25 Aralık 2019

SOKRATES'İ ÖLDÜREN BİTKİ

Baldıran bitkisinin ( Conium maculatum ) genel görünümü. 
Başlıktan da anlaşılacağı gibi baldıran bitkisinden söz etmek istiyorum. Daha doğrusu zehirli baldırandan.
Halk arasında  Sokrates'i öldüren bitki olarak da tanınan baldıran ( Conium maculatum ),  maydanozgiller ( Apiaceae )  ailesinden bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları eğrelti otuna  benzemektedir, bileşik ve parçalıdır. Şemsiye görünümlü, küçük beyaz çiçekler açar. Anavatanı Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'dır.
Zehirli baldıran, bazı yörelerimizde Yılan otu ( Konya ), Baldırgan ( Kırklareli ), Bas ( Kırklareli ), Devetabanı ( Sivas ), Hırhındırık ( Erzurum ), Kokar ot ( Manisa ), Ördekkalemi ( Çanakkale ),  Ağuotu, Körek, Şemsiye otu  gibi adlar da bilinmektedir.

Frenk maydanozu ( Anthriscus sylvestris ). 
Baldıran,  özellikle yenen bir ot olan frenk maydanozu  ( Anthriscus sylvestris  ) ile karıştırılmaktadır. Frenk maydanozu ( Bu bitkiye  tabani maydanoz,  inek maydanozu, gımı, peçek de denmektedir. ) baldırana çok benzer ancak  yaprakları hafif tüylüdür, gövdesi  yeşilimsi  boz renkli ve  oluklu / çizgilidir.

Baldıran  tek bir bitkinin adı değildir. Maydanozgiller familyasından, bazıları yenen aşağıdaki bitki türlerine de bazı yörelerde baldıran denmektedir.

- Cicuta virosa /  Su baldıranı, zehirli
- Laserpitium affine / Gevrek baldıran
- Laserpitium glaucum /  Baldıran, kökü yenir.
- Laserpitium hispidum / Baldıran, yenir. 
- Smyrnium cordifolium  / Kokarbaldıran
- Smyrnium  rotundifolium / Çakalbaldıran
- Smyrnium olusatrum / Baldıran / Kokar baldıran, yenir.
- Smyrnium comatum / Baldıran, yenir.

Bu nedenlerle;  çok zehirli bir bitki olan  'conium maculatum' yakından  tanımakta  büyük yarar vardır.

Dünyanın en zehirli bitkileri arasında yer alan baldıranın (  conium maculatum )  en ayırt edici  özelliği , büyüdükçe gövde ve yaprak sapları  üzerinde kırmızı lekeler oluşmasıdır. Kötü bir  koku yayar. Tüysüz, çıplak  olan gövdesinin içi ise  boştur. Hemen hemen yurdumuzun  her bölgesinde yetişmektedir. Yol kenarlarında, boş arazilerde, su kenarlarında daha çok görülür boyu 2 metreyi bulur.  Özellikle meyveleri ( tohumu ) çok zehirlidir. Zehirli olması ve uyuşturucu etkisi nedeni ile tarih boyunca narkotik etkisinden yararlanılmıştır.

Eski Yunanistan'da baldıran ölüm cezasına çarptırılan  mahkumları idam  etmek  için ( acısız ölüm ) kullanılmıştır. Ünlü filozof Sokretes M.Ö 399'da Atina'nın gençlerini aldatmak ve yozlaştırmakla suçlanarak ölüm cezasına çarptırılınca baldıran şerbeti içmek zorunda kalmıştır.  Bir rivayete göre Sokrates zehri içmekle kalmamış, içtikten sonra vücudunda meydana gelen değişimleri ölünceye kadar da not etmiştir.

Bu yıl bahçemde sebzelerin arasında biten baldıran bitkisini  ( Conium maculatum )  takip ederek büyümesinin her aşamasında fotoğraflarını çektim. Umarım son derece zehirli olan, yenildiğinde ölümlere neden olan bu bitkinin tanınmasına yardımcı olur. Buyurun izleyelim.

Conium maculalatum

Baldıran bitkisinin  ( Conium maculatum ) gövde ve dalları. 

Conium maculalatum

Conium maculalatum, çiçek

Conium maculalatum

Conium maculalatum, gövde dallar.

Conium maculalatum, çiçek.

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, çiçek.

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, gövde ve dallar.

Conium maculalatum, çiçek ve meyve. 

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, çiçek.

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, meyve. 

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, meyve.

Baldıran bitkisinin ( Conium maculalatum ) gövde, dal ve yaprakları.

Conium maculalatum, meyve.

Conium maculalatum, meyve.

Baldıran ( Conium maculalatum )  bitkisinin yaprağı.

Baldıran bitkisi  ( Conium maculalatum ) . 
Conium maculalatum, yaprak.

Baldıran bitkisinin  ( Conium maculalatum )  kökü. 

Conium maculalatum, yapraklar. 

Conium maculalatum, yaprak. 

Yararlandığım kaynaklar.
- Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı )
- İstanbul'un Doğal Bitkileri ( Prof. Dr. Ünal Akkemik )
- Türkce Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop )
- Türkiye'nin Yabani Besin Bitkileri ve Ot Yemekleri ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı )
- Vikipedi.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Reklam amaçlı ve bitki isteği ile ilgili yorum yapılmamasınını rica ederim. Bitki ve çiçek satmadığımı bir kez daha belirtmek isterim.