6 Temmuz 2010

OYA AĞACI ( Lagerstroemia )

Oya ağacı  ( Lagerstroemia indica ).
Bilimsel adı Lagerstroemia indica olan oya ağacı, kınagiller ( Lythraceae ) familyasıdan, kışın yaprağını döken, 6 - 7  m. kadar boylanan, yuvarlak tepeli, ağaç yada çalı formlu egzotik bir süs  bitkisidir. Hint leylağı, İspanyol leylağı olarak da tanınır. Doğu ve Güney Asya ülkelerinde ( Çim, Japonya, Kore ) doğal olarak yetişmektedir. Ülkemizde ve tropikal - subtropikal iklim görülen ülkelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. 
Yaz aylarında başak / salkım  şeklinde, taç yapraklarının kenarı oya gibi kıvrımlı, parlak, pembe, kırmızı, beyazı ve leylak renklerde yoğun bir şekilde çiçekler açar. Meyve küreseldir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla kültür formu vardır. Çiçek açan dallar hafif bir şekilde budanırsa yeniden çiçek açar. Oval şekildeki yaprakları önceleri pembe - kırmızı renkte iken, olgunlaşınca yeşil olur. Sonbaharda ise, yaprakları dökülmeden önce kırmızı bir renk alır. Gövdesi oldukca dekoratifdir, olgunlaşınca plakalar halinde soyulur. Yurdumuzda  Akdeniz iklimi görülen  yerlerlerde  park, bahçe ve yol kenarlarına dikilmektedir.  
Oya ağacı meyvesi ( Tohum kapsülü )
Oya ağacı güneşli ve aydınlık yerleri sever,  kuraklığa kısmen dayanıklıdır, dona karşı hassatır. Fazla sıcaklarda yaprakları zarar görür, ancak gölge yerleri sevmez külleme yapar. Toprak bakımından pek secici olmamakla beraber drenajı iyi, kumlu ve gübreli topraklarda daha bol çiçek açar. Çiçeklerini yeni süren filizlerde  açtığı için, budama yapılırken bu durum göz önünde bulundurulmalıdır. Yaprak açmadan önce budama yapılmalıdır. 
Olgunlaşmış tohum kapsülleri
Oya ağacı fazla bakım istemez, peyzajda düzenlemelerinde kullanılır. Çelikle ve tohumdan üretilir. 

                                                    Oya ağaçları ( Lagerstroemia ): 

Oya ağacı ( Lagerstroemia indica ). 

Oya ağacı ve çiçekleri ( Lagerstroemia indica ).

Oya ağacı ve yaprakları ( Sonbahar )

Oya ağacı çiçeği ( makro çekim )

Oya ağacı ( Langerstroemia indica )

Pembe çiçekli oya ağacı 

Mor çiçekli oya ağacı

Beyaz çiçekli oya ağacı

Kırmızı çiçekli oya ağacı


3 Temmuz 2010

YAZ KASIMPATI ( Tanacetum parthenium )

Yaz kasımpatı / Gümüşdüğme / Kartopu  
( Tanacetum parthenium ya da Chrysanthemum parthenium  )

Tanacetum parthenium, papatyagiller  ( Asteraceae ) familyasından, 80 cm kadar boylanabilen, keskin kokulu, çok yıllık, beyaz çiçekli ve otsu bir bitkidir. Yurduuzda doğal olarak yetişir. Tanacetum parthenium, daha önce krizantem, yani kasımpatı ( Chrysanthemum parthenium  ) türü kabul ediliyormuş. 
Tanacetum, latince 'ölümsüz' anlamına gelmektedir.  Antik çağlarda bu bitkilerden  elde edilen suyun ( Ab - ı hayat ) ölümsüzlük suyu  olduğuna inanılırmış. Bu nedenle, bu sudan  içenlerin sonsuza kadar yaşayacağı kabul edilmekteymiş. 
Tanasetum ( tanacetum ) cinsinin yurdumuzda, yarısı endemik olmak üzere  44  türü doğal olarak yetişmektedir. Beyaz papatya, Pire otu, gümüşdüğme,  krizantem .... gibi adlarla bilinmektedir.  Şifalı bir bitkidir, ateş düşürücüdür, migren ağrılarına karşı kullanılır. Ayrıca  sinek ilacı ( insektisit ) yapımında kullanılmaktadır. 
Tanacetum parthenium ( gümüşdüğme ) türünün,  süs bitkisi olarak yetiştirilen  çok fazla hibrit ve varyetesi vardır.  Eski cinsinden dolayı ve yazın  çiçek açtığı için, halk arasında  yaz kasımpatı denir.

