KASIMPATI ÇİÇEKLERİ ( Krizantem )

Kedim ve kasımpatı çiçekleri.

Sonbahar mevsiminin  en güzel çiçeklerinden birisi de hiç şüphesiz, botanik  adı kizantem

( chrysanthemum ) olan kasımpatı çiçeğidir.   Bitkilerin büyük bir kısmının yapraklarını döküp kışa hazırlandığı bir  sırada, kasımpatılar  açtıkları rengarenk çiçeklerle  balkonlarımızı, bahçelerimizi süsleyerek  bize mutluluk verirler.  

Krizantem ( chrysanthemum ) tek bir bitkinin adı değildir.  Papatyagiller ( asteraceae ) familyasından 30 kadar türü bulunan  bir  bitki cinsinin ortak adıdır. Ayrıca  çok fazla kültür çeşidi üretilmiştir. Krizantem, latince  "altın çiçek" demektir. Anavatanı Çin'dir.

Kasımpatı, adından da anlaşılacağı gibi sonbaharda çiçek açar. Eskiden  krizantem türleri arasında kabul edilen ve  bu nedenle  (yaz kasımpatı ) da denilen 'chrysanthemum  parthenium'  ( Yeni adı tanecetum parthenium ) ise,  ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda bir kaç  kez çiçek açar ve çoğu zaman kasımpatı ile karıştırılır.

Kasımpatıların değişik renklerde ebruli, yalınkat ve katmerli çiçek açan çok fazla  kültürü  üretilmiştir.  Bodur çeşitleri de vardır. Daha çok bahçe çiçeği olarak  yetiştirilir ve  kesme çiçek olarak kullanılır. Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir.

Kasımpatı çiçeği ışığa son derece duyarlıdır. Seralarda ışıklandırma süresi kısaltılıp uzatılarak her mevsim çiçek açması sağlanır.
Güneşli, havadar yerleri ve  gübreli, nemli  toprakları sever. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.  Tohumla, çelikle  ve kökten ayrılma ile  üretilir. Çiçek açtıktan sonra gövdesi toprak yüzeyinden kesilir.

Krizantem ayni zamanda şifalı bir bitkidir, bazı türleri böcek ilacı yapımında kullanılmaktadır.
Krizantem, Atatürk'ün de çok sevdiği bir çiçektir. Bazı ülkelerde sebze olarak da yenilmektedir.

Krizantem  ( crysanthemum  ) çiçeğinin adı  ile ilgili şöyle de  bir hikaye anlatılır.
Bir zamanlar Fransa'da, Crisan ( krizan okunur ) adlı fakir bir köylü genci  çok zengin bir adamın kızına aşıkmış.   Kız da Crisan'ı seviyormuş. Bunu duyan babası, fakir olduğu için  kızının Crizan ile görüşmesini yasaklamış.  Bunun üzerine Crisan, bir yolunu bulmuş ve  sevgilisine her gün  üzerinde 'Crizan seni çok  seviyor.'  yazılı bir çiçek göndermeye başlamış.  Hikayenin sonu nasıl bitmiştir bilinmez ama, o günden sonra  Crisan'ın sevgilisine gönderdiği bu güzel çiçeğin adı, Crisan'ın adından dolayı  'krizantem' kalmış.

Kasımpatı çiçekleri (  Bahçemden ).  İyi seyirler sevgili çiçek severler.

Kasımpatı / kültür ( crrysanthemum sp. )
 

Kasımpatı

Kasımpatı

Kasımpatı / Krizantem

Krizantem çiçeği

Yaz kasımpatı ( Tanecetum parthenium ) 

Bir adı da krizantem olan kasımpatı çiçeği

Kasımpatı / Krizantem

Turuncu renkli kasımpatı çiçeği

Krizantem

Kasımpatı ( Krizantem )

Krizantem çiçeği

Sarı çiçekli yaz kasımpatı ( Tanecetumparthenium )
 

Sarı çiçekli krizantem 

Beyaz çiçekli kasımpatı

Krizantem ( chrysanthemum sp.  )

Krizantem çiçekleri / kültür. 

