AYNISEFA ÇİÇEĞİ ÇİÇEK AÇTI!

Çiçeği çiçek açan  aynısefa ( Calendula officinalis ).
( Alttan görünüşü )

Bilindiği gibi bitkilerin üreme organlarının bulunduğu yapıya çiçek denilmektedir. Tohumlu bitkilerin en önemli özelliği üreme organlarıyla tohum meydana getirmek ve bu şekilde bitkinin çoğalmasını sağlamaktır. Bitkilerin üremesinde önemli rol alan tohumlar, elverişli koşullarla karşılaştıklarında yeni bitkilerin oluşmasını sağlarlar. 

Hem genel adı, hem de bilimsel adı kalendula ( calendula )  olan aynısefa çiçeği tek ya da iki yıllık otsu bitkidir. İklim koşullarının elverişli olduğu yerlerde hemen hemen yıl boyu sarı ve turuncu renkli, gösterişli, papatya şeklinde çiçekler açar. Ancak ben bu çiçeği tanıtmayacağım zaten daha önce tanıtmıştım merak eden burayı tıklayabilir.  

Bahçemdeki aynısefa çiçeklerinden biri bu yıl tuhaf bir şekilde çiçek açtı, daha doğrusu başlıktan da anlaşılacağı gibi "çiçeği çiçek açtı". İşte fotoğrafları. 

Çiçeği çiçek açan aynısefa çiçeği.
( Üsten görünüşü )

Tohumlar çiçek üzerinde tekrar çiçek açmış. 

Bir adıda portakal nergisi olan aynısefa çiçeği

Çiçeği çiçek açan aynısefa 

Tuhaf bir çiçek, aynısefa

Aynısefa bitkinin genel görünümü.
( Sol tarafta çiçek açan çiçeği görülüyor.)  

PALYAÇO ÇİÇEĞİ ( Harlequin Çiçeği )

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Bilimsel adı Sparaxis tricolor  olan palyaço çiçeği, süsengiller ( İridaceae ) familyasından, çok yıllık, soğanlı ( corm)  ve otsu bir bitkidir. Anavatanı Güney Afrika'dır  (Güney Afrika'daki Cape Eyaleti ). Bu çiçeğin  Türkce adı ( palyaço çiçeği ) İngilizce adından ( Harlequin / Palyaço, Soytarı ) esinlenilerek verilmiştir.  Ayrıca;  Üç renkli alacalı çiçek, Kadife çiçeği, Asa çiçeği / Değnek çiçeği, Sparaxis gibi adlarla da bilinmektedir.  

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Sparaxis tricolor, süs bitkisi olarak yetiştirildiği ülkelerde  doğallaşma eğilimindedir.  Avustralya ve Amerika'nın bazı eyaletlerinde doğallaşmıştır. 30 cm. kadar boylanır, genel görünüşü  frezya çiçeğini ( freesia ) andırır. İlkbahar ve yaz başında  huni şeklinde, üç renkli, parlak,  turuncu, pembe, kırmızı ve beyaz renkli ve tonlarında çiçek açar.  Çiçeklerin merkezi sarı ve siyah,  uc kısımları ( altı adet ) ise  parlak kırmızı renklidir. Kılıç şeklindeki yaprakları, çiçek açtıktan sonra kurur ve bitki yaz uykusuna çekilir. Soğan ( corm )  ve tohum oluşturması için, bütün soğanlı bitkiler gibi toprak üstü kısmının kurumasını beklemek gerekir. 

Sparaxis tricolor bitkisinin çiçeği ( Yakın çekim ) 

Palyaço çiçeği  hem bahçede hem de saksıda yetiştirilir, mükemmel  kesme çiçek oluşturur.  Çorm adı verilen yası soğanları sonbaharda ekilir ( 7 - 8 cm derinliğe ). Ayrıca tohumdan da üretmek mümkündür.  Tohum elde etmek  için, yukarıda da belirttiğim gibi  bitkinin doğal olarak  kuruması gerekir.   

