ADA ÇAYI BİTKİSİ ( Salvia )

Ada çayı ve  çiçeği  / kültür formu  ( Salvia officinalis )

Ada çayı ( salvia ), ballıbabagiller ( lamiaceae ) familyasından yaz - kış yapraklı,  yarı çalı formlu bir bitki cinsidir. Çok fazla türü vardır. İnsanların  çok eski çağlardan  beri  yararlandıkları bitkilerden biridir.   Menekşe rengindeki  çiçekleri ve yaprakları güzel kokuludur.  Bazı türleri kırlarda yabani olaraktan yetişmektedir ( Salvia pratensis, salvia verbenaca... vs. ).
Bazı ada çayı türleri ( salvia microphylla ) ise,  çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Süs ada çayı ( Salvia microphylla ),
çalı formunda olup yapraklarını dökmez.

Şifalı bir bitki olan ada çayı  bir çok hastalığa da iyi gelmektedir, güçlü  bir antiseptiktir. Eskiden yılan sokmalarına karşı kullanılmıştır.
Eski bir dizede;  'Eğer dikmişsen ada çayını bahçeye, ne gerek var ölmeye.' denmektedir.

Dikkat; ada çayını iki dakikadan fazla kaynatmak zararlıdır.

Ada çayı kurutularak özellikle et yemeklerine koku ve lezzet vermek için kullanılmaktadır.

Yurdumuzun Batı  ve Akdeniz bölgelerinde yetişen ada çayı soğuğa karşı hassastır.
Ada çayı dökülen tohumlarından kendiliğinden biter, ayrıca çelikle ve kökten ayrılarak  üretilir.

Bir efsaneye göre; Meryem Ana çocuğu İsa ile  Herodes'un ( Yahudi kralı ) zulmünden kaçarken, ada çayı onu yaprakları ile korumuştur. Bu nedenle Meryem Ana, onun  insanların vazgeçemeyeceği şifalı bir bitki olmasını sağlamıştır. Bu yüzden  ada çayına halk arasında  ' Meryemiye ' de denir.

Ada çayı

Bir adı da elmakekiği olan yabani ada çayı ( Salvia verbenaca )

Yabani ada çayı

Ada çayı, ballıbabagiller familyasından bir bitki olup menekşe renkli
 ve güzel kokulu çiçekler açar.

GAZANYA ÇİÇEĞİ / KOYUNGÖZÜ

Gazanya çiçeği / Hazine çiçeği  ( Gazania rigens  )

Gazanya ( gazania ), papatyagiller (Asteraceae ) familyasından tek ya da  çok yıllık, 20 kadar türü bulunan otsu bir bitki  cinsinin adıdır.  Süs bitkisi olarak yetiştirilen bir çok türü ve bunlardan üretilmiş yüzlerce  kültür çeşiti vardır.  Anavatanı Güney Afrika'dır. Yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. 

Bu cinse gazanya ( gazania ) adı,  1398 - 1475 yılları arasında yaşamış olan Yunanlı botanikci Gazan'a  ithafen verilmiştir.  Hazine çiçeği ve  koyungözü de  denir.
Gazania rigens (  Gazania x hybrida ),  bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilen en önemli türüdür. Çiçekleri iri, gösterişli  ve uzun saplıdır. Daha çok sarı ve turuncu renkli çiçek açar. Uzun, gümişi - yeşil yapraklıdır.  yeşildir. 

Bir adı da hazine çiçeği olan Gazania hbridat  

Gazanya, papatya şeklinde, değişik renklerde, iri ve gösterişli çiçek açar. Gövdesizdir, 30 cm. kadar boylanır. Daha çok bahçe çiçeği olarak ve yer örtücü olarak yetiştirilir.

Gazanya,  tam bir güneş çiçeğidir. Çiçeklerini sabah açar akşam kapar.  Kapalı ve yağmurlu havalarda çiçekleri  kapalı olur. Kumlu, geçirimli toprakları ve güneşli,  havadar  yerleri sever. Yazın toprağının nemli tutulması ve öğle güneşinden korunması  gerekir. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.  Açan çiçek sapları kesilirse daha bol çiçek verir.
Gazanya, kolay yetişen, fazla bakım istemeyen bir çiçektir. Tohumdan, çelikten  ve kökten ayrılarak çoğaltılır. Çoğu zaman dökülen tohumlarından kendiliğinden biter.

En güzel gazanya çiçekleri:

Gazanya çiçeği ( Gazania hybrida  )

Bir adı da 'koyungözü'  olan gazania  

Gazanya çiçeği ya da koyungözü

Gazanya ya da hazine çiçeği

Gazanya çiçekleri güneşli ve havadar yerleri sever.

Gazanya çiçeği ( Gazania rigens  )

Gazanya çiçeği ( Gazania rigens  )

Sarı gazanya çiçeği

Gazanya çiçekleri

Ebruli gazanya çiçeği

Katmerli gazanya çiçeği

KARANFİL ÇİÇEKLERİ ( Dianthus )

Karanfil çiçeği ( Dianthus caryophyllus )

Anavatanı Akdeniz havzası olduğu sanılan karanfil ( dianthus ), caryophyllaceae / karanfilgiller familyasından, güzel çiçekli, otsu bir bitki cinsinin ortak adıdır.  Bütün dünyada 80 kadar cinsi ve 2000 den fazla türü bulunmaktadır.  Bazı kır karanfili türleri yurdumuzda doğal olarak yetişir. Dünyada en çok yetiştirilen süs bitkilerinden birisidir.

Karanfil ( dianthus ),  hemen her  türlü iklimde ve toprakta  yetişir, soğuğa dayanıklıdır, fazla bakım istemez. Bazı türleri mevsimlik, bazı türleri ise iki ve  çok yallık olarak yetiştirilmektedir. Kokulu, katmerli, alacalı renkli çiçek açanları çok fazla türü ve  çeşidi vardır.

Süs bitkisi olarak yetiştirilen en önemli karanfil türleri şunlardır.

Kokulu çiçekli bahçe  karanfili ( Dianthus caryophyllus ) 

- Bahçe  karanfili ( Dianthus caryophyllus ):  En fazla yetiştirilen karanfil türüdür. İki yıllıktır.  Çok sayıda kültürü  üretilmiştir. Çiçekleri  iri, katmerli ve güzel kokuludur. Daha çok kesme çiçek olarak yetiştirilir.

Bahçe karanfilinden sonra en çok yetiştirilen diğer karanfil türleri ise şunlardır.

- Çin karanfili ( Dianthus chinensis ) : Çok değişik şekil ve renklerde  çiçek açan bir karanfil  türüdür. Çiçekleri kokusuz ya da az kokuludur. Yaprakları ince ve uzundur.

- Hüsnüyusuf ( Dianthus barbatus ): Yurdumuzda doğal olarak ta yetişen bir karanfil  türdür ( kızhanım , kır karanfili, kıllı karanfil ).  Çoğu zaman çiçeklerini  şemsiye biçiminde açar, tomurcukları  kıllı gibidir, güzel kokuludur.

Karanfilin ( dianthus )  son yıllarda ülkemizde  tarımı yapılmaya başlamıştır. Türkiye'nin kesme çiçek üretiminin yarıdan çoğunu karanfil oluşturmaktadır.

Karanfil, güneşli yerleri ve humusça zengin, nemli  toprakları sever, türüne göre değişmekle birlikte soğuğa son derece  dayanıklı bir bitkidir. Tohumdan ve  daha çok çelikleme yöntemi ile üretilir.

Not :Çin karanfili ve hüsnü yusuf birbirine çok benzemektir.Turhan Baytop ( Türklce Bitki Adları Sözlüğü ), Hüsnüyusuf, ile Çin karanfili'nin eş anlamlı olduğunu yazmıştır.


Karanfil çiçekleri ( Dianthus ):

Bahçe karanfilleri ( Diantus caryophyllus )

Karanfil / Bahçe karanfili  ( Dianthus caryophyllus )

Karanfil çiçeği tomurcuğu

Karanfil denince akla kırmızı gelir.

Büyük çiçekli bahçe karanfili

Kokulu bahçe  karanfil ( Dianthus caryophyllus )

Ebruli çiçekli bahçe karanfili

Sarı ve kırmızı karanfil çiçekleri

Bodur bahçe karanfili

Karanfil çiçeği 

Kırmızı karanfil çiçekleri

Karanfil çiçeği ( dianthus )

Hüsnü yusuf ( Dianthus barbatus ):

Hüsnü yusuf ( Dianthus barbatus )

Bir adı da hüsnüyusuf olan dianthus barbatus

Çin karanfilleri ( Dianthus chinensis )

Çin karanfili ( Dianthus chinensis )

                 Çin karanfili ( Dianthus chinensis ) 

Çin karanfili (Dianthus chinensis )

Çin karanfili ( Dianthus chinensis )

Çin karanfili  ( Dianthus chinensis )

Çin karanfili ( Dianthus chinensis )

Yararlandığım k aynaklar: Vikipedi.

( Bu yayın son olarak 25. 05. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

GELİNCİK ÇİÇEKLERİ

Gelincik çiçeği

                                                                     
Gelincik ( Papaver rhoeas ), haşhaşgiller ( Papaveraceae ) familyasından kırlarda, tarlalarda kendiliğinden yetişen tek yada iki yıllık otsu bir bitki türüdür. Genel olarak mayıs-ağustos aylarında  koyu kırmızı renkli  çiçekler açar. Beyaz, sarı, pembe ve turuncu renkli çiçek açanlarda vardır.

Bu çiçeğe gelincik denmesi;  Geleneksel Türk gelinliklerinin kırmızı rengindendir. Halk arasında;   Gelingülü, Gelinotu, Alavala, Borcankara, Kapçık.... de  denir.
İzlanda gelinciği ( Papaver nudicaule )  süs bitkisi olarak yetiştirilir.

 Gelincik çiçeklerinin taç yapraklarından şurup yapılır. Alkoloid olduğu için hafif yatıştırıcıdır. Yaprakları sebze olarak yenir.
Gelincik çiçeği ayni zamanda  I.Dünya savaşanın  sembolü kabul edilir. Bir yerde çok asker ölürse gelincik çiçeğinin biteceğine inanılır.

Gelincik çiçekleri.

Baharın gelmesiyle birlikte  ülkemiz  gelincik tarlasına döner.

Gelincik çiçeği (  Papaver rhoeas )

Pembe gelincik çiçeği

Gelincik çiçeği

ÇEŞME PAPATYASI ( Argyranthemum )

Çeşme papatyası / kültür ( Argyranthemum frutescens )
 

Yurdumuzda adı  çeşme papatyası olan  Argyranthemum frutescens  ( Eski adı Chrysanthemum frutescens ), papatyagiller (Asteraceae ) familyasından, herdem yeşil, yarı  çalımsı  popüler bir süs  bitkisidir. Anavatanı İspanya'nın Kanarya Adaları'dır. Margarit, papatya, krizantem, arjirantemum gibi adlarla  da tanınır. 

Arjirantemum ( argyranthemum ), papatya şeklide  beyaz  renkli çiçek açar. Ayrıca sarı, pembe, katmerli çiçek açan çok fazla melez ve  kültür formu üretilmiştir.  Herdem yeşil olan yaprakları parçalıdır. 

Bazı çiçekler,  o  ülkede  çok yetiştirilen  bir şehrin adı ile anılır. Örneğin 'Argyranthemum'a ülkemizde  'çeşme papatyası' denirken, Fransa'da 'paris papatya' denir.

Çeşme papatyası ( Argyranthemum frutescens )

Çeşme papatyası ılıman iklimlerde yetişir, güneşli ya da yarı gölge  yerleri ve  geçirimli, nemli toprakları sever. Soğuğa ve kuraklığa kısmen dayanıklıdır. Bahçe çiçeği olmasına rağmen saksıda da yetiştirilir. Erken ilkbaharda ve sonbaharda  çiçek açar. Fazla bakım istemez, çelikle, kökten ayırarak  ve tohumdan üretilir. 

Çeşme papatyaları ( Argyranthemum  ):

Çeşme papatyası / kültür

Argyranthemum 

Argyranthemum frutescens ( sarı çiçekli )

Argyranthemum frutescens ( pembe çiçekli )

Argyranthemum frutescens ( beyaz çiçekli )

Argyranthemum frutescens ( pembe çiçekli ) 

Argyranthemum frutescens ( sarı çiçekli )

Argyranthemum frutescens ( katmerli )

Argyranthemum frutescens ve arı

Katmerli çiçekli çeşme papatyası 
(Argyranthemum frutescens ) 

 (Argyranthemum frutescens

Not: Bu sayfa son olarak 19. 12. 2021 tarihinde güncellenmiştir.