Gümüşdüğme ( Tanacetum parthenium )
(Doğadan )
Yaz kasımpatı ( Tanacetum parthenium ), dallanarak dikine büyür, yaprakları dantellidir.  Çiçeklenme süresi oldukca uzundur, ilkbahardan sonbahara kadar sürer.  Ponpon şeklinde, beyaz ( kartopu )  ve  sarı ( altın top )  renkli çiçek açan iki çeşidi vardır.  Kendine has güzel bir  kokusu vardır. Çiçeleri uzun  saplı ve  uzun ömürlü oldduğu için,  kesme çiçek olarak da yetiştirilir. 

Yaz kasım patı ( Tanasetum parthenium ),  ılıman iklimlerde yetişir. Hem bahçe, hem de saksı çiçeği olarak yetiştirilir. Güneşli yerleri ve humusça zengin, nemli, geçirimli toprakları sever. Soğuğa  ve sıcağa dayanıklıdır, fazla bakım istemez. Solan çiçek başları  budandıkca,  dallanarak daha bol çiçek açar. Sonbaharda,  kasımpatı gibi derin bir şekilde  budanır. Yaz kasımpatı, tohumla, çelikle ve kökten ayırma ile üretilir.
Yaz kasımpatı  / Tanasetum  ( Tanacetum parthenium ) çiçekleri.

Tanacetum parthenium / Kartopu

Tanacetum parthenium / Altın top.

Tanacetum parthenium / Kartopu ve altın top.

Tanacetum parthenium / Kartopu
(Açtığı zaman beyaz olan  çiçekleri daha sonra pembeleşir.)

Tanacetum parthenium / Altın top.

Tanacetum parthenium ve kedim. 

Yaz kasımpatı - altın top  ( Tanacetum parthenium ' Golden ball ' )

Bir adı da yaz kasımpatı olan Tanacetum parthenium ya da
 Chrysanthemum parthenium. 

Mayıs patı da denilen
 Chrysanthemum parthenium ya da Tanacetum parthenium 

Sarı ve beyaz çiçekli yaz kasımpatları / mayıs patları.
( Tanacetum parthenium ya da chrysanthemum parthenium  ) 
Yaz kasımpatı / Gümüşdüğme
( Tanacetum parthenium ya da Chrysanthemum parthenium ). 

Posted by PicasaYararlandığım kaynaklar: Wikipedia, Türkiye Bitkileri  Sözlüğü ( Ertan Tuzlacı )

( Not: Bu sayfa son olarak 11. 11. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )

24 Haziran 2010

AKŞAMSEFASI ÇİÇEĞİ VE HOŞGÖRÜ

Bir adı da 'gecesefası' olan akşamsefası çiçeği.

Akşamsefası ya da gecesefası ( Mirabilis jalapa ), akşamsefasıgiller ya da begonvilgiller ( nyctaginaceae ) familyasının  mirabilis cinsine mensup otsu bir süs  bitkisidir. 
Anavatanı Amerka'nın tropikak ve subtropikal bölgeleridir ( Meksika, Perü, Guatemala ).  Yurdumuzda da  doğallaşma eğilimi göstermektedir, istilacı bir bitkidir.   Çok yıllık olmasına karşı, ılıman iklim görölen yerlerde tek yıllık olarak yetiştirilir. Çiçeklerinin ömrü  bir gündür, ancak çok  çiçek açtığı için bu durum fark edilmez. Cins adı olan mirabilis latince harika demektir. 

Akşamsefası, adındanda anlaşılacağı gibi öğleden sonra çiçek açar ve ertesi sabah kapanır. Bir efsaneye göre, çiçeklerini en güzel öğleden sonra saat dört de açmaktadır. Bu nedenle bir adı da  'saat dört çiçeği' dir. Haziran - ekim ayları arasında çan şeklinde, beyaz, pembe, kırmızı, sarı ve alacalı renkli ve hafif kokulu çiçekler açar. Ayni bitki üzerinde farklı renk desenlerde  çiçekler açar. 
Çiçekleri yiyecek boyamada kullanılmaktadır. Köklerinden kalıtım deneylerinde yararlanılmaktadır.   


Akşamsefası  çiçeği ( mirabilis jalapa )

Akşamsefası yumrulu bir köke sahiptir, gövdesinde su depo eder, güneşli yerleri ve geçirimli nemli toprakları sever. Kuraklığa ve kirli havaya  dayanıklıdır, soğuğu sevmez. Tohumla ve kök yumruları ile  üretilmektedir. 

Yararlandığım kaynaklar:  Vikipedi.

                           AKŞAMSEFASI ÇİÇEĞİ VE HOŞGÖRÜ

Bir kaç gün önceydi, komşumuz olan yaşlı bir çift bahçelerindeki akşamsefalarını kastederek;  'Bu çiçekten bıktık, bahçenin her tarafını sardı, söküyoruz, söküyoruz bitiremiyoruz, her yıl daha da çoğalıyorlar.' diye bana hal yanınca, ne diyeceğimi bilemedim.

Akşamsefası  çiçeği ( Mirabilis jalapa )
Gerçek düşüncemi söylersem onları kıracak, onaylarsam doğru konuşmamış olacaktım, sustum kaldım, ne diyeceğimi bilemedim.
Yaşları seksene yaklaşmış bu yaşlı  karı koca, bahçelerine tek bir çiçek  dikmedikleri gibi, kendiliğinden biten akşamsefalarına da adeta savaş açmışlardı. Konuşurken birbirlerine karşı da  son derce  kırıcı laflar söylüyorlardı, sevgi ve saygı yoktu.

Akşam haberleri izlerken, ülkemizde yaşanan terör olayları  yine canımı sıktı. Sorunlarımızı niçin bir türlü çözemediğimizi düşündüm. Gözümün önüne birden, yaşlı komşularım geldi. Çiçekleri dahi  sevmeyen bizler, bunca toplumsal  sorunlarımızu,  birbirimizi sevmeden, kötüleyerek, dışlayarak nasıl çözebilirdik ki!

Geçmişte sevgi ve hoşgörü tohumları  ekmeyen toplumlar, barışı koruyup yaşatmada zorlanmaktadır. Bu nedenle çocuklarımıza her şeyden önce; doğayı, çiçekleri, hayvanları ve birbirimizi / insanları sevmeyi öğretmeliyiz. Barışa ve mutluluğa  giden yol sevgiden, hoşgörüden  geçmektedir. Savaşın galibi yoktur.

Akşamsefası çiçekleri.
Akşamsefası çiçeği  ( Mirabilis jalapa ) 
Akşamsefası  çiçeği ( mirabilis jalapa )

Akşamsefası  çiçeği ( mirabilis jalapa )

Akşamsefası  çiçeği ( mirabilis jalapa )

Posted by Picasa

13 Haziran 2010

HAYVAN SEVGİSİ

Sincap (kedi) ve enikleri

Komşumuz, bir süreliğine başka bir yere gitmek zorunda kalınca bahçesinde baktığı kedisine  ( adı sincap )   ve yeni doğan   yavrularına,   gelinceye kadar göz - kulak olmamızı rica etmişti.  Yavrularını doğurduğu / sakladığı yerden getirmediği için de,  çok istediği halde  göremeden gitmek zorunda kalmıştı.    

Bir kaç gün önce,  Sincap  dört yavrusu ile beraber bizim  bahçeye  gelince doğrusu şaşırdım kaldım.  Sanki,  arkadaşımla aramızda geçen  konuşmamızı duymuştu !