Sparaxis, Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde açık alanlarda yetişir, kışın büyür, hafif donlara dayanıklıdır. Güneşli veya yarı gölge  yerleri ve iyi drene edilmiş  kumlu, humuslu  toprakları sever. Su ihtiyacı fazla değildir. Değişik renklerde çiçek açan  çok fazla hibrit ve  kültivarı vardır. Soğanları karışık olarak ekilirse, çiçek açınca  göze  daha hoş görünür. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez. 

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Palyaço çiçeği ve kılıç şeklindeki yaprakları ( Sparaxis tricolor )

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Palyaço çiçeği ( Sparaxis tricolor )

Kaynaklar: Vikipedi.

PERİ KRASSULA ( Crassula Multicava )

Peri krassula ve kedim  ( Crassula multicava ).

Crassula multicava, damkorugiller ( Crassulaceae )  ailesinden, herdem yeşil, çok yıllık, etli yapraklı ( sukulent ) ve  otsu süs bitkisidir. Ülkemizde peri krassula, sivrisinek çiçeği, peri yeşim gibi adlarla bilinir.   Yaprakları  hem de çiçekleri güzel olduğu için, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  Anavatanı Güney Afrika'dır.  Dağlarda, ormanların kenarlarında ve nehir kıyılarında doğal olarak yetişir.  Halk arasında para çiçeği olarak bilinen Crassula ovata ile  yakın akrabadır. 

Crassula multicava yapraklarının dış yüzü yeşil renktedir ( yeşim rengi ), iç kısmı ise formlarına göre mor ve başka  renklerde olur. Bulunduğu yerin güneşlenme durumuna göre, yapraklarının renginin tonu değişir. Yapraklarında, havadaki nemi emmeye yarayan 'Hydathodes' adı verilen küçük gözenekler bulunur.  Kış sonu ve ilkbaharda çiçek açar. Mor renkli tomurcukları açınca küçük, yıldız şeklinde beyaz çiçek demetleri oluşturur. Çiçekleri uzun   ömürlüdür. Bazı kelebek tırtılları yaprakları ile beslendiği için,  kelebekleri kendine çeker. Yer örtücü olarak ağaç altlarında, kaya bahçelerinde, teraslarda ve asma saksılarda yetiştirilir. Çiçeklenme sonrası dalları budanır.  

Peri krassula çiçeği  ( Crassula multicava ).

Crassula multicava, Güney Afrika'da kusturucu olarak kullanılan tıbbi bir bitkidir. Dahası, özü bir infüzyon haline getirilir ve yıldırım düşmesine karşı evlerin etrafına serpilirmiş. 

Peri krassula, tropikal ve Akdeniz iklimi görülen yerlerde dış mekanlarda  yetişmektedir. Güneşli ya da yarı gölge yerleri ve bütün crassulla türleri gibi bol ışıklı ister.  Kumlu, süzek ve  kuru topraklarI yeğler. Kuraklığa ve kısmen soğuğa dayanıklı bir bitkidir.   Toprağı kurudukça, yaprağına değmeden sulanmalıdır. Dondan  korunmalıdır.

Crassula mulicava  çok kırılgandır,  kırılıp düşen yaprak ve dallarından  kolayca ürer. Bu nedenle Avustralya  ve Kaliforniya gibi ülkelerde istilacı bir bitki haline gelmiştir. Normal olarak ise, tohumla,  çelikle ve kökten bölerek üretilir. 

Peri krassula, Peri yeşim bitkisinin yaprakları ( Yakın çekim )

Crassula multicava bitkisinin çiçeği ( Yakın çekim )

Crassula multicava bitkisinin demet halindeki  çiçek salkımı.

Peri krassula, Peri yeşim bitkisi ( Crassula multicava ).

