PONPON GÜL ( Misket gül )

Ponpon  ya da sakız gül ( Rosa banksiae ' Lutea )

Ponpon gül ( Rosa banksiae ), gülgiller (  rosaceae )  familyasından, çok yıllık, tırmanıcı  ve sarılıcı bir bitkidir. Halk arasında 'Misket gül', 'Sakız gül'  denir.

Anavatanı Çin'dir.  Diğer gül türlerinin aksine dikensiz bir bitkidir.  Normal koşullarda herdem yeşildir, soğuk yerlerde yaprağını döker, çiçekleri hafif kokuludur. Asma gibi zamanla gövdesi kalınlaşır ve etrafa  yayılır, boyu 6 m. bulur.  Pergola, kemer ve çardaklarda daha çok kullanılır.
Beyaz çiçekli çeşidi,  iğne yapraklı ağaçlarla çok güzel uyum sağlar. Çiçek açtığı zaman, uzaktan kar yağmış gibi görünür.

Ponpon gül,  en erken çiçek  açan güllerden biridir. Beyaz ve açık sarı renklerde çiçek açan iki çeşidi vardır. Küçük, ponpon şeklindeki çiçekleri demetler oluşturur.  

Rosa banksiae  dayanıklı bir bitki olup  çok hızlı büyür, soğuğa karşı toleranslıdır. Güneşli ve yarı gölge yerleri ve humuslu ve nemli toprakları sever. Çiçeklenme bittikten sonra budanır. Çelikle, tohumla  ve aşı ile  üretilir.

Ponpon güller ( Rosa banksiae ):

Sarı ponpon gül.( Rