LEŞ KAKTÜSÜ ( Stapelia )

Leş kaktüsü ( Orbea variegata  )

Leş kaktüsü ya da leş çiçeği tek bir bitkiye verilen bir ad değildir.  İpekotugiller ( Asclepiadaceae ) familyasından bazı bitki cinslerinin türlerine verilen ortak bir  adıdır. Adında kaktüs geçmesine rağmen kaktüslerle akra değildirler. Bunların  bazıları 'orbea', bazıları  ise 'stapelia' cinsindendir. 100 kadar türü vardır. Çok yıllık, sukkulen ve otsudurlar.  Eskiden hepsi de stapelia cinsinden olduğu  için, leş kaktüslerine  genel olarak stapelya ( stapelia ) denmektedir. Bunlardan çiçekleri güzel  olanlar süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Beş köşeli olan çiçekleri deniz yıldızını andırır, tüylü olur. Adından da anlaşılacağı gibi çoğu  leş gibi kötü kokuludur, geceleri  kokmazlar. Çoğu çubuk şeklinde dikine büyür ve  etrafına yayılır,  dikensizdirler. Anavatanı Güney Afrika'dır.

Leş kaktüsleri.

Leş kaktüslerinin, yurdumuzda en çok iki türü yetiştirilmektedir. Bunlardan  kaplan desenli olan 'orbea variegata' türü yapraksızdır, çiçekleri daha gösterişlidir, kolay yetiştirilir. Stapelia grandiflora' ise, çiçekleri daha  büyük ve tüylüdür.  

Stapelia grandiflora

Orbea ve stapelia 

Bazı bitkilerin  çiçekler tozlaşma için koku salar.  Bu şekilde döllenmelerine  yardımcı olacak sinek ve böcekleri kendilerine  çeker. Genelde çoğu çiçek tozlayıcısını çekmek için güzel koku salar.  Ancak  leş kaktüsleri, tozlayıcı  olarak  kötü kokuyu seven, leşle beslenen  kara sinekten yararlanır. Bu nedenle leş gibi bir koku salarlar. Hatta bazı leş kaktüsü çiçekleri bu nedenle kesilmiş et parçalarını andırır.

Stapelia ve tozlayıcısı karasinek. 

Leş kaktüsü ( Tohum kapsülü )

Leş çiçeği ( stapelia ), güneşli. aydınlık, sıcak  yerleri ve kumlu gevşek toprakları sever. Kuraklığa dayanıklıdır, kışın çok az su ister. Kapalı yerlerde iyi gelişmez.  Yazın öğle güneşinden korumak gerekir. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.
Stapelya ( stapeia ),  yetiştirilmesi ve üretilmesi kolay bir çiçektir. Tohumla, çelikle ve kökten ayırma ile  üretilir.

Stapelia, çiçek tomurcuğu.

Orbea, içek tomurcuğu.

Leş kaktüsü (  Tohum )

Leş kaktüsü çiçeği.

Leş kaktüsü.

Leş kaktüsü.

Leş kaktüsü çiçeği.

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi,
Kaktüsler ve Diğer Etli Bitkiler. ( Nejat Ebcioğlu )

( Bu yayın son olarak 28. 09. 2019 tarihinde güncellenmiştir. )

KROKOSMİA ÇİÇEĞİ ( Crocosmia )

Krokosmia ya da Afrika yıldızı  ( Crocosmia x crocosmiiflora  'Lucifer' )  

Krokosmia ( crocosmia  ), süsengiller ( iridaceae ) familyasından, çok yıllık, yumrulu ( kormus ), çiçekli ve otsu bir bitki cinsidir. Anavatanı Güney Afrika'dır, 400 kadar  türü vardır, bazı ülkelerde  istilacı kabul edilir.  

Crocosmia x crocosmiiflora, melez bir türdür, ilk kez 1880 yılında Fransa'da Victor Lemoine tarafından yetiştirilmiştir. Crocosmia aurea ile  Crocosmia pottsii türlerinden elde edilmiştir, doğada yetişmez, populer bir süs bitkisidir, 150 kadar çeşidi  üretilmiştir. Eski cinsinden dolayı 'Montbiretya! da denir, bir adı da 'Afrika yıldızı' dır. 

Krokosmia ( Crocosmia x crocosmiiflora ) çiçeği
Genel görünümü.  

Krokosmia, bütün dünyada yetiştirilen sevilen bir bahçe çiçeğidir. Yaprakları kılıç şeklinde olup, glayölü  andırır. Çiçekleri huni şeklinde kırmızı, turuncu ve sarı renklidir. İnce bir sap üzerinde ( dallı ), aşağıdan yukarıya doğru sıralanır. 

Krokosmia, güneşli ya da yarı gölge yerleri ve humus bakımından zengin, nemli ve  geçirimli toprakları sever.  Kuraklığa ve soğuğa  dayanıklıdır, soğuk yerlerde malç yapılması gerekir. Genel olarak  bahçe  çiçeği olarak yetiştirilir, toplu halde dikilirse çiçek açınca daha hoş görünür. Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir. Çiçekleri uzun ömürlüdür,  kesme çiçek  olarak da değerlidir.

Krokosmia çiçeği  ( Crocosmia x crocosmiiflora 'Lucifer'  )

Krokosmia yumruları ( kormus ), soğuk geçen yerlerde sökülerek serin bir yerde muhafaza edilir ve  don tehlikesi geçtikten sonra dikilir. 
Krokosmia, soğanla / yumru ile  üretilir, tohumdan  üretilenler ilk yıl çiçek açmaz. 

Krokosmia çiçeği,  genel görünümü ( Crocosmia x crocosmiiflora )

Krokosmia çiçeği  ( Crocosmia x crocosmiiflora  !Lucifer! )

Krokosmia, egzotik bir çiçektir. ( Egzotik çiçek: Farklı yerlerden gelen ve o
çevreye ait olmayan ve o çevrede yetişmeyen çiçek türüdür.)

Krokosmia, populer bir bahçe çiçeğidir. 

Krokokosmi  çiçeği ve kılıç şeklindeki yaprakları

Krokosmia çiçeği ve tohum kapsülü 

Krokosmia çiçeği  ( Crokosmia x crocosmiiflora ) 

Krokosmia ( Crocosmia )  çiçeği ve arı 

Kaynaklar: Vikipedi 

( Bu yayın son olarak 15. 7. 2022 tarihinde güncellenmiştir.)

HEZAREN ÇİÇEKLERİ ( Delphinum - Consolida )

Bahçe hezaren çiçeği ya da Mahmuzotu ( Consolida  ajacis )

Düğünçiçeğigiller ( Ranunculusaceae ) familyasının 'delphinum' cinsini oluşturan  bitki türlerine, yurdumuzda genel olarak  hezaren ( hazeran diye de söyleniyor ) ya da delfinyum ( delphinum ) denmektedir. Bu bitkinen dünyadaki ortak adı ise 'Larkspur' dır. Hezaren, 'ruh güzelliği' anlamına gelmektedir.   

Delfinyum ( delphinum ) cinsinin yurdumuzda 30, bütün dünya da ise 180 türünün bulunduğu sanılmaktadır.Bu bitkilerden 40 kadarı  daha sonra  consolida ( mahmuzotu )  cinsine dahil edilmiştir. Çiçekleri güzel olan bu bitkilerden  ( delphinum ve consolida ) bazıları,  bütün dünyada  süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.

Gelin şimdi de bunlardan,  süs bitkisi olarak  da yetiştirilen mahmuzotu ( Consolida ajacis  )  ve bit otu / mevzek otunu ( Delphinium stophisagrio, Staphisagria macrosperma  ) daha yakından tanıyalım.

 Çiçek sevgi demektir. 

Bahçe hezaren çiçeği, mahmuzotu   ( Consolida ajacis ya da C. ambigua)

1 - Mahmuzotu, Konsolida, Larkspur, Bahçe hezaren çiçeği  ( Consolida ajacis ya da  Consolida ambigua ya da Delphinum consolida ):
Consolida cinsine ( eski cinsi delphinium ) tek yıllık, dikine büyüyen, otsu bir bitkidir. Anavatanı Güney Avrupa'dır. Çiçekleri güzel olduğu için bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.  Daha çok mahmuzotu, hezaren, konsolida ( consolida ) adı ile bilinir. Ayrıca halk arasında,  saray çiçeği ve süvarimahmuzu da denir. Çiçekleri mahmuzlu, mavi, pembe ve beyaz renklidir.  Hızlı büyür, roket gibi, bu nedenle uluslararası adı Larkspur ( Roket larkspur ) dır. Daha çok morçiçek olarak tanınan Consolida orientalis, tarlalarda yetişen mor çiçekli bir başka hezaren / mahmuzutu  türüdür. Bahçe hezareni de denir. 