Bu yayın en son 22. 03. 2022 tarihinde güncellenmiştir. ) 

SEDEF ÇİÇEĞİ ( Lunarya )

Sedef çiçeği / Lunarya  ( Lunaria annua )

Ülkemizde daha çok sedef çiçeği olarak bilinen  lunarya ( Lunaria annua ya da L. biennis ), turpgiller ( Brassicaceae ) familyasından  bir veya iki yıllık, otsu bir bitkidir. Anavatanı Türkiye ve Güneydoğu Avrupa'dır.  Hem çiçekleri güzel olduğu için, hem de oldukca dekoratif olan kurumuş tohum keseleri nedeniyle süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Çok dallıdırdır,  dikine olarak 1 metre  kadar  büyür,  kalp şeklindeki yapraklarının kenarları testere gibi dişlidir. İlkbahar ve yaz başında salkım halinde, hoş kokulu, pembe, mor  ve   beyaz renkli çiçek açar ( Alacalı çiçek açan kültivarları yetiştirilmiştir ). Daha sonra çiçekler yerini, bitkiye adını veren oval sikke şeklindeki tohum keselerine bırakır. Sonbaharda olgunlaşan, üç yaprak halindeki bu ince  keselerinin dış yaprakları tohumlarla  beraber ayrılırsa; uzun yıllar vazolarda  kullanılan, sedef gibi saydam, dekoratif   kurumuş  çiçekler  elde edilir.     

Sedef çiçeği meyvesi yarı saydam ve  oval bir kapsül halindedir. 
Kurutulmuş çiçek olarak kullanılır.   

Lumaria, latince 'Ay şeklindeki' anlamına gelir. Bu nedenle  dolunay çiçeği, gözlük çiçeği de denir. Güneydoğu Asya'da para fabrikası, Amerika Birleşik Devleti'nde gümüş dolar, Çin parası gibi adlar verilmiştir. Bir adı da sadakat çiçeği ( tohum kesesisi şeffaf olduğu için ) dir. 

Çiçek dilinde bitki dürüstlüğü, parayı ve samimiyeti temsil eder. Büyücülükte, koruyucu kabul edilir.  

Sedef çiçeği ılıman iklimlerde yetişir, sıcağa ve soğuğa dayanıklıdır. Güneşli ya da  yarı gölge yerleri ve nemli, humusca zengin, geçirimli toprakları sever. İlkbaharda ekilen  tohumlar,  çoğu zaman o yıl çiçek açmaz. Yazın ve sonbaharda ekilen tohumlar ise ilkbaharda çiçek açar. Tohum keseleri olgunlaşan bitki ölür.  

Lunarya fazla bakım istemeyen güzel bir bahçe - peyzaj  bitkisidir, saksıda da yetişir.  Kesme ve kuru çiçek olarak da değerlidir. Çoğu zaman dökülen tohumlarınn kendisi biter, doğallaşma eğilimindedir. Tohumdan üretilir. 

Sedef çiçeği bitkisinin genel görünümü. 

 Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi.

BİR AĞAÇ İKİ FOTOĞRAF

 

Rüzgarın devirdiği meşe ağacı

Meşe ağaçlarına karşı eskiden beri ayrı bir sevgim olmuştur. Bazı arkadaşlarım anımsayabilir, daha önceleri profilimi süsleyen bir  meşe ağacı vardı. Devamlı gelip geçtiğim yolumun üzerinde bulunan bu görkemli palamut meşesinin  zaman zaman yanından geçerken  durur, etrafında açan  kır çiçeklerinin  fotoğrafını çekerdim. Yine bir kaç ay önce buradan geçerken bu meşe ağacının aşağıdaki fotoğrafını  çekmiştim. Geçen hafta  rüzgardan devrilmiş olduğunu görünce gözlerime inanamadım ve son derece duygulandım. Bu kadar büyük bir ağaç, üstelik yapraksız olduğu  bir sırada rüzgar tarafından nasıl sökülmüştü? oysa ben daha çok odun için kesilmesinden korkuyordum. 

Bir zamanlar meşe ormanı olduğu söylenen bu yerlerde artık kesile, kesile çok az ağaç kalmış. Bu meşe ağacı da çok güçlü görünmesine rağmen, yakınında başka ağaç olmadığı için tek başına rüzgarın şiddetine karşı koyamamış, belli ki. Halbuki burası eskisi gibi orman olsaydı, rüzgar onu asla deviremizdi.    