Sarı çiçekli kasımpatı çiçeği

Yaz kasımpatı ( Tanecetum parthenium )
( Beyaz açan çiçekler daha sonra pembeye dönüşüyor. ) 

Kasımpatı çiçekleri

ŞEMSİYE ÇİÇEĞİ ( Siperus )

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius )

Şemsiye çiçeği (Cyperus alternifolius ), hasırotugiller ( Cyperaceae ) familyasından çok yıllık, herdem yeşil,  rizomlu ve  otsu bir bitkidir. Anavatanı Hint Okyanusu'ndaki  Madagaskar  adasıdır. Dekoratif olduğu için, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  Yurdumuzda doğallaşmıştır. 

Bir adı da Japon şemsiyesi'dir. Mısırlıların kağıt yapımında kullandiğı Cyperus papyrus ile  ayni cinstendir. Eski Mısırlılar, Nil nehri kıyısında yetişen C. papyrus  bitkisinin saplarından kağıt, ip, sal, bez gibi eşyalar yapmışlardır. Günümüzde de halen, Mısır'da papirustan turistik amaçla da olsa  kağıt yapılmaktadır

Şemsiye çiçeği ( Siperus ),  ince uzu bir sapın ucunda, şemsiye telleri gibi etrafa açılmış şerit şeklinde yeşil yapraklardan oluşur. Küçük ve gösterişsiz çiçeklerini yaprakların çıktığı merkezinde açar. Zamanla dibinden kaldırdığı yeni filizlerle çoğalır ve büyük bir öbek oluşturur.

Japon şemsiyesi bitkisinin çiçeği.

Şemsiye çiçeği tropikal ve subtropikak  iklimlere özgü bir bitkidir, bu nedenle çok fazla  soğuğu sevmez, sıcak, güneşli ve sulak yerleri sever. Yarı gölge ve güneşli  yerlerde   ve nemli tprakları sever.  Akvaryum ve havuz ve yarı gölge yerlerde de  yetişir.  Saksıda yetiştirmek için;  büyük ve deliksiz bir saksıya dikerek toprağınıın yaş tutulması gerekir. 
Şemsiye çiçeği, tohumla, uç çeliği ile  ve kökten ayırma yöntemi ile üretilmektedir. Hemen hemen hiç  bakım istemez. 

Şemsiye çiçeği / Japon jemsiyesi 
( Cyperus alternifolius ) 

Cyprus alternifol,us bitkisi 

Şemsiye çiçeği daha çok  dekoratif olduğu için yetiştirilen bir süs bitkisidir. 

KINA ÇİÇEĞİ ( İmpatiens Balsamina )

Kına çiçeği ( İmpatiens balsamina ) 

Kına çiçeğinden söz etmeden önce,  kısaca kına hakkında bilgi vermek istiyorum.
Kültürümüzde de önemli yeri olan kına, bir çeşit  boya maddesidir. Sıcak iklimlerde yetişen bazı çalı türü bitkilerin ( Lawsonia inermis, Lawsonia  alba  ) yapraklarından elde edilmektedir.  Güzel kokuludur, saç ve elleri boyamakta kullanılır.  Eskiden kınanın  evlenecek çiftleri kötülüklerden koruyacağına inanıldığı için,  düğünlerde  kına geceleri düzenlenmektedir.  Kına yakmak, adak atandığını göstermektedir. Bu nedenle kurbanlık koyunlara, askere gidecek gençlerin başına kına yakılır.
Taşlar üzerinde oluşan  bazı liken türlerine ise  'taş kınası' denir.

Kına çiçeği meyveleri (Tohum kapsülleri)

Gelelim kına çiçeğine.
Kına çiçeği (İmpatiens balsamina), balsaminaceae ( kınaçiçeğigiller ) familyasından, tek yıllık ve otsu bir bitki türüdür. Ana vatanı Asya kıtasıdır ( Hindistan ). Süs bitkisi olarak yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. Kırmızı, pembe, beyaz ve mor renklerde, güzel koklu, demet halinde,  yalınkat ve katmerli çiçek açan çok fazla çeşidi vardır.  Çiçeklerinden edilen boya tırnak boyamada ( oje ) kullanılır, adına bu nedenle kına çiçeği denir. Esans ve boya yapımında kullanılır.  Çiçeleri, tohumları  ve taze yaprakları yenebilir.  Ayni zamanda halk tıbbında kullanılır.
Kına çiçeğine bazı yörelerde;  'Camgüzeli', 'Çitkınası', 'Gelin mumu' da denmektedir ( Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı )
Kına çiçeği, kapsül içinde bulunan tohumlarını dokunulduğunda etrafa fırlatan bir mekanizma oluşturmuştur. Bu nedenle bu çiçeğe değişik  ülkelerde 'Dokunma bana'  anlamına   gelen benzer adlar verilmiştir. Sulu bir gövdeli ve etli yapraklıdır. Daha çok bahçe çiçeği olarak yetiştirilir.

Kına çiçeği fazla sıcaktan hoşlanmaz, daha çok ilkbahar ve sonbaharda çiçek açar. Güneşli yerleri ve humusça zengin, geçirimli, nemli toprakları  sever. Susuz kaldığında hemen tepki verir ve boynu bükülür. Ancak çok fazla sulama bitkinin köklerini çürütür.

Kına çiçeği eskiden beri bahçelerde yetiştirilmektedir. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez.  Tohumdan ve gövde  çeliği ile  üretilir. Çoğu zaman dökülen tohumlarından kendiliğinden  biter. 

Değişik renkli  bodur kına çiçekleri

Kına çiçeği ( İmpatiens balsamina )

                                                          

                                                    Camgüzeli ( İmpatiens ) türleri

- Yabani kına çiçeği ( İmpatiens noli - tangere ):  Yurdumuzda doğal olarak yetişen, sarı çiçekli bir bitkidir. Bir adı da dokunmabana dır. 
- Camgüzeli ( İmpatiens walleriana ): Kına çiçeği ile yakın akraba olan populer  bir süs bitkisidir.

- Keşmir kına çiçeği veya fakir orkidesi ( İmpatiens balfourii ): Yurdumuzda süs bitkisi olarak yetiştirilen tek yıllık, otsu bir bitkidir. 

- Yeni gine çiçeği ( İmpatiens hawkeri ): Melez bir süs bitkisidir.( Mavi yazıyı tıklıyarak bu çiçeği tanıyabilirsiniz ) 

Yeni gine çiçeği ( İmpatiens hawkeri )

Keşmir kına çiçeği ( İmpatiens balfourii )
Bir adı da fakir orkidesidir. 

Yabani kına çiçeği ( İmpatiens  noli - tangere )
Karadeniz bölgemizde, dere kıyılarında doğal olarak yetişen bir bitkidir.

Camgüzeli çiçeği  ( İmpatiens walleriana )

Camgüzeli çiçeği  ( İmpatiens walleriana ) 

Camgüzeli  çiçeği / katmerli  ( İmpatiens wallerina ) 

ZİNYA ÇİÇEĞİ ( Zinnia )

Zinya çiçekleri ( Zinnia elegans )

Zinya ya da zinniya  (zinnia ), papatyagiller ( asteraceae )  familyasından, tek ya da iki yıllık, otsu bir bitki cinsidir. Bütün dünyada 20 kadar türü vardır.  

Süs bitkisi olarak en çok,  melez bir bitki   olan  'zinnia elegans' yetiştirilmektedir.  Anavatanı Meksika'dır. Süs bitkisi olarak yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. Bodur, uzunboylu,  katmerli ve ebruli çiçek açan çok fazla çeşidi vardır. 
Cins adı ( zinnia ) Alman botanikci  Johann Gottfried Zinn ( 1727 - 1759 ) izafeten verilmiştir.  Halk arasında 'kirli hanım çiçeği',  'bahçegüzeli', 'kral kızı' gibi adlarla da bilinir.  

Zinya, daha çok  bahçe çiçeği olarak yetiştirilir, bu nedenle bahçe güzeli denir. Saksı için pek uygun sayılmaz. En güzel yaz çiçeklerinden biridir, kışa kadar çiçek açar. Bahçıvanların ve kelebeklerin en sevdiği çiçeklerden biridir. .
Humusça zengin / gübreli , geçirimli toprakları ve  güneşli yerleri sever. Bazı türleri soğuğa ve kuraklığa daha dayanıklıdır. Düzeni sulanarak  toprağı nemli tutulmasını gerekir.  Çiçeği  uzun ömürlüdür, çok fazla rengi ( beyaz, turuncu, kırmızı, pembe, sarı, mor )  ve değişik formu vardır.  Bozulan, kuruyan çiçekler koparılırsa  daha bol çiçek açar. 
Zinya yetiştirilmesi en kolay çiçeklerden biridir, fazla bakım istemez. Tohumdan üretilir.

Zinya çiçekleri  ( Zinnia elegans  ) 

Bahçegüzeli ya da  Zinya çiçeği  ( Zinnia elegans ) 

Zinya,nam-ı diğer kirli hanım çiçeği

Zinya çiçeği

Zinya çiçeği ( Zinnia elegans )

Zinya çiçeği ( Zinnia elegans )

Bir adı da bahçegüzeli olan zinya çiçeği

Zinnia elegans, sarı çiçekli.

Zinnia elegans

Zinya değişik şekil ve renklerde bol çiçek açarlar.

Zinya çiçeği  ve kelebek.

( Bu yayın son olarak 18. 08. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )

BOTANİK PARK' TA SONBAHAR ( Meyveler )

Sonbahar gelmesine rağmen İzmir'de havalar hala çok sıcak ve yağmur yağmadığı için  kuraklık devam ediyor. Ağaçları sulamaya devam ediyoruz. Altı aydır yağmur yağmadığı için zeytinler yeterince irileşmedi ve buruştular. Bir an önce  yağmur yağmasını bekliyoruz.  Yazın uzaması, sonbahara doğru sarkması insanlar gibi bitkileri de şaşırtıyor. Mandalinalar daha yeşiller, üzümlerin  bazılarını topladık. Yine de bazı  meyveler  oldu ve hasat ediliyor.  Yedi yıl önce diktiğim meyve ağaçlarım, her  yıl biraz daha çok ürün vermeye başladılar. İşte 'Botanik Park'  adını verdiğim bahçemden sonbahar manzaraları.

Hicaz narı (Ekşi nar)
 http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/01/nar.html

Yediveren limon.

Japon eriği.

Vaşington portakal

Cevizlerin yeşil kabukları çatlamaya başladı.

Razaki üzüm, terası çok sevdi. Bir kısmını kurutmak için
topladık, iri olduğundan kurur mu bakalım.

Golden türü bu elma sararmaya başladı.

İğde, çiçeği kadar meyvesi de güzel bir ağaç.

Muşmula, nam-ı diğer döngel, burayı çok sevdi, hasat için daha erken. 
Yenmesi için bir sürede kıyıda bekletmek lazım.
Bakınız: http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/02/musmula.html

Kalamondin ya da kalamansi (Calamondin microcarpa ), dört mevsim üzerinden
çiçek ve meyve eksikolmayan küçük meyveli, melez bir narinciye türüdür.
Bir de meyvesi tatlı olsa. 
  

Bu yıl ayva bol oldu. Kış sert mi geçecek dersiniz.

Zeytinler kararmaya  başlamadı.
Yeşil zeytin yapma zamanı.

Devedişi nar.
Erkenci ve  tatlı bir nar çeşidi.

Hünnap, meyveleri iğdeye benziyor, tatlı ve yararlı bir meyve.
Bu yıl ilk defa meyve verdi. 

Kokulu üzüm (İzabella). Farklı aroması olan bir üzüm, tamamen organik olarak yetişiyor.
Pekmez yapmak istiyoruz.

Kıbrıs üzümü. meyveleri sert ve dayanıklı bir tür.