değil )  konusundaki düşüncelerimi  açıklamak  istiyorum. Sonra da bu çiçekle ilgili yazdığım küçük  bir hikayem var, umarım beğenirsiniz.

İdam cezası, bence  sadece hukukçuları değil herkesi ilgilendirmektedir. Çünkü, burada  söz konusu olan yaşama hakkımızdır.

Öğretmen olduğum için; cezanın insan üzerindeki etkilerini az çok gözleme imkanım oldu. Kötü muammele ve korkuya dayanan bir cezanın ıslah edici bir yanı yoktur. İdam ise suçluya hiç bir şans tanımamaktadır. Halbuysa ceza yapıcı olmalıdır.
Kötü muamele ve idam  ıslah edici değildir,  intikam almaya yönelik hareketlerdir. Bu tür cezalar çağdışıdır. Bu nedenle demokratik, çağdaş  devletlerde işkence ve idam cezaları kaldırılmıştır.
İdam cezasını savunanların bunun bir çözüm olmadığını artık görmesi gerekir. Nitekim,  yapılan bütün  araştırmalar idam cezasının caydırıcı olmadığını ortaya koymaktadır.

Son zamanlarda idam cezasının tekrar gündeme getirilmesi ise,  demokrasimiz açısından son derece  düşündürücüdür. Beni asıl endişelendiren ise,  bu tür düşünenlerin toplumumuzda  artmaya başlamış olmasıdır.  İdam cezası geri gelirse,  bu suçları işleyenlerin azalacağı sanılmaktadır. Halbuki, yapılan araştırma ve istatistiklere baktığımızda bunun tersi olduğunu görüyoruz. En fazla  suçun  idam cezası olan ülkelerde işlenmekte olduğu anlaşılmaktadır.

Devletin temel görevi insanların yaşama hakkını güvence altına almaktır. Başkalarına  zarar verenlere ise engel olmak ve ıslah etmektir. Bu konuda verilecek cezalar  insan haklarına  ters düşmemelidir.

Kişiler  farklı düşünebilir, idam cezasının yararlı olacağına inanabilir.  Kendilerine yapılanların öcünün devlet tarafından alınmasını isteyebilirler.
Ancak devlet kişiler gibi duygusal hareket edemez, hukuka uygun hareket etmek zorundadır. İnsan haklarına saygılı olduğunu kabul etmiş, bu konuda uluslar arası antlaşmalara imza atmış bir ülke olarak geri dönemeyiz, dönmemeliyiz.
Sonuç olarak diyeceğim şudur şudur ki;  idam çağ dışı bir uygulamadır, ceza değildir.

Gelelim cezayir menekşesi ile idam cezası arasındaki ilişkiye. Yurdumuzda doğal ve kültür olarak yetişen cezayir menekşesi ( vinca ),   otsu ve yer örtücü  bir sarmaşıktır.  Anavatanı Avrupa ve Asya kıtasıdır. Çoğu ülkede, bizdeki gibi cezayir menekşesi adı ile tanınır.  En büyük özelliği, çiçeklerinin  insanı etkileyen   rengidir. ( Bu çiçeği daha iyi tanımak  için   burayı  tıklayabilirsiniz ).
Cezayir'in kurtuluş mücadelesini  anlatan,  bir çok şarkı sözü ve şiir yazarına ilham kaynağı olmuştur.

Bu çiçeğin idam cezası ile olan ilişkisi ise bir efsaneye dayanır. Bu efsaneye göre; eskiden idam edilecek  mahkumların yakalarına  cezayir menekşesi takılırmış. Bu nedenle cezayir menekşesi'nin bir  adı da  'ölüm çiçeği' dir.

                                                 CEZAYİR MENEKŞESİ ( Hikaye )

Kara Davut, o zamana kadar  onlarca insanı idam etmiş ünlü  bir cellattı. Bu defa ise, ilk defa  bir kadın mahkumu asacaktı. Genç kadın, doğan çocuğunu öldürdüğü için idama mahkum edilmişti. Kadın, mahkemede, çocuğun tecavüz sonucu, kendi iradesi dışında istemeden  olduğu için  öldürdüğünü söylemişti.

