ZAKKUM AĞACI ( Nerium )

Zakkum çiçekleri ( Neriium oleander ) 

Botanik adı Nerium oleander olan zakkum,  Apocynaceae (  zakkumgiller ) familyasından, 2 - 5 metre boylarında,   her dem yeşil küçük bir  ağaç / çalıdır.   İlıman ve sıcak iklimlerde yetişir, kuraklığa dayanıklıdır ve bütün kısımları zehirlidir. Dünyada genel olarak  nerium adı ile  bilinir. Türkçe adı olan zakkum  Arapça orjinlidir, Kur'an'da cehennem ağacı olarak tasvir edilir. Ayrıca ağu ağacı,  avu, kan ağacı, rü, söğüt gülü, zıkkım, fattak gibi yöresel adları ile de bilinir.

 Anavatanı belli değildir, Akdeniz havzasından Hindistan'a kadar olan bölgede doğal olarak yetişmektedir. Yurdumuzda doğal olarak ve süs bitkisi olarak yetişir. Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerimizde park, bahçe ve yol boylarında yetiştirilmektedir. Kökleri çok derinlerde olduğundan  kuraklığa ve yangına dayanıklıdır. Toprak bakımından seçici değildir, humuslu toprakları sever.  Haziran ayından sonbahara kadar süren  uzun bir  çiçeklenme dönemi geçirir.  Çiçekler yalancı şemsiye biçiminde bir kurul oluşturur, salkım halinde ve huni şeklindedir.  Meyve kapsül olup, olgunlaşınca açılır ve  kanatları  sayesinde uzaklara kadar  yayılır. Mızrak biçimli, yeşil renkli yapraklıdır. Doğada yetişenler  pembe çiçek açarken kültür çeşitleri  kırmızı, pembe,  sarı ve beyaz renklerde çiçekler  açar.  Alacalı yapraklı, katmerli çiçekli ve bodur çeşitleri de  vardır. Süs ve peyzaj bitkisi olarak kullanılır. Bitkiden elde edilen 'Oleandrin' adlı madde eczacılıkta kullanılır. Ayrıca bitkinin kanser tedavilerinde kullanılması için çalışmalar yaptığı bilinmektedir. 

Kırmızı çiçekli zakkum ağacı ( Nerium oleander ) 

Zakkum, sıcağı, güneşi ve suyu çok sever, kuraklığa son derece dayanıklıdır,  ancak uzun süren donlardan etkilenir.  Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde doğal olarak yetişir. Maki formasyonu içinde yer alır. Çelikle, daldırma ile, kökten ayırma ile ve tohumla üretilir. Çiçek açtıktan sonra  hafif bir şekilde  budanır ve sulanırsa daha bol çiçek açar. Bu arada zehirli olduğu unutulmamalı ve çıplak elle tutulmamalıdır. 

Zakkum ( Nerium oleander ) 

Zakkum çiçeği - kültür 
( Nerium oleander ) 

Alaca yapraklı ve pembe- katmerli çiçekli zakkum 
( Nerium oleander ) 

Zakkum çiçeği - kültür 
( Nerium oleander ) 

Zakkum çiçeği - kültür 
( Nerium oleander ) 

Zekkum çiçeği - yakın çekim  ( Nerium oleander )

Pembe çiçekli zakkum / doğadan 
( Nerium oleander )

Beyaz çiçekli zakkum
( Nerium oleander ) 

Katmerli çiçekli zakkum
( Nerium oleander ) 

Alaca yapraklı zakkum
( Nerium oleander )

Zakkum tohumları
( Nerium oleander ) 

Zakkum ağacı meyvesi / kapsülü
( Nerium oleander )

Zakkum ağacı ( Nerium oleander ) 

Kaynaklar: Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ), Türkcçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ),  Türkiye'nin Bütün Ağaçları Ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik )

ZAKKUM CEHENNEM AĞACI DEĞİL BARIŞ ÇİÇEĞİ OLMALI

Zakkum ağacı  ( Nerium oleander )
Zakkum cehennem ağacı değil barış çiçeği olmalı. 

Zakkum, tarihin her döneminde adından söz ettirmiş, efsanelere ve dini kitaplara konu olmuş bir bitkidir. Peki, bu bitkiyi bu kadar önemli yapan, onu her dönemde popüler kılan nedir?  Başka bir ifade ile zakkum Akdeniz havzasında değil de başka bir coğrafyada yetişmiş olsaydı, bu kadar  adından söz edilirmiy di?
İlk uygarlıkların Akdeniz çevresinde kurulmuş olması, tek ve çok tanrılı dinlerin bu coğrafyada ortaya çıkmış olması, zeytin gibi zakkumu da önemli bir bitki yapmıştır. 

Bahçemin hemen her  tarafında pıtrak gibi  bitmesi (sökmesem her yer zakkum olacak ), benim bu bitkiyi daha yakından   tanımama vesile oldu, Meğer,  zakkum çok önemli bir ağaçmış da benim haberim yokmuş.

Zakkumgiller ( Apocynaceae )  familyasının örnek bitkisi  olan zakkum ( Nerium oleander ), yaz kış yapraklarını dökmeyen, kuraklığa dayanıklı bir ağaçtır. Halk arasın da  zıkkım, ağu  da denir.
Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde doğal olarak yetişir ve  yaz boyu açtığı güzel çiçekleri ile dikkat çeker. Kuraklığa dayanaklı olması, fazla bakım istememesi ve değişik renklerde çok güzel çiçekler açması nedenleri ile de   park, bahçe ve yol boylarına en çok dikilen ağaçlardan  biri haline getirmiştir.
Zakkumun her yerde  bitmesi ise; tohumlarının tüylü olması nedeniyle  rüzgarla her yere kolayca taşınmasındandır.
Zakkumun önemli  bir özelliği de her şeyi ile çok zehirli olmasıdır.

Ancak zakkumu asıl popüler kılan ise; sosyal ve kültürel alanda ona verilen rolden ileri gelmektedir. Bazı toplumlar zakkumu ilahlaştırıp kutsal sayarken, İslamiyete göre ise  'cehennem ağacı' olarak tasvir edilmiştir. Günümüzde ise kanser  ilacı  olabileceği   ileri sürülmüştür. Velhasıl,  zakkum ağacı eski çağlardan beri her zaman, bir şekilde gündemde olmuştur.

Yunan mitolojisine gör ise;  Leonder adlı bir genç her gece denize açılır ve karşı kıyıdaki sevgilisi ile buluşurmuş. Bir gece aniden çıkan fırtına, bu defa  Leonder'in cansız vücudunu kumsala taşır. Sevgilisi topladığı zakkum çiçeklerini Leonder'in üzerine örter. O günden sonra da bu çiçek deniz kıyılarını süslemeye başlar. Zakkumun latince adı olan  oleander'ın  bu gencin adından geldiği söylenir.

 Avrupa'da,  özellikle Romalılar döneminde bahçelere süs bitkisi olarak en çok zakkum dikilmiştir. Sütün başlıklarında, tablolarda zakkum çiçeği motifleri kullanılmıştır.
Hindistan'da ise 'kaner' adı verilen zakkum kutsal sayılıp tanrı Şiva'yı temsil etmektedir. Yahudiler tarafından kutsal sayılan üç ağaçtan biri de zakkum'dur.
Zakkum çiçeği için,  Amerika Birleşik Devleti'nin  Teksas eyaletinin Galveston kentinde her yıl uluslararası bir festival yapılmaktadır.http://www.denizce.com/zakkum.asp

Yahudiler tarafından kutsal sayılan zakkum ağacı, Kuran da cehennem ağacı  olarak tasvir edilir. .http://tr.wikipedia.org/wiki/Zakkum_(a%C4%9Fa%C3%A7)
Aynı coğrafyayı paylaşan bu  toplumların zakkum ağacı  hakkında farklı şeylere inanmaları; tarih boyunca  aralarındaki husumetten, düşmanlıktan  kaynaklanmış olabilir.  
Artık,  bu iki toplum arasında  barış olmalıdır. Zakkum da cehennem ağacı değil, bu  barış ve dostluğun sembolü sayılmalıdır.
Zakkum çiçekleri ( Nerium oleander )

Zakkum çiçeği ( Nerium oleander )

Zakkum çiçeği ( Nerium oleander )

Kaynaklar: Vikipedi ve İnternet siteleri