Bu bitkilerin çiçek tomurcukları yunus balığı ( delphinium ) şeklindedir. Bu nedenle  adına  'delfinyum'  denmiştir. Zehirlidirler, tohumları eskiden hayvanlardaki parazitlere karşı kullanılmıştır. 

Mahmuzotu ya da beyaz bahçe hezaren çiçeği.
( Consolida ajacis )  

Bahçe hezareni ve  yunus balığına ( delphinium ) andıran çiçek tomurcukları

Pembe ve mavi mahmuzotu çiçekleri / Hezaren çiçekleri 
( Consolida ajacis ) 

Mahmuzotu / Hezaren çiçeği ( Consolida ajacis )

Bahçe hezareni ya ga Mahmuzotu çiçeği / yaprak
( Consolida ajacis )

Hezaren çiçeği ılıman iklimlerde yetişir.  Güneşli ya da yarı gölge yerleri sever. Fazla sıcak yerlerde yazın kurur. Toprak bakımından pek seçici değildir süzek, kireçli ve humus bakımından zengin nemli toprakları daha çok tercih eder.
Hezaren çiçekleri daha çok   mavi ve mor renkli  çiçekleri ile  tanınır. Ayrıca  beyaz, kırmızı  ve pembe çiçek açan mahmuz otu  çeşitleri de vardır. Bazı kültür çeşitlerinin çiçekleri ise katmerli olup  daha güzeldir.  Çok fazla melezi üretilmiştir. Yaz aylarında çiçek açar, çiçeklenme süresi uzundur.  Kesme çiçek olarak da kullanılır. Kelek ve arıları kendine çeker. 

Hezaren çiçekleri ( Doğadan )

Hezaren çiçekleri ve ben. 
Mor çiçek ( Consolida orientalis ) 

Hezaren ( Consolida ajacis  ),  bol tohum veren bir bitkidir.

Genel olarak bahçe çiçeği olarak yetiştirilen hezaren çiçeği,  saksıda da yetiştişir. Bitkinin  daha bol  çiçek vermesi için, kasımpatı gibi dallarının uç kısımları  koparılmalıdır. Hezaren çiçeği tohumdan üretilmektedir. Çoğu kere dökülen tohumlarından kendiliğinden de biter. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez.

Mevzek otu ya da  bit otu ( Staphisagria macrosperma  / Delphhinium stophisagrio ).
Çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. 

2 - Bit otu / Hezaren / Mevzek otu ( Staphisagria  macrosperma / Delphinium stophisagrio ):
Hezaren çiçeği ve nevazil otu da denir. Tohumları eski çağlardan beri  bit ilacı olarak kullanılmıştır. Bu nedenle adına halk arasında   bit otu denir.   Ayrıca ilaç sanayisinde ve boya sanayisinde de  kullanılan  önemli bir endüsri  bitkidir. Bazı ülkelerde bu nedenle  tarımı yapıldığı belirtilmiş. 

Bit otu, çiçekleri güzel olduğu için bahçelerde  süs bitkisi olarak da yetiştirilir. Ancak bitkinin bütün kısımları çok zehirli olduğundan dikkatli olmak da yarar vardır.

Bit otu / Mevazil otu bitkisinin çiçeği

Bit otu / Mevzek otu  (  Delphinium stophisagrio ), çiçek, yaprak ve meyve

Bit otu, boyu 150 cm kadar uzayabilen, otsu bir bitkidir. Yazın  gövde ve dalların uc kısımlarında salkım halinde,  mavi, pembe ve sarı renkli  çiçek açar. Yaprakları  büyük ve parçalıdır, gövdesi ve tohum kapsülü   tüylüdür. Yetişme şartları diğer  hezaren  türleri gibidir, fazla bakım istemez. Akdeniz ve Ege bölgelerimizde doğal olarak yetişmektedir. Tohumdan üretilir.

