 |
Hanımeli çiçeğinin genel görünümü
Japon hanımeli (Lonicera japonica ) |
Hanımeli ( Lonicera ), caprifoliaceae ( hanımeligiller ) familyasından, çalımsı ya da tırmanıcı / sarılıcı bir bitki cinsinin genel addır. Asya, Afraka, Avrupa ve Amerika'da yayılış gösterir, yaklaşık 200 kadar türü vardır. Bunlardan 11 tür doğal olarak Türkiye'de yetişir.. Bazı türlerinin çiçekleri güzel kokuludur, süs bitkisi olarak yetiştirilir. Ancak süs bitkisi olarak yetiştirilen bütün hanımeli türlerinin çiçekleri kokulu değildir. Herdem yeşil ya da kışın yaprağını dökerler.
Cins adı olan 'Lonicera', Alman botanikçi 'Adam Lonicer' nın adına izafeten verilmiştir. Hanımeli'nin eskiden beri yetiştirilen bir çiçek olmasında, bazı geleneklerin de rolü olmuştur. Hanımeli çiçeğinin olduğu yere 'kötü ruhların' giremeyeceği düşünülmüştür.
Hanımeli çiçekleri genel olarak ilkbahar ve yazın beyaz, sarı, pembe ve kırmızı renkli trompet / boru şeklinde çiçekler açar. Kıı hanımeli ise kışın ve ilkbaharda çiçek açar.
Hanımeli çiçekleri zehirsizdir, reçeli yapılır, nektar yenir. Ancak çitlembik şeklindeki siyah, mavi, kırmızı renklerdeki meyveleri, lonicera caerulea dışındakiler hafif zehirli olduğu için yenmez.
Hanımeli ( Lonicera ), yarı gölge yerleri ve geçirimli toprakları sever. Su isteği normaldir, soğuktan fazla etkilenmezler. Daha çok duvar diplerine dikilir, pergolelere sardırılır.
Kuruyan ve çalılaşan dalları ara sıra kesilerek temizlenir.
Hanımeli, üretilmesi ve yetiştirilmesi çok kolay bir çiçektir, fazla bakım istemez. Çelikle, tohumla, daldırma ile ve kökten ayırarak üretilir.
En tanınmış hanımeli çiçeği türleri şunlardır;
- Bahçe hanımeli çiçeği / İtalyan hanımeli ( Lonicera caprifolium ya da caprifolium italium ): Sarılıcı hanımeli türlerinden biridir. Kışın yapraklarını döker, çiçekleri sarımsı beyaz renklidir, üzerinde kırmızı çizgiler bulunur, kokuludur. Meyveleri kırmızı renkli olup yenmez. Soğuğa ve kuraklığa dayanıklıdır, humusça zengin nemli toprakları sever. Yurdumuzun hemen hemen her yerinde yetişir. orman hanımelisine ( Lonicera periclymenu ) benzer.
 |
Japon hanımei çiçeği ( Lonicera japonica )
|
 |
| Birleşik yapraklı hanımeli çiçeği ( lonicera etrusca ) |
- Avrupa hanımeli çiçeği / Orman hanımelisi ( Lonicera periclymenum ) : Bu türün anavatanı, adından da anlaşıldığı gibi Avrupa kıtasıdır. Önce beyaz olan çiçekleri daha sonra sarıya döner, güzel kokuludur. Avrupa'da en çok yetiştirilen hanımeli türlerinden biridir.
 |
Japon hanımeli - Lonicera japonica
( Meyve ) |
 |
Japon hanımeli - Lonicera japonica
( Meyve ve çiçek. ) |
- Japon hanımeli çiçeği ( Lonicera Japonica ): Yurdumuzda çok yaygındır, kokuludur. Bir adı da 'beyaz hanımeli' dir. Dalları yeşil ve kırmızı renklidir. Meyveleri siyah renkli olur. (Kaynak: Ağaçlar ve Çalılar I-Ersin Yücel )
- Mercan hanımeli ya da trompet hanımeli çiçeği ( Lonicera sempervirens ) :
Çiçekleri kokusuzdur. Amerika'da doğal olarak yetişmektedir. Bu nedenle Amerikan Hanımelisi de denir. Toplu halde açan çiçekleri tüp şeklinde olup kırmızı renklidir.Yapraklarını tam olarak dökmez. Meyveleri kırmızı renkli olup üzümsüdür.
 |
| Mercan hanımeli çiçeği. |
 |
Mercan hanımeli / Trompet hanımeli çiçeği
( Lonicera sempervirens )
|
 |
Mercan hanımeli çiçeği meyvesi.
|
 |
Mercan hanımeli çiçeği ve meyveleri
|
- Turuncu hanımeli çiçeği ( Lonicera ciliosa ):
Lonicera ciliosa'nın çiçekleri turuncu renkli olur. Bu nedenle; 'Turuncu hanımeli' denir. Bir adı da 'Batı trompet hanımeli' dir. Kışın yapraklarını döker.
 |
Turuncu hanımeli çiçeği ( Lonicera ciliosa )
( Fotoğraf: Hanife Dereci Demir )
|
- Çalı hanımeli / Kış hanımelisi ( Lonicera fragrantissima ):
Herdem yeşil, çalı formlu bir bitkidir. Anavatanı Çin'dir. Kışın ve ilkbaharda beyaz renkli ve çok güzel kokulu çiçekler açar. Soğuğa son derece dayanıklıdır. Kış hanımelisi olarak da bilinir.
 |
| Çalı hanımeli ( Lonicera fragrantissima ) |
 |
Çalı ya da Kış hanımeli meyvesi
( Lonicera fragrantissima ) |
 |
Çalı hanımeli ya da Kış hanımeli çiçeği
( Lonicera fragrantissima ) |
 |
Kış hanımelisi
Herdem yeşil ve çalı formludur. |
- Tatar hanımelisi ( Lonicera tatarica );
Soğuğa en dayanıklı hanımeli türüdür. Sarılıcı değildir, çalı formundadır, dikine büyür. Pembe - beyaz renkli çiçekleri hafif kokuludur. Kışın yapraklarını döker. Meyveleri kırmızı renklidir.
 |
| Tatar hanımeli çiçeği ( Lonicera tatarica ) |
 |
| Tatar hanımeli çiçeği ( Lonicera tatarica ) |
Yabani Hanımeli Türleri:
- Dokuzdon ( Lonicera etrusca ) , Lonicera implexa yurdumuzda doğal olarak yetişmektedir.
 |
Dokuzdon ( Lonicera etrusca): Yurdumuzda doğal olarak yetişen, sarı çiçekli bir hanımeli türüdür.
( Resmin çekildiği yer: Kadıovacık / URLA ) |
 |
| Lonicera etrusca: Birleşik yapraklı, yabani bir hanımeli türüdür. |
- Fakirurganı ( Lonicera implexa )
 |
Fakirurganı ( Lonicera implexa )
Yurdumuzda doğal olarak yetişen, pembe çiçekli bir hanımeli türüdür. |
( Bu yayın son olarak 19. 01. 2023 tarihinde güncellenmiştir. )