Henüz sabah olmamıştı, koca şehir uykudaydı, iki gardiyan mahkumu  darağacının kurulduğu avluya getirmişlerdi. Kara Davut, kadını ilk defa görüyordu,  gözleri çok güzel ve  etkileyiciydi. Kara Davut, bu gözleri sanki  daha önce de  görmüş  gibi olmuştu. Genç kadın  'Ben suçsuzum, beni asmayın', diye durmadan  ağlıyordu.

Kara Davut, sehpaya doğru yaklaşırken genç kadının son sözleri   'Beni asma BABA, ben suçsuzum.' olmuştu. Biraz sonra hareketsiz kalan genç kadının  gözleri, şimdi çok daha etkileyici ve  ürkütücü bir hal almıştı. Adeta 'Beni suçsuz yere astınız, bunun hesabını vereceksiniz' der gibiydi.

Hiç evlenmemiş ve kimsesi olmayan bu adama ilk defa biri, üstelikt de  idam ettiği bir kadın 'baba' demişti.
Kara Davut,  bu anı bir türlü unutamıyordu,  artık genç kadının korkunç  bakışları gözünün önünden hiç gitmiyordu. Durmadan bu gözleri  daha önce nerede  gördüğünü düşünmeye başlamıştı.

Birden oturduğu yerden kalkmıştı Kara Davut,  adeta koşarak yürümeye başlamıştı, bu gözleri  nereden hatırladığını çıkarmıştı.
Hiç arkadaşı olmayan bu adam, zaman zaman bir  parka gider ve etrafını mavi çiçekli bir yer  sarmaşığın kapladığı, bir ayağı  kırık olduğu için kimsenin oturmadığı  bir kanepede oturur ve  burada bir süre vakit geçirir, etrafını  seyrederdi.  Bazen de yemek için aldığı simiti yanına gelen kedilere verirdi. İşte idam ettiği genç kadının gözleri, bu kenepenin etrafını saran sarmaşığın çiçeklerinin rengiyle tıpa tıp  aynısıydı.

Kara Davut, her zaman oturduğu parktaki  yere gelmişti.  kanepe yoktu, belki de kırık ayağını tamire götürmüşlerdi. Sarmaşık kanepenin olduğu yeri de kaplamıştı. İçinden götüreli  çok olmuş dedi.  Daha önceleri rengi güzel olduğu için dikkatini çeken bu sarmaşığın çiçekleri, baktıkca 'Beni asma baba' diye yalvaran genç kadın gözlerinin önüne geldi.  İlk defa  bir mahkumu astığına pişman olmuştu. Kendini suçlu hissediyordu, para karşılığı bir insanını canı almıştı.  Yerdeki sarmaşıktan bir dal kökledi,   kendine  'baba' diyen bu  genç kadının mezarına götürerk  dikti. Bu bir cezayir menekşesiydi.  Kara Davut, o günden sonra bir daha cellatlık yapmadı ve ölünceye kadar kızım dediği o mezarı ziyaret edip cezayir menekşelerine baktı.

A  Kadir Bekçi.

MERCAN ÇİÇEĞİ ( Güneşe Aşık Çiçek )

Mercan çiçeği ( Russelia equisetiformis )

Mercan çiçeği ( Russelia equisetiformis ),  sinirotugiller ( Plantaginaceae ) familyasından, çok yıllık ve  yarı çalımsı otsu bir bitkidir. Anavatanı Meksika ve Guatemala'dır. Adına, çiçeklerinin kırmızı renkte ( mercan rengi ) olmasından dolayı  mercan çiçeği  denmiştir. Ancak, az da olsa  sarı ve pembe çiçek açan çeşitleri de vardır. Tropikal ve suptropikal iklimlerde yetişir.  Ruzelya, çeşme çalısı ve şamdan çiçeği de denir. 

Sarı renkli mercan çiçeği ( Russelia equisetiformis )

Ruzelya ( russelia ), çiçeklerini yay şeklinde ki  ince ve uzun olan  dalların uclarında açar. Bol, bol dal vererek çoğalır.   Boru şeklinde ki  çiçekler ince ve uzundur.  Yaprakları yeşil renkli, küçük ve  pul şeklindedir. İklim şartlarının uygun olduğu (  sıcak ) yerlerde,  yıl boyu çiçek açar. Daha çok saksıda yetiştirilir, kışın fazla soğuk  geçmeyen  yerlerde park ve bahçelere dikilir.  Bol güneşli  yerleri sever, yarı gölge yerlerde de yetişir.  Yazın su isteği çok fazladır.  Toprağının geçirimli, nemli ve humus bakımından zengin olması gerekir. Soğuğa fazla  dayanıklı değildir. Kışın gövdesi kurursa korkmayın, baharda tekrar  filizlenir.

Kırmızı ve sarı mercan çiçekleri.
( Russelia equisetiformis )  

Mercan çiçeği, kökünden dallar vererek büyür, ayrıca yere değen kısımlarından kök vererek çoğalır.Yere sarkan dallarının  bir  sırığa bağlanması ve zaman zaman yaşlı ve kötü  dallarının kesilmesi gerekir.
Oldukça dekoratiftir bir bitki olan mercan çiçeği  fazla bakım istemez. Akdeniz iklimi görülen kıyı bölgelerimizde daha çok yetiştirilir. Soğuk olan  yerlerde saksı çiçeği olarak  yetiştirilir. Çelikle ve kökten ayırma ile üretilir.

( Bu çiçekle ilgili bir de hikayem var ( aşağıda ), umarım beğenirsiniz. 

Güneşe aşık çiçek ( Hikaye )

                                                             GÜNEŞE AŞIK ÇİÇEK
Bir zamanlar dünyanın bilmem neresinde, halkı çok yoksul ve bir o kadar da mutsuz olan bir ülke varmış. Ülkeyi yönetenler halka o kadar çok kötü davranıyormuş ki, herkes korku içindeymiş.  İşin daha  kötüsü, kimse bu durumdan nasıl kurtulunacağını bilmiyormuş, adeta ölümden medet umuyorlarmış.  Ölenler için, kurtuldu artık  bu işgenceden diye seviniyorlarmış.
Ülkede bir de, hasta olduğu için doktorların  evinden çıkmasına izin vermediği  genç ve  zeki bir adam yaşamaktaymış. 

Doktorlar  genç adama,  güneş  görünce öleceği için evinden çıkmasına izin vermiyormuş. Bu yüzden o da herkes gibi  çok mutsuzmuş, güneşte,  özgürce dolaşmak  istiyormuş.
Bu nedenle her sabah uyanınca;  penceresinin önündeki,  güneşi çok seven mercan çiçeğine bakarak bu özlemini gidermeye çalışıyormuş.

Genç adam sonunda,  bir gün, evinden çıkmaya karar vermiş. Nasıl olsa öleceğim, hiç olmazsa ölmeden, bir gün dahi olsa özgürlüğün tadını çıkarayım demiş.  Asıl amacı ise, ne yapacağını bilmeyen halka yol göstermekmiş.

Halk, bir günlük özgürlük / mutluluk için ölümü göze alan bu genç adamdan çok etkilenmiş. Özgür olmadan mutlu olunamayacağını, bunun ise bir  bedeli olduğunu  anlamış. 

Genç adamın penceresinin önündeki mercan çiçeğini  mezarının başına dikmişler. 
Korkularını yenerek,  hep beraber  haksızlıklara karşı mücadele etmeye  başlamışlar... 
Bu nedenle güneş görmeyince  çiçek açmayan mercan çiçeği,  o günden  sonra  özgürlük mücadelesi verenlerin  sembolü olmuş. 

A  Kadir Bekçi


  Mercan çiçekleri ( Russelia equisetiformis ): 

Mercan çiçeği ( Russelia equisetiformis )

Sarı çiçekli mercan çiçeği, Ruzelya 
( Russelia equisetiformis )

Bir adı da 'kırmızı şamdan çiçeği' olan  mercan çiçeği
( Russelia equisetiformis )

Yağmurdan sonra.
( Russelia equisetiformis )

Mercan çiçekleri ( Russelia equisetiformis ) 

( Bu yayın son olarak 15. 06. 2023 tarihinde güncellenmiştir. )