Son yıllarda yapılan bazı  bilimsel araştırmalar; ağaçların arasında bir iletişim ve dayanışma olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bakımdan ormanlar, ağaçların kendilerini  korunması, neslini devam ettirmesi, yeni türlerin ortaya çıkması bakımlarından büyük önem taşımaktadır. Ormanlar yok oldukca; habitatlarından uzaklaşan, doğada yalnız kalan bazı  bitki türleri insan ve  doğaya karşı kendini koruyamadığı için yok olma durumanda kalmaktadır. Bu nedenle bir an önce insan hakları gibi, bütün ülkelerin uyacağı bir bitki hakları yasası çıkarılması  gerekmektedir.  

Aynı ağaç, devrilmeden önce.  

Bu fotoğrafı da 26. 02. 2019 tarihinde çekmişim.

20.02.2020, Bahçeköy / Seferihisar. 

FENER ÇİÇEĞİ ( Kniphofia )

 

Fener çiçeği ( Kniphofia uvaria ), Boztepe / Ordu

Botanik adı kniphofia uvaria olan fener çiçeği kuşkonmazgiller / asphodelaceae familyasından;  çok yıllık, rizomlu, şerit yapraklı ve oldukca dekoratif otsu bir bitki türüdür. Yaz aylarında meşaleler şeklinde sürgün uclarında sarı kırmızı ve turuncu renkli çiçekler açar. Bu nedenle 'meşale zambak' da denir. Kıyı bölgelerimizde park ve bahçeleri süsleyen en güzel çiçeklerden biridir. Menşei Güney Afrika'dır. 

Kniphafia cinsinden;  K. Galpinii, K. Horthiae, K. Caulescens, K. Rooperi, K. Thomsonii gibi bir çok süs bitkisi türü bulunmaktadır. Bu bitkilerin cins adı, 18 yüzyıl Alman hekim ve botanikcisi  Johann Hieronymus Kniphof'a ( 1704 - 1763 ) ithafen verilmiştir. Bunlardan en çok Kniphofia uvaria türü ve kültür çeşitleri yetiştirilmektedir. 

Fener çiçeği ve yaprakları. 

Fener çiçeği güneşli yerleri ve organik madde bakımından zengin hafif kumlu, geçirgen, nemli  toprakları sever. Soğuğa ve sıcağa dayanıklıdır, su ihtiyacı normaldir. Kışın toprak üstü kısmı ölür ya da kesilerek dinlendirilir. Çimen gibi yeşil renkli yaprakları şerit gibi uzundur. Bitkinin çiçekleri içi boş dik sürgünlerin üzerinde bulunur, fener gibidir, dik bir salkım ya da başak oluşturur. Çiçek tomurcukları alttan itiberen açmaya başlar, parlak turuncu renklidir daha sonra sarı bir renge döner, bu nedenle çiçek başakları iki renklidir. Arıları kendine çeker. 

Fener çiçeği fazla bakım istemez, rizomları ( kök sapı ) ile çoğalır,  bu nedenle 2 - 3 yılda bir sökülerek dağıtılır. Tohumla ve kökten ayırarak üretilir. Tohumdan üretilenler ilk yıl çiçek açmaz.  

Kaynaklar: Vikipedi.

Fener çiçeği ( Kniphofia uvaria ).

Fener çiçeği ( Kniphofia uvaria ).

Fener çiçeği ( Kniphofia uvaria ).

Fener çiçeği ( Kniphofia uvaria ). 

( Not: Çiçek ve fotoğraflar Ordu, Boztepe mesire yerinde çekilmiştir, emeği geçenlere teşekkür ederim. )

Ordu, Boztepe mesire yerinden bir görünüş.

Teleferikten Ordu'nun görünüşü.

ŞAKAYIK ÇİÇEĞİ ( Poenya )

Ağaç şakayığı ( Paeonia suffruticosa )
Taşbaşı Parkı / Giresun

 

Halk arasında ayı gülü, eşek gülü, bocur, tombak  gibi adlarla da bilinen şakayık ( paeonia  / peonya ), ayıgülü familyasının ( paeoniaceae ) tek cinsi olan 'paeoni' türleri için kullanılan genel bir addır. Asya, Güney Avrupa ve Kuzey Amerika'ya özgüdür.  Bütün dünyada kırk kadar türü vardır. Bazı türleri ağaç (odunsu ) formundadır. 

