Cittaslow Botanik Park: Kaz ayağı

Kaz ayağı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

9 Aralık 2010

BUZ ÇİÇEKLERİ (Öğle Çiçeği)

Buz çiçeği, aizoaceae ( Eski adı mesembryanthemum ) familyasından olan süs bitkilerine verilen genel bir addır.
Buzçiçeğigiller ya da makasotugiller ( aizoaceae ), en az 120 cins ve 1800 türün bulunduğu büyük bir bitki ailedir. Bu çiçeklerden bazıları farklı cinsten olduğu halde birbirine çok benzer. Çoğu kere yaprak ve gövde yapılarına bakılarak, bu konuda uzman olanlar tarafından birbirlerinden ayırt edilebilir.
Buz çiçeklerine eski Yunanca adından dolayı mesembryanthemum, kısaca 'mezem' de denir. Bir adı da 'öğle çiçeği' dir.

Büyük çoğunluğunun anavatanı Güney Afrika'dır. Bazılarının yapraklar güneşte, üzerinde buz kristalleri varmış gibi parıldar. Bu nedenden 'buz çiçeği' denmiştir. Zira bu çiçekler soğuk iklimlerde yetişmezler, buzla bir ilgileri yoktur, tropikal ve ılıman iklimlerde yetişirler.

Buz çiçekleri, deniz kıyılarında ( tuzlu toprak ) ve başka bitkilerin yetişmediği yerlerde, daha çok yer örtücü olarak yetiştirilir. Çok hızlı büyüyüp yayıldıkları için, saksı çiçeği olarak yetiştirmeye fazla uygun değildirler. Asma saksılarda yetiştirilebilir.

Buz çiçekleri kaktüsler gibi sukkulenttirler. İhtiyaçları olan suyu, gövde ve yapraklarında depo ederek kullanırlar. Bu çiçeklerin ilginç bir özelliği de, geçe ve kapalı havalarda çiçeklerini kaparlar. Yer örtücü olmalarına rağmen üzerine basılmaz, çoğu kırılgandır.

Buz çiçekleri, sıcak, ılıman iklimleri ve güneşli yerleri severler, kuraklığa son derece dayanıklıdırlar. Fazla suyu ve gölge yerleri sevmezler. Toprak bakımından seçici değildirler. Taşlı ve kumlu toprakları ve deniz kıyılarını daha çok tercih ederler. Dondan korunmaları gerekir. Çok hızlı büyürler ve yayılıcıdırlar.
Buz çiçekleri fazla bakım istemez, çelikle ve tohumdan üretilir.

Gelin şimdi de; yurdumuzda en çok yetiştirilen ve tanınan bazı buz çiçeği türlerini daha yakından tanıyalım.

- APTENYA / BUZ ÇİÇEĞİ :
Botanik adı: Aptenia cordifolia, Mesembryanthemum cordifolium

Aptenya ( aptenia ), yaz aylarında kırmızı - pembe renkli, yıldız şeklinde küçük çiçekler açan sürünücü ve sarkıcı bir bit bitkidir. Kalp şeklindeki yaprakları etli ve parlaktır, güneşte parıldar. Hızlı büyür.

Buz çiçeği / Aptenya ( Aptenia cordifolia )

Buz çiçekleri adını güneşte parıldayan yapraklarından almıştır.

Aptenya ( aptenia )

- MEZEM / IŞILDAYAN MÜCEVHER / BUZ ÇİÇEĞİ / LİVİNGSTONE PAPAYTA
Botanik adı: Cleretum bellidiforme ( Eski adları : Dorotheanthus bellidiformis / Mesembryanthemum criniflorum bellidiformis )

Fazla türü yoktur, tek yıllık ve yer örtücü bir bitkidir. Anavatanı Güney Afrika'dır. Sıcaga ve kuraklığa dayanıklıdır. Papatya şeklindeki çiçekleri iki renkli olup yanar dönerdir. Sarı, pembe, beyaz, kırmızı, mor ve turuncu renklerde çiçekler açarlar.

Yeşil ve etli yapraklarının üzerinde parlak noktalar bulunur. Güneşte parlar, bu nedenle 'ışıldayan mücevher' denir. İngilizce adı ise 'livingtone papatya' dır.

Işıldıyan mücevher ya da Livingstone papatya Cleretum bellidiforme ya da
dorotheanthus bellidiformi ( Fotoğraf alıntıdır. )

- ACEM HALISI / DROSANTEMUM
Botanik adı: Drosanthemum hispidum ya da Meembryanthemum hispidum

Acem halısı olarak adlandırılan çiçeklerinin hepsi drosanthemum cinsinden değildir.
Drosantemum hispidum, fosforlu gibi pembe renkli çiçekleri olan çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları ince ve uzundur. Soğuğa kısmen dayanıklıdırlar. Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde iyi bir yer örtücüdür. Kol atarak yayılır ve başka bitkilerin yetişmesine izin vermez.

Acem halısı ( Drosanthemum hispidum )

Acem halısı

Drosanthemum hispidum, yaprak.

- PEMBE ACEM HALISI / BUZ ÇİÇEĞİ

Botanik adı: Delosperma cooperi

Çiçeklenme süresi oldukca uzun süren, soğuğa ( - 20. - 30 derece ) ve kuraklığa son derece dayanıklı, pembe çiçekli bir buzçiçeği türüdür. Anavatanı Güney Afrika'dır. Çubuk şeklindeki yeşil renkli yaprakları, bazı buz çiçeği türlerinde olduğu gibi güneş ışığını kırar ve yansıtır. Üzerinnde buz kristali varmıış izlenimi verir. Papatya şeklinde, pembe renkli ve tonlarında ( melezleri ), uzun ömürlü çiçekler açar. Tohumları diğer buzçiçeği türlerden farklı olarak koruyucusuzdur, yağmurda açılır. Toprak üzerinde kök salarak yayılır, yi bir yer örtücüdür, ancak üzerine basılmaz. Asma saksılarda da yetiştirilir. Güneşli, kuru ve geçirimli toprakları sever, toprağı kurudukca sulanır. Tohumla ve çelikle üretilir.

Delosperma cooperi
( çiçek, meyve ve yaprak )

Pembe acem halısı / Buz çiçeği
( Delosperma cooperi )

- LAMPRANTUS / DAMAT MENDİLİ / DAMAT BOHÇASI
Botanik adı: Lampranthus roseus / Mesembryanthemum roseus.

Lampranthus , latince 'parlayan çiçekler' demektir. Çok fazla türü bulunmaktadır. Papatya şeklinde pembe, mor, sarı, kırmızı, turuncu renkli çiçekleri çok gösterişli olup göz kamaştırır. Yaprakları ince ve uzundur, dikine büyür. Yılda bir kez, ilkbaharda, çok yoğun çiçek açar. Ayrı cinsten olmalarına karşı, 'delosperma' ya çok benzer. En tanınmış türü halk arasında damat mendili ya da damat bohçası da denilen 'lampranthus roseus' tur.

Damat mendili ya da damat bohçası da denilen Lampranthus roseus

Lampranthus roseus / Mesembryanthemum roseus

Lampranthus roseus- yaprak ve gövdesi.

- MALEPHORA / MALEFORA
Botanik adı: Malephora purpurea - crocea ya da Mesembryanthemum croceum

Melephora, daha çok yer örtücü olarak kullanılan bir buz çiçeği türüdür. Saksı ve iç mekanlar için pek uygun değildir. Çok yıllık, etli üçgen yapraklı, sürünücü ve papatya şeklinde parlak turuncu renkli çiçeklidir. Başka renkte çiçek açan türleri de vardır. Anavatanı Güney Afrika'dır. En güzel özelliği yıl boyu çiçek açıyor olmasıdır. Ayrıca soğuğa dayanıklı bir bitkidir. Kök atarak etrafına yayılır. Güneşli yerleri ve kuru yerleri sever, fazla suyu sevmez. Arıları kendine çeker. Fazla bakım istemez, tohumla ve çelikle üretilir.

Malephora purpurea - crocea.

Malephora purpurea crocea

Malephora purpurea - crocea ve arı.

Malephora purpurea - crocea, tohum kapsülü ve yaprakları

- KAZ AYAĞI / MAKAS ÇİÇEĞİ :
Botanik adı: Carpobrotus edulis / Eski adı; Mesembryanthemum edulis

Anavatanı Güney Afrika olan carpobrotus cinsi bitkilerin 30 kadar türü bulunmaktadır. Bunlardan 'carpobrotus edulis' türüne yurdumuzda kaz ayağı, makas çiçeği, katır tırnağı gibi adlar verilmiştir. Bir adı da 'ekşi incir' dir.

Kaz ayağı sarı ve pembe renkli gösterişli büyük çiçekler açar. Yaprakları üçgen şeklinde olup kalın ve etlidir, içinde jelimsi bir sıvı vardır. Yaprakları ve çiçeği yenir. ( Bu bitkiyi, ege bölgesinde yapraklarından salata yapılan 'kazayağı otu' ile karıştırmamak gerekir.)

Kaz ayağı çok hızlı büyür ve yayılıcıdır, tohumdan ve çelikle ürer. Yetiştirilmesi ve bakımı kolay bir çiçektir.