KAFKAS TURNAGAGASI ( İber Sardunyası )

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum ) bitkisinin genel görünümü.
( Bektaş Yaylası, Dereli / Giresun. ) 

Yurdumuzda  Kafkas sardunyası ya da  kırmızı ıtır olarak bilinen Geranium ibericum, turnagasıgiller ( Geraniaceae ) familyasından, yaylalarda / dağlarda yetişen, çok yıllık, otsu bir kır çiçeğidir.  Anavatanı Kafkaslar, Türkiye ve İran'dır. Karadeniz Bölgesi'nin, özellikle Doğu Karadeniz yaylalarında yetişir. Çiçekleri çok güzel olduğu için, süs bitkisi olarak dünyaya yayılmıştır. Tür adı ( ibericum ),  ilk defa İber Yarımadası'nda tespit edildiğini işaret etmektedir. Bu nedenle, dünyada İspanyol turnagagası ya da İber sardunyası olarak tanınır.

Kafkas turnagası çiçeği ( Geranium ibericum ) 

 Kafkas turnagası, yaylalarda yazın  ve  sonbararda  çiçek açar. Çiçekler iri, tabak şeklinde,  mavi - mor renkli ve  koyu çizgilidir. Sardunya türlerine özgü yaprakları parlak, tüylü ve derin lobludur. Sonbaharda kırmızı bir renge döner. Yarım metre kadar boylanır, köksaplı ( rizomlu ) dır.  Güneşli, yarı gölge yerleri sever, çalılık, kayalık, çayır  ve yol kenarlarında  yetişir. Kuraklığa ve  soğuğa dayanıklıdır. Toprak bakımından seçici değildir, nemli, humuslu ve geçimli topraklarda sever.  

Geranium ibericum ve Geranium platypetalum'un bir melezi olan Geranium x magnificum süs bitkisi olarak satılır. Daha dayanıklı olan  bu bitkinin değişik renklerde çiçek açan çok fazla kültür çeşidi vardır. Öbekler oluşturur, ancak çiçek açma süresi daha  kısadır. İyi bir bordür bitkisidir, saksıda da  yetişir.  

Kafkas turnagası zehirsizdir, çiçekleri salata ve pasta süslemelerinde kullanılır. 

Geranium ibericum, Tohumla, çelikle ve kökten ayırarak üretilir. Fazla bakım istemez.  

Bir adı da kırmızı ıtır olan Geranium ibericum  

Kafkas turnagagası ( Geranium ibericum )
( Aksu, Dereli / Giresun )

KAN ÇİÇEĞİ ( Kırmızı Hevhulma )

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 

Bir adı da kırmızı hevhulma olan kan çiçeği, yurdumuzda doğal olarak yetişen tıbbi bir bitkidir.  Çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Ayrıca yaprakları pişirilerek  yenmektedir. Ancak, bazı araştırmalar bitkinin çinko ( Zn ) biriktirdiğini belirtiyor, bu nedenle yenmesi tehlikeli olabilir.  Çiçekleri ise  gıda boyası yapımında kullanılır.  

Habitatı ( yaşam ortamı ) dere kıyıları, bataklıklar  ve ıslak alanlardır. Yaz aylarında morumsu kırmızı renkli çiçekler açar. Çiçek kurulu dik, yoğun çiçekli ve başak formundadır.  Cins adı, Eski Yunanca 'kanlı' ( Cinsin çiçek rengini işaret eder. ) anlamına gelir. Bu nedenle adına kan çiçeği denir.  Tür adı oln salicaria ise, söğüt ( salix ) yapraklı  anlamına gelir.

Kan çiçeği - çiçeği  ( Lythrum salicaria ) 

Bilimsel adı Lythrum salicaria  olan kan çiçeği, Aklarotugiller  ( Lythraceae ) familyasından, çok yıllık ve  otsu bir bitkidir. Asya ve Avrupa kıtalarına özgüdür.  Hızlı ve dikine büyür, bazen boyu 2 m. yi geçer, soğuğa  dayanıklıdır. Yaprakları mızraksı, sapsız ve tüylüdür, çiçek açtıktan sonra  parlak kırmızı bir renge döner. 

Kan çiçeği, eski çağlardan  beri  tıbbi amaçla kullanılmıştır.  Bitkinin kurutulan çiçek, yaprak ve sap kısımları ( ekstrakt / bitki özü )  ishal, diş eti kanamaları, dizanteri,  kronik bağırsak nezlesi, mide ağrıları, hemoroidler, egzama gibi bir çok  hastalığın tedavisinde kullanılmıştır. 

Kan çiçeği  güneşli,  yarı gölge  yerleri sever . Ağır ( killi ), hafif kumlu ve  tınlı  topraklarda yetişir.  Tohumla ürer. 

Kan çiçekleri ( Fotoğraflar Piraziz / Giresun'da çekilmiştir. ) :

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 
Erselik çiçeklidir, yani erkek ve dişi organlar ayni çiçek üzerinde bulunur. 

Kan çiçeği / Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği - yaprağı ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ( Lythrum salicaria ) 

Kan çiçeği ya da  Kırmızı hevhulma  ( Lythrum salicaria ) 
( Çekildiği yer: Piraziz ( Giresun ) 

LATİN ÇİÇEĞİ ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği. kabak gibi sürünücü  ve yayılıcı bir bitkidir. Anavatanı Latin Amerika ( Güney Amerika ) olduğu için, adına latin çiçeği denir. Çok yıllık olmasına rağmen, genellikle  tek yıllık olarak, mevsim çiçeği olarak yetiştirilir. Dondan korunursa  baharda tekrar yeşerir. Tadı su teresini andırdıği için, halk arasında 'Frenk teresi' de denir. 

Tropaeolum ( Tropaeolaceae / latinçiçeğigiller familyasından   ) cinsinin, Güney Amerika'nın And Dağları'nda yetişen 40 kadar türü bulunmaktadır. Bunlardan Tropaeolum  majus, çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak  dünyanın bir çok bölgesine yayılmıştır.  Çok fazla varyetesi ( çeşidi )  yetiştirilmiştir.   

Latin çiçeği, yaz aylarından sonbahara kadar  parlak, sarı, turuncu ve kırmızı renklerde  ve  gösterişli çiçekler açar. Yapraklar iri, uzun saplı, yeşil renkli ve daire şeklinde olup, dekoratiftir. Kapsül şeklindeki meyvenin içinde, fasulyeye benzeyen üç tohum bulunur. 

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Tropaeolum majus, yenilebilir çiçekler arasında en popüler olandır.  Ayni zamanda tıbbi ( medikal )  bir bitki olduğundan çok yararlıdır. Bitkinin çiçek ve yaprakları çiğ olarak yenir, salataları süslemede kullanılır,  yapraklarından çorba yapılır.  Meyvesi  ( tohumu )  kapari  gibi değerlendirilir.   A ve C vitamini bakımında zengindir, antibiyotik özellik gösteri. 

Latin çiçeği sebzelerin arasına  dikilirse, onları haşerelere karşı korur. 

Latin çiçeği güneşli ve yarı gölge yerleri ve nemli toprakları sever. Fazla sıcağa dayanamaz, gölge yerlerde ise  daha az çiçek açar.  Toprak bakımından seçici değildir. Geçirimli  ve nemli toprakları sever.  Hem bahçede, hem  saksıda yetişir. Hızlı büyüdüğü ve  çok  dallandığından, güzel görünmesi için ara sıra  budanması gerekir.

 Latin çiçeği tohumdan yetiştirilir, çoğu zaman dökülen tohumlarından biter. Fazla bakım istemez, en kolay yetişen çiçeklerden biridir. 

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Meyve / tohum kapsülü  ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Latin çiçeği ( Tropaeolum majus )

Kaynaklar: Vikipedi 

YILAN BIÇAĞI ( Dracunculus vulgaris )

Yılan bıçağı bitkisi 
 ( Dracunculus vulgaris ) genel görünümü. 

Yurdumuzda  daha çok yılan bıçağı olarak tanınan  Dracunculus vulgaris (  Arum dracunculus  olarak da bilinir. ), Araceae / yılanyastığıgiller  familyasından, çok yıllık,  büyük yumrulu ve otsu bir bitki türüdür.  Boyu bazen 1, 5 m. geçer. Balkanlar'da  ve Anadolu'da doğal olarak yetişir. Çiçekleri çok  kötü kokmasına karşı ilginç ve güzel  olduğu için, dünyayanın bir çok bölgesinde  süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Cins adı ( dracunculus ),  latince küçük ejderha anlamına gelir. Bu nedenle dünyada  ejderha arum,  ejder zambağı, Dragonarum gibi adlarla tanınır.    