Diyeceğim şu ki !
Hayvanlarda  bitkiler gibi doğanın olmazsa olmazlarıdır. Dolayısıyla  onlarında insanlar  kadar bu dünyada  yaşama hakları vardır. Ancak, bitkiler  gibi hayvanların da  yaşaması çoğu zaman  insanların insafına bağlıdır. Bu nedene hayvanları, bitkileri  sevmek, korumak çok önemlidir.
Hayvanları, çiçekleri  sevmeyenlerin insanları sevebileceğini sanmıyorum.
.
Hayvanları severek mutlu olabilir, yalnızlıktan  kurtulabiliriz. Hayvanları sevmek için, illaki evimizde hayvan beslememiz şart değildir. Sokaktaki bir köpeğin başını okşayarak, bir kediye su vererek de bunu yapabiliriz. Çocuklarımıza, hayvanları sevmelerini ve korumaları gerektiğini  öğretmeliyiz.
Nitekim, hayvanları severek büyüyen  çokçukların,  hayatlarında ruhsal bakımdan daha sağlıklı ve mutlu oldukları görülmüştür
Posted by Picasa

12 Haziran 2010

MANOLYA AĞACININ HİKAYESİ

Onu diktiğimde mayıs ayının son günleriydi, ağaç dikme zamanı geçmiş yaz sıcakları bastırmıştı.

Komşum, bahçesindeki bu manolya ağacını  yeterince yer olmadığı ve diğer bitkilere gölge yaptığı için söktürüp atmıştı.  Bu sırada  ağacın kökleri  ve  dalları da  kırılmıştı. Gördüğüm de önce  çok üzülmüştüm.

Artık benim de bir manolya ağacım var.
Ancak daha sonra hep bahçemde bir manolya ağacım olmasını istediğimden, bu durum bende buruk da olsa bir sevinç yaratmıştı. Belki de bu sayede bir manolya ağacım olacaktı.

Onu atılan yerden alarak itina ile bahçeme diktim. Ancak her gün  sulamama rağmen bütün yaprakları  döküldü, sadece gövdesi kurumamıştı.  
İkinci yıl  bir kaç küçük yaprak açtı ama hiç büyümedi. Yine de kurumadığına sevindim, hala küçük de olsa bir umut vardı.

Bu yıl ( üçüncü yıl ) manolya ağacım çok neşeli görünüyor, büyük ve parlak yapraklar açtı,  her tarafından yeni  filizler verdi.  Artık onun  bir an önce çiçek açmasını  istiyorum.

9 Haziran 2010

GÜNGÜZELİ ÇİÇEĞİ ( Hemerocallis )

Güngözeli çiçeği ( Hemerocallis fulva )
Güngüzeli / gün güzeli ( Hemerocallis fulva ), çirişgiller ( Xanthorrhoeaceae ) familyasından, rizomlu ( köksaplı ), çok yıllık ve otsu bir bitkidir.  Anavatanı Asya kıtasıdır.  Çiçekleri güzel oduğu için dünyaya bir çok yerinde  doğallaşmıştır. Yurdumuzda doğal olarak yetişir. Turuncu güngüzeli, Sarızambak,  Bir gün zambağı, Hemerokallis gibi adlarla  bilinir.

Turuncu güngüzeli ( Hemerocallis fulva )
Güngüzeli ( Hemerocallis fulva ), uzun bir sap üzerinde ( her sapta  5 - 15 tomurcuk olur. ), huni şeklinde, sarı -  turuncu renkli çiçekler açar. Çiçeklerinin ömrü bir gündür. Zaten,  cins adı ( hemerocallis )  Eski Yunanca 'bir günlük güzellik'  anlamına gelir. Değişik renk ve şekillerde çiçek açan çok fazla kültür çeşidi  vardır.  Çiçekleri kokusuzdur.  Daha çok çiçek açması için, çiçek açan sapları kesilir.   Yaprakları uzun,  şerit şeklinde olup doğrudan rizomlardan çıkar. Gövdesi yoktur, çiçekler uzun bir sap üzerinde açar. 

Hemerocallis fulva, zehirsiz bir bitkidir,  çiçeği  ve rizomları  yenir.  Bu nedenle Çin'de ve bazı ülkelerde  tarımı yapılmaktadır. Yumruları patetes gibi yenir.  Ayni zamanda tıbbi bir bitkidir. 
Güngüzeli çiçeği, kısa ömürlü olmasına rağmen tomurcuklarını  art arda açtığı için devamlı çiçek açar ve  kesme çiçek olarak da kullanılır. 

Güngüzeli, ılıman iklimlerde yetişir. Güneşli ya da yarı gölge yerleri ve derin, nemli, organik madde bakımından zengin  toprakları sever. Soğuğa ve sıcağa kısmen dayanıklıdır, suyu sever.   Kökten ayırma ( rizomlar ayrılır )  ve tohumdan üretilir. Fazla bakım istemez, yayılıcı bir bitkidir.

Güngüzeli çiçekleri ( Hemerocallis fulva ):
Güngüzeli / gün güzeli ( Hemerocallis fulva ) 

Hemerocallis fulva

Kırmızı çiçekli güngüzeli ( Hemerocallis fulva ).

Bir adı da 'sarızambak' olan güngüzeli çiçeği
Hemerokallis fulva  ( Güngüzeli )
Güngüzeli çiçekleri ( Hemerocallis fulva )
( Not: Bu yayın 23. 06. 2020 tarihinde güncellenmiştir. ).
Posted by Picasa

8 Haziran 2010

KANA ÇİÇEĞİ ( Canna )

Kana çiçeği ( Canna x genaralis  )

Kana ya da kanna ( canna ), kanagiller ( cannaceae ) familyasından, çok yıllık, rizomlu ( köksap ) ve otsu  bir bitki cinsidir. Amerika kıtasının tropikal ve suptropikal iklim görülen yerlerinde doğal olarak yetişir. 50  kadar türü vardır. Canna x genaralis  ve bir çok hibriti bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Küçük çiçekliler  ve orkide çiçekliler ( İtalyan kana çiçeği ) olmak üzere  iki gruba ayrılır. 
Kana çiçeğinin  tohumları sert ve  tespih tanesi şeklindedir.  Tesbih başlığı ( imame ) yapımında kullanılır.  Bu nedenle   halk  arasında 'tesbih çiçeği' denir. 

Kana ( canna ), eski Yunanca'da 'kamış' anlamına gelmektedir. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir.  Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen kıyı kısımlarında, park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Bitkinin rizomları yenebilir  ve nişasta elde etmek için kullanılır: Tohumlarndan boya elde edilir. Tıbi bir bitkidir. 

Mor yapraklı kana ( canna x genaralis ) çiçeği. 

Kana çiçeğinin gövdesi kamış şeklindedir, yaprakları muz yaprağına benzer. Bazı çeşitlerinin yaprakları desenli ve renklidir.
Mayıs- ekim ayları arasında  kırmızı, sarı, turuncu, alacalı, noktalı renklerde gösterişli   çiçek  açar. Her gövde bir kez çiçek verir, bu nedenle tohum elde edilmek istenmiyorsa çiçek açtıktan sonra kesilerek  yeni sürgünlerin  vermesi sağlanır. 

Kana,  güneşli, sulak ( bataklık ) yerleri ve humuslu toprakları  sever. Soğuğa karşı hassatır, bu nedenle don olayı görülen yerlerde yumruları sökülerek  korunmalıdır.
Kana çiçeği daha çok  kök yumrularıyla ( rizom ) üretilir, tohumdan üretmek daha zordur ve gec çiçek verir.

Kana çiçekleri ( Canna ): 
Kaba / Tespih çiçeği ( Canna x generalis ) 

Kana ya da kanna çiçeği ( Canna x generalis )

Kırmızı noktalı kana çiçeği
Yaprakları mor renkli kana çiçeği
Bir adı da tesbih çiçeği olan kana çiçeği
Kırmızı renkli kana çiçeği ( Canna x genaralis )
Kana çiçeği  ( Canna x generalis )
Kana çiçeği ve Tohum kapsülü
Tespih şeklindeki kana çiçeği tohumları
Sarı çiçekli kana 

Kana çiçeği ( Canna indica )
( Bu yayın son olarak 20. 07. 2022 tarihinde güncellenmiştir: )