Şakayık ( paeonia officinalis  ) kökü eskiden sara hastalığının tedavisinde kullanılmış, tıbbi bir bitkidir. Cins adı ( paeonia ) latince ' tanrıları doktoru ' demektir. Bir çok mitolojik hikayeye konu olmuştur. Bu mitlerden birine göre ilaç tanrısı Asklepios, aynı zamanda öğrencisi olan Paeonia'yı çok zeki ve başarılı olduğu için kıskanmaktadır. Bu nedenle Zeus, Paeonia'yı Asklepios'tan korumak için  şakayık çiçeğine döndürür. Bir başka efsaneye göre de Herkül'ün Plüton'a saldırısı sonucu oluşan yaralarını Paeonia'nın  Çin'den gelen  kökleri ile tedavi etmiştir. 

Yurdumuzda doğal olarak yetişen şakayık türlerinin  ( sekiz ) hepsi de çok yıllık, rizom köklü ve otsudur,  kışın toprak üstü kurur. Bazıları ise  endemiktir, süs bitkisi olarak da yetiştirilir. 

Şakayık, Bocur ( Paeonia peregrina )
( Safranbolu / Karabük )

Bocur, ayı gülü  ( Paeonia perogrina ), parlak kırmızı çiçekli bir şakayık türüdür.  Özellikle Batı Karadeniz ormanlarında ve İzmir yöresinde yetişir. Yaprakları birleşik ve derin lopludur, bahçelere süs bitkisi olarak dikilir. Katmerli çiçek açan kültür formları yetiştirilmiştir, kesme çiçek olarak da kullanılır.

Şakayık, Bocur ( Paeonia peregrina )

Şakayık, geçirimli, humusca zengin, nemli toprakları ve güneşli ya da yarı gölge yerleri sever. Fazla sıcak ve kurak iklimleri sevmez. Yüksek rakımlı yerlerde yetişir, tam bir dağ bitkisidir. Kışın soğuklamaya ihtiyacı vardır. Bu nedenle Ege ve Akdeniz bölgelerimizin kıyı kısımları için uygun bir çiçek değildir. Tohumla, çelikle ve kökten ayırma ile üretilir. Seferihisar'da yetiştiremedim. . 

Şakayık, Bocur ( Paeonia peregrina )

Ağaç  şakayığı (Paeonia suffruticosa, Paeonia arborea  ): Anavatanı Orta Asya ve Çin'dir. Gül şeklinde çok gösterişli çiçekler açan bir çalıdır. Süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla türü vardır. İlkbaharda pembe, mor, beyaz, sarı renkli, katmerli ve güzel kokulu çiçekler açar.  Tohumdan yetiştirilenler ilk yıl çiçek açmaz bu nedenle daha çok aşı ile ve  kökten ayırarak  üretilir. Hassas bir bitkidir, yer değiştirmeyi sevmez. Sonbaharda yaprakları dökülmeden önce renk değiştirir, uzun ömürlüdür. 

Şakayık Çin'in ulusal çiçeğidir, bahçelerin kraliçesi kabul edilir. 

Ağaç şakayığı çiçeği ( Paeonia suffruticosa )

Ağaç şakayığı ( Paeonia suffruticosa )
Taşbaşı Parkı / Giresun 

Ağaç şakayığı ( Paeonia suffruticosa )

Not: Düğünçiçeğigiller / ranunculaceae familyasından otsu bir süs bitkisi olan ranunculus asiaticus'a da şakayık denmektedir. Bir tür düğün çiçeği olan bu bitkinin gerçek şakayık ( paeonia ) türleri ile hiç bir ilgisi yoktur. 

Yararlandığım Kaynaklar: Vikipedi, Ağaçlar ve Çalılar -I ( Prof. Dr. Ersin Yücel ), Bitki Mitosları ( Deniz Gezgin )

LAVANTA BİTKİSİ ( Lavandula )

Lavanta tarlası ( Kuyucak / Keçiborlu )

Lavanta, çiçeklerinin rengi ( lavanta rengi ) ve kokusu ile öne çıkan dekoratif bir bitki cinsidir.  Akdeniz ülkeleri başta olmak üzere, Afrika ve  Asya'da doğal olarak yetişen elliye yakın türü vardır.  Bunlardan  karabaşotu ( Lavandula stoechas ) Akdeniz ve Ege bölgelerinde makiliklerde doğal olarak yetişmektedir. Yurdumuzda doğal olarak yetişmeyen Lavandula angustifolia ve Lavandula dentata ise  kültür bitkisi olarak yetiştirilir. Geçmişten günümüze, geleneksel tıpta ( Lavanta officinalis ) kullanılmaktadır. En çok yetiştirilen süs bitkilerinden biridir.  

Lavanta çiçeği ( Lavandula angustifolia )

Lavandula angustifolia,  ballıbabagiller ( Lamiaceae ) familyasından herdem yeşil, 60 - 80 cm boylarında, sık dalları olan çalımsı bitkidir. Yazın başak şeklinde pembe - mor  çiçek açar. ( lavanta rengi ) Yaprakları dar,  tüylü ve gri- yeşil renklidir, bu nedenle tür adı ( angustifolia / dar yapraklı) dar yapraklı  anlamına gelir. 

Lavanta bitkisi çiçeği ( Lavandula angustifolia )

Lavanta, yaz mevsimi kurak geçen ılıman iklimlerde ve bol  güneşli yerlerde yetişir. ( Akdeniz iklimini sever ) Toprak bakımından fazla seçici olmamakla beraber kumlu, taşlı, geçirgen, kuru toprakları sever. Sürekli nemli toprakları sevmez, kuraklığa  dayanıklıdır. 

Lavanta bitkisi ve yaprağı ( Lavandula angustifolia ) 

Lavanta taşıdığı uçucu yağdan (Oleum lavandulea ) ve aromatik kokusundan dolayı ilaç, parfümeri ve sabun sanayinde kullanılmaktadır. Ayrıca çayı olur, mutfakta kullanılır, kurutulmuş çiçekleri güvelere karşı kardolaplara konur. Süs bitkisi olarak ise peyzaj düzenlemelerinde kullanılmaktadır. Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir. Bodur ve değişik renklerde çiçek açan çok fazla kültür çeşidi yetiştirilmiştir. Arı ve kelebekleri kendine çeker. 

Lavanta fazla bakım istemeyen bir bitkidir.  Tohumla, çelikle ve ayırma ile üretilir. 

                                            Lavanta Diyarı Kuyucak / Keçiborlu'dan fotoğraflar. 

Lavanta tarlası ( Kuyucak / Keçiborlu )

Lavanta Diyarı, Kuyucak / Keçiborlu

Lavanta tarlasından Burdur Gölü'ne bakış

Lavanta tarlası, Kuyucak / Keçiborlu

Lavanta tarlası, Kuyucak / Keçiborlu 

Lavanta bitkisi ( Lavandula angustifolia )

                                            Lavantanın Yeni Adresi Turgut / Seferihisar

                                                    ( Hasat Şenliği ( 08. 06. 2017 )   

Lavanta Hasat Şenliği, Turgut Köyü Seferihisar / İzmir. 

Turgut Köyü,  Seferihisar / İzmir
Lavantanın yeni adresi 

Lavanta Hasat Şenliği, Turgut Köyü / Seferihisar

Lavanta Hasat Şenliği ( Turgut Köyü, Seferihisar / İzmir )

Lavanta Hasat Şenliği ( Turgut Köyü, Seferihisar / İzmir )

Lavanta tarlası ( Turgut Köyü / Seferihisar. )

Not: Yurdumuzda doğal olarak yetişen ve bir adı da yalancı lavanta olan karabaş otu ( Lavandula stoechas ), lavanta ( lavandula )  türü olup lavanta çiçeği  ile çok yakın akradır.

Bir adı da yalancı lavanta olan karabaş otu ( Lavandula stoechas )