Bitkinin  çiçeği dışı yeşil, içi mor renkli değişime uğramış  yaprak ( brakte ) / kılıf ının içinde bulunur.  Erkek ve dişi üreme organları  tabanda,  çiçek odasında  gizlidir.   Burası bitkinin adeta kozmik odası gibidir, kolay girilip çıkılmaz.  Üste erkek, altta ise dişi çiçeklerin oluşturduğu  zon / alan  yer alır.  Çiçek kurulunun  boyu 40 cm. bulabilir, çomak / mızrak  şeklinde olup  mor renklidir.   Boyu bitkinin yumrusuna göre  değişir, yılanı andır. Bikiye muhtemelen bu nedenle yılan bıçağı ya da yılan yastığı denir.  Bitki çiçeğini açarken bu kısım  kılıfından çıkarak etrafa  çürümüş et gibi  bir koku yayar. Bu sırada bitkinin  sıcaklığının da  18 dereceye kadar yükseldiği belirtiliyor.  Bu esnada leş bulduğunu  sanan  bazı sinekler ve böcekler  çiçek odasına girerek tozlaşmaya yardımcı olurlar.   Ancak çiçek odasının duvarları  yapışkan, çıkışı kısmı  dar olduğundan  çıkmakta zorlanırlar,  çiçek  soluncaya kadar birkaç gün burada mecburi misafir olurlar.   Neyse ki, yılan biçağı bazı bitkiler gibi onları besin olarak  yemez. Arum türlerinde görülen bu tür çiçeklenmeye  spodix  denir.   

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )   
( Üsttekiler / siyah renkli olanlar  erkek, altta / beyaz renkli olanlar  dişi çiçeklerdir.  ) 

 Tozlaşmadan sonra bitki uykuya çekilir, yaprakları sararıp kurur. Önce yeşil renkli olan üzümsü meyveler, olgunlaşınca  turuncu - kırmızı renge döner.  Bitkinin yaprakları da çiçeği gibi  güzeldir, uzun saplı, parçalı  ve büyüktür, üzerinde beyaz  desenler bulunur.  Bitki  çiçek açmadan da  oldukca güzel ve  dekoratif dir. 

Yılan bıçağı  ( Dracunculus vulgaris )
bitkisinin olgunlaşmış  meyveleri 

Ceset çiçeği ( Amorphophallus titanum )
Fotoğraf  Vikipedi 'Özgür Ansiklopedi' sayfasından alınmıştır.
Çok teşekkür ederim.  

Dünyanın en büyük  ve kötü kokulu çiçeği kabul edilen  ceset çiçeği ( Amorphophallus titanum  / Titan arum ), üsteki  fotoğrafta bakınız, yılan bıçağı ile ayni  ( araceae )   familyadandır.  

Yılan bıçağı, yurdumuzun Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde doğal olarak  yetişmektesir.  Güneşli ya da gölge yerleri, nemli, humus bakımından zengin, geçirgen toprakları sever. Soğuğa dayanıklıdır, ancak çok soğuk bölgelerde  yetiştirmek isteyenlerin yumrularını ( korm ) ilkbaharda dikmeleri  gerekir. Bu arada bitkiyi dikerken, çiçek açınca çok kötü koktuğunu   göz önünde bulundurmanız gerekir. Yılan bıçağı  ayni zamanda tıbbi bir bitkidir,  eskiden beri halk arasında bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Ancak  bu konuda çok dikkatli olmak gerekir, zira bitki  zehirlidir.  

Yılan bıçağı bitkisini uzun bir süredir tanıyorum, bir tanede bahçemde var.  Bu nedenle tanıtırken daha çok kendi gözlemlerimden yararlandım.  Bu yüzden   sürçü lisan ettiysek affola. 

Gelin şimdi de,   bu bitkinin hiç bir yerde kolay kolay bir arada bulamayacağınız  fotoğraflarına  bir göz atalım. ( Fotoğrafın  üzerini tıklayarak izlemenizi tavsiye ederim. ) 

Yılan bıçağı bitkileri 
( Seferihisar / İzmir 

Yılan bıçağı bitkisinin   gövdesi 

Yılan bıçağı bitkisi /  ( Dracunculus vulgaris )

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )
bitkisinin  olgunlaşmamış meyveleri 

Yılan bıçağı bitkisinin olgunlaşmış meyveleri 

Bitkinin gizli olan çiçek odası.
Ben kozmik oda diyorum. Sizin için bir kapak açtım

Bitkinin çiçekleri, yeşil olan henüz çiçeğini açmamış. 
Bu arada şunu belirteyim her gövde de sadece bir çiçek açıyor. 

Yılan bıçağı çiçeği ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı bitkisinin gizli olan çiçek odası 

Yılan bıçağı çiçeği ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris )  çiçeği 

Yılan bıçağı bitkisinin toprak altı kısmı.
Fotoğraf çektikten sonra tekrar diktim.  

Henüz yeni bitmiş   yılan bıçağı bitkisi
Henüz yapraklarında desen oluşmamış. 

Yılan biçağı ( Dracunculus vulgaris )  bitkisinin yaprağı.
Bitkinin  yapraklları  yeşil rekli olup  üzerinde beyaz desenler vardır.  

Yılan bıçağı bitkisi ve gövdesi 

Dracunculus vulgaris 

Kokuya aldanan karasinekler leşi aramaya başlıyorlar.
Başlarına gelecekten habersiz. 

Çiçek odasının girişi, 

Çiçek odası ( şişkin kısım ). 

Çiçek açmış bir yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris ) 

Yılan bıçağı ( Dracunculus vulgaris ) bitkisinin toprak altı kısmı
Bitki büyük yumruludur.  

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi 'Özgür Ansiklopedi'

AĞIZLIK ÇALISI ( Patpat Ağacı )

Ağızlık çalısı ağacı  ( Staphylea pinnata )
( Çekildiği yer: Güzelcehisar / Bartın )

Yurdumuzda ağızlık çalısı, patpat ağacı gibi adlarla daha çok bilinen  'Staphylea pinnata',  kışın yaprağını döken, 6 m. kadar boylanabilen küçük bir ağaçtır.   

Staphyleaceae ( Ağızlıkçalısıgiller ) familyasının yurdumuzda doğal olarak yetişen tek türüdür. Avrupa kıtası, Asya kıtasının batısı ve Kuzey Anadolu bölgemizde  doğal olarak  yetişir. Balon şeklindeki ilginç meyvesi  nedeni ile;  park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak yetiştirilir.  İlkbaharda, üzüm salkım halinde, küçük çan şeklinde, pembemsi beyaz renkli  ve güzel kokulu  çiçekler  açar.  Bileşik yapraklıdır (  yumurta şeklinde 5 - 7 yaprakcıktan oluşur ).  Meyve balon şeklindedir,  2- 3 lopludur, nohut büyüklüğündeki  tohumlar kahverengi renkli olup ve  sert kabukludur.  Tespih ve süs eşyası yapımında kullanılır.  Bu nedenle tespih çalısı da denir ( Bazı başka bitki türlerine  de tespih ağacı / çalısı denır.  ).  Bitkinin dalları hediyelik  eşya  yapımında kullanılır.   

Ağızlık çalısı ağacı  çiçeği ( Staphylea pinnata )
( Çekildiği yer: Horma Kanyonu,  Pınarbaşı / Kastamonu )  

Ağızlık çalısı, Kuzey Anadolu bölgemizde oldukca yaygındır  bu nedenle;  patpat ağacı, patlak ağacı ve tespih ağacı gibi değişik  adlarla  bilinmektedir. İngilizce adı mesane fındığı anlamına gelir. Giresun'da, çoçukluğumda  'dongirik' dediğimiz  hatırlıyorum.  Yendiğini bilmiyorduk. 

Ağızlık çalısı, ılıman ıklimlerde, geniş yapraklı ormanlarda  yetişmektedir. Güneşli, yarı gölge yerleri sever, soğuğa dayanıklıdır. Toprak bakımından secici olmamakla beraber humuslu, geçirimli  ve   nemli  toprakları sever. Tohumdan üretilir. 

Ağızlık çalısı / Patpat ağacı 
( Staphylea pinnata )  

Ağızlık çalısı ağacı yaprağı 

Ağızlık çalısı ağacı ve çiçekleri( Staphylea pinnata )
Çekildiği yer: Azdavay / Kastamonu )  

Ağızlık çalısı ağacı  ve meyveleri 
 ( Staphylea pinnata )
Çekildiği yer: Bulancak / Giresun ) 

Kaynaklar: Türkiye'nin Bütün Ağaçları Ve Çalıları ( Ünal Akkemik ), Türkiye'nin Ağaçları Ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu, Vikipedi