Not: Delphinum cashmerianum, Delphinum grandiflorum ve Delphinum elatum, süs bitkisi olarak yetiştirilen diğer hezaren türleridir. 

Bit otu çiçekleri  ( Delphinium stophisagrio ).

Bit otu / Mevzek otu
( Delphinum stophisagrio ya da Staphisagria macrosperma )

Delphinum stophisagrio ya da Staphisagria macrosperma 

Mevzek otu - çiçek )
 ( Staphisagria macrosperma ) 

Bit otu / Mevzek otu
 ( Staphisagria macrosperma ) 
 

Pembe ve mavi  çiçekli bit otu ( Staphisagria macrosperma ) 

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi.  

( Bu yayın son olarak 25. 06. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )

GREVİLYA ÇİÇEKLERİ ( Grevillea )

Grevilya çalısı ( Grevillea juniperina )

Grevilya ( grevillea ), proteacgiller ( proteaceae ) familyasıdan 200 kadar türü olan, herdem yeşil, çalı ve ağaçlardan oluşan bir bitki cinsidir. Anavatanı Avustralya ve Yeni Zelanda'dır. Yurdumuzda doğal olarak yetişmez. Bazı türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir.  

Grevilya ( grevillea ) ılıman iklimlerde ve  güneşli yerlerlerde yetişir.  Kuraklığa dayanıklıdır, soğuğa ise  kısmen dayanıklıdır. Akdeniz ve Ege bölgelerinin kıyı kısımlarında, daha çok  park, bahçe ve yol kenarlarında  yetiştirilir. Kış sonundan başlayarak ilkbahar ve yazın çiçek açar. Kırmızı, sarı, turuncu çiçek açan türleri vardır.  Bazılarının  çiçekleri kokuludur. 
Nemli, asitli ve geçirimli toprakları sever. Tuzlu sudan  etkilenmez, bu nedenle deniz kıyıları  için  ideal bir süs bitkisidir. Çiçekleri nektar bakımından zengindir, arı ve  kuşları çeker. Yaprakları türüne göre değişmekle beraber genellikle  geniş veya iğne yapraklıdır.  
Tohumla ya çelikle üretilir.

Süs bitkisi olarak yetiştirilen bazı grevilya  türleri şunlardır:

- Bodur ve sarkıcı grevilya  ( Grevillea lanigera ):  Yumuşak yapraklı, sarkıcı ve bodur bir türdür. Yer örtücü ve saksı çiçeği olarak  olarak  yetiştirilmeye uygundur.  Çiçekleri pembe -  krem rengindedir. Hafif donlara ve kuraklığa dayanıklıdır.  En sevilen grevilla türlerinden biridir.

Bodur ve sarkıcı grevilya ( Grevillea lanigera )

Grevillea  lanigera 

- Grevilya çalısı, Ardıç yapraklı grevilya ( Grevillea juniperina  ): İki metreye kadar boylanabilen, herdem yeşil, sert, iğne yapraklı  bir çalıdır. Grevillea rosmarinifolia ve Grevillea arenaria gibi, süs bitkisi olarak yetiştirilen alt türleri vardır.  Yaprakları ardıç yaprağına benzer, bu nedenle 'ardıç yapraklı grevillea' da denir. Bir adı da 'dikenli örümcek çiçeği' dir. Kış ayarından başlıyarak yaz aylarına kadar kırmızı renkli ve gösterişli  çiçekler açar. Soğuğa kısmen  dayanıklıdır, Akdeniz ve Ege bölgelerimizde bahçelerde yetişir.  

Örümcek şeklindeki  grevilya çiçeği

Grevilya çalısı ( Grevillea juniperina )

Grevillea  juniperina

-  Grevilya / İpek meşesi /  Fırça ağacı  ( Grevillea robusta ): Proteaceae familyasından, 50 m. kadar büyüyen, herdem yeşil, dekoratif bir ağaçtır. Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. ( Bu bitkiyi daha önce   burada tanıtmıştım. )

Grevilya / İpek meşesi ağacı ve çiçeği
( Grevillea robusta )

İpek meşesi ağacı çiçeği  ( Grevillea robusta. )

( Bu sayfa en son 23. 02. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )

Gravilya çiçekleri  ( Grevillea  ):

Grevillea juniperina 

Grevilya çalısı

Kedimiz volvo  ve grevilya çalısı.