Çan çiçeği ( Campanula ) tek bir bitkinin adı değildir, çançiçeğigiller ( C
ampanulaceae ) familyasına mensup 300 kadar otsu bitki türüne verilen ortak addır. Bir adı da 'çıngırak otu' dur. Bir, iki veya çok yıllık olan bu bitkilerin boyları 5 cm ile 2 metre arasında değişir, çiçekleri genellikle çan, yıldız ve huni şeklindedir. Genellikle
rizomlu bitkilerdir. Genel olarak mavi renkli çiçek açarlar, bu nedenle halk arasında 'maviş' denir, az da olsa beyaz, pembe ve başka renklerde çiçek açan türleri de vardır.
Campanula ( kampanula ), Latince küçük çan demektir.
Akdeniz ve Kafkaslar bu çiçeğin en çok yetiştiği yerlerdir, dolayısiyla
Türkiye çan çiçeği türleri bakımından zengin bir ülkedir. Yurdumuzda doğal olarak yetişen 100 den fazla çan çiçeği türü tespit edilmiştir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği ( IUCN ) tarafından koruma altına alınmış olan
Yakalı çan çiçeği / Tüylü çan çiçeği ( C
ampanula tomentosa ), Dünyada sadece Dilek Yarımadası Milli Parkı'nın sınırları içinde yetişen endemik bir türdür. İspir çıngırağı (
Campanula traegerae ),
Türk çan çiçeği olarak bilinir.
 |
Yakalı çan çiçeği, Tüylü çan çiçeği - Endemik ( Campanula tomentosa )
( Dilek Yarımadası Milli Parkı, Kuşadası / Aydın ). |
Çiçekleri güzel olan, başta 'Campanula gargarpitica' ve 'Campanula carpapatica' gibi bazı çan çiçeği türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir. Ayrıca süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla kültür, varyete ve melezi vardır.
Çan çiçekleri fazla sıcak ve kurak yerleri sevmez, serin yerlerde yetişir, soğuğa dayanıklıdır. Sıcak yerlerde ise, yazın direk güneş almayan yarı gölge yerler tercih edilmelidir. Toprak bakımından fazla seçici olmamakla beraber, organik madde bakımından zengin bahçe toprakları tercih eder. Kışın aydınlık ve çok soğuk ( 10 dereceden az olmamalı ) olmayan yerlerde tutulmalıdır.
Çan çiçeği bahçelerin güneş gören yerlerine dikilmelidir, saksı çiçeği olarak ise balkon ve teraslarda yetiştirilir, kapalı yerleri sevmez. Yazın toprağı kurudukca ve düzenli olarak sulanmalıdır. Kışın çok daha az su yeterli olur.
Bazı çan çiçeği türlerinin kökleri, taze sürgünleri ve çiçekleri yenebilir.
Çan çiçekleri kökten ayırarak, çelikle ve tohumdan üretilir.
Çan Çiçekleri ( Campanula )
 |
Kirpikli çançiçeği, Geniş yapraklı çan çiçeği
( Campanula latifolia ), Paşakonağı Yaylası / Bulancak |
 |
Zarif çıngırak, Büyük çan çiçeği - Campanula persicifolia
( Kürtün / Gümüşhane ) |
 |
Yayla çanı - Campanula aucheri
( Karagöl Yaylası / Giresun ). |
 |
Sarkan çan çiçeği / kültür
|
|
 |
Sarkan çan çiçeği / kültür
|
|
 |
Bir tür çan çiçrği
Kuspida ( Campanula lactiflora ) |
 |
Sürünen çançiçeği, Elmacık ( Campanula rapunculoides )
( Kurul Kalesi / Ordu )
|
 |
| Çan çiçeği ( Campanula sp. ) |
 |
Yayla çanı, Anzer çıngırağı ( Campanula aucheri )
Karagöl Yaylası / Giresun |
 |
| Çan çiçeği ( Campanula sp. ) |
 |
Yumak çanı ( Campanula glomerata )
Aksu Köyü, Dereli / Giresun |
 |
Akçan / Beyaz çan çiçeği ( Campanula alliariifolia )
Kovanlık, Bulancak / Giresun
|
 |
Yumak çanı ( Campanula glomerata )
|
 |
Kuspida ( Campanula lactiflora )
Paşakonağı Yaylası, Bulancak / Giresun |
 |
Yumak çanı, Campanula glomerata
( Çambaşı / Ordu ) |
 |
| Çan çiçeği ( Campanula sp.) |
 |
Kuspida, Sütlü çan çiçeği ( Campanula lactiflora )
Paşakonağı Yaylası, Bulancak / Giresun |
 |
Kuspida, Çan çiçeği ( Campanula lactiflora )
Kümbet yaylası, Dereli / Giresun. |
 |
Kuspida, Çan çiçeği ( Campanula lactiflora )
Kümbet Yaylası, Dereli / Giresun.
|
 |
Memek, Lir biçimli çan çiçeği ( Campanula lyrata )
Seferihisar / İzmir. |
 |
Memek, Lir biçimli çan çiçeği ( Campanula lyrata )
Seferihisar / İzmir. |
Kaynaklar: Wikipedia. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop )
