HOŞ KADINAYNASI ( Legousia )

Hoş kadınaynası ( Legousia speculum - veneris ) 

Yurdumuzda hoş kadınaynası adı ile bilinen Legousia speculum - veneris, çançiçeğigiller ( Campanulaceae ) familyasından, tek yıllık,  otsu bir bitki türüdür.  Akdeniz havzası ve çevresine  özgüdür. Yurdumuzun İç Anadolu Bölgesi dahil büyük bir kısmında  yayılış gösterir.  Latince tür adı 'Venüs'ün aynası' anlamına gelir. Bahçelerde ve peyzaj çalışmalarında kullanılar, populer bir süs bitkisidir. 

Legousia cinsinin dünya üzerinde yedi, ülkemizde ise  dört  türü yetişir.  Bunlardan Legousia pentagonia'nın, Legousia speculum - veneris'in alt türü olduğu şeklinde makaleler bulunmaktadır. Zira bü iki tür birbirlerine çok benzer. 

Hoş kadınaynası fazla büyümez (  en fazla 30 cm)  ve tabandan itibaren dallanır.  Geniş çan şeklindeki çiçeklerin merkezi beyaz, mor, pembe ve menekşe renklidir. Nadir olarak beyaz ve leylak renkli  çiçek açan çeşitlerini de görülür.  L. pentagonia'nın akşine lobların ucu yuvarlak ve küttür. Tek ya da salkım halinde çiçek açar. Mart - temmuz ayları arasında, uzun bir çiçeklenme dönemi sürer. Meyve  kapsüldür, tohumlar parlak  siyah renkli olur. Güneşli yerleri ve nemli toprakları  sever. Terk edilmiş tarlalarda, çalılıklarda ve yol kenarlarında daha çok yetişir. 

Zehirsizdir, yaprakları sebze olarak çiğ olarak yenir. Tohumlar doğrudan toprağa ekilerek yetiştirilir.  Fazla bakım istemez. 

Hoş kadınaynası - çiçek tomurcuğu
 ( Legousia speculum - veneris ) 

Cins adı ( 1695 - 1774 ) yılları arasında yaşamış olan Fransız akademisyen Benigne  Le Gouz de Gerland'a ithafen verilmiştir. Tür adı ( Speculum - veneris ) venüsün aynası demektir.

Gelelim şimdi de, bu güzel kır çaçiçeğine neden  Venüs aynası ya da venüs'ün aynası  dendiğinin hikayesine. 

Venüs'ün Doğuşu Tablosu ( Sandro Botticelli )
( Fotoğraf Vikipedi / Özgür Ansiklopedi sitesinden alınmıştır. Teşekkür ederim.  )

Venüs, Roma mitolojisinde adından en çok söz edilen, ressamlara, heykeltraşlara  ilham kaynağı olmuş,  aşk ve güzellik tanrıcasıdır. Daha önce Yunan mitolojisindeki adı Afrodit ( Afroditin ) tür. Denizden doğduğuna inanılır.   

Venüs,  yanından hiç ayırmadığı her şeyi güzel gösteren aynasını kaybedince bunu bulan çoban aynadaki görüntüsüne aşık olur.  Bunun üzerine Venüs'ün oğlu, aşk tanrısı Cupi ( Eros )  aynayı çobandan alarak atınca, kırılan  her parçası venüsün aynası şeklinde, ışığı yansıtan, yaprakları su tutmayan ( venüs denizden çıktığında saçları kurudur ) bir çiçeğe  dönüşür. İşte bu nedenle  bu güzel kır çiçeğine  Venüs çiçeği ya da  venüs'ün  aynası denir. 

Hoş kadınaynası ( Legousia speculum - veneris )

Bir başka kır çiçeği ve hikayesinde buluşıncaya kadar, hoşcakalın sevgili doğa ve  çiçek severler. 

Kaynaklar: Vikipedi, İnternet siteleri. 
 

KAFKAS TURNAGAGASI ( İber Sardunyası )

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum ) bitkisinin genel görünümü.
( Bektaş Yaylası, Dereli / Giresun. ) 

Yurdumuzda  Kafkas sardunyası ya da  kırmızı ıtır olarak bilinen Geranium ibericum, turnagasıgiller ( Geraniaceae ) familyasından, yaylalarda / dağlarda yetişen, çok yıllık, otsu bir kır çiçeğidir.  Anavatanı Kafkaslar, Türkiye ve İran'dır. Karadeniz Bölgesi'nin, özellikle Doğu Karadeniz yaylalarında yetişir. Çiçekleri çok güzel olduğu için, süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır. Tür adı ( ibericum ),  ilk defa İber Yarımadası'nda tespit edildiğini işaret etmektedir. Bu nedenle, dünyada İspanyol turnagagası ya da İber sardunyası olarak tanınır.

Kafkas turnagası çiçeği ( Geranium ibericum ) 

 Kafkas turnagası, yaylalarda yazın  ve  sonbararda  çiçek açar. Çiçekler iri, tabak şeklinde,  mavi - mor renkli ve  koyu çizgilidir. Sardunya türlerine özgü yaprakları parlak, tüylü ve derin lobludur. Sonbaharda kırmızı bir renge döner. Yarım metre kadar boylanır, köksaplı ( rizomlu ) dır.  Güneşli, yarı gölge yerleri sever, çalılık, kayalık, çayır  ve yol kenarlarında  yetişir. Kuraklığa ve  soğuğa dayanıklıdır. Toprak bakımından seçici değildir, nemli, humuslu ve geçimli topraklarda sever.  

Geranium ibericum ve Geranium platypetalum'un bir melezi olan Geranium x magnificum süs bitkisi olarak satılır. Daha dayanıklı olan  bu bitkinin değişik renklerde çiçek açan çok fazla kültür çeşidi vardır. Öbekler oluşturur, ancak çiçek açma süresi daha  kısadır. İyi bir bordür bitkisidir, saksıda da  yetişir.  

Kafkas turnagası zehirsizdir, çiçekleri salata ve pasta süslemelerinde kullanılır. 

Geranium ibericum, Tohumla, çelikle ve kökten ayırarak üretilir. Fazla bakım istemez.  

Bir adı da kırmızı ıtır olan Geranium ibericum  

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum )
( Aksu, Dereli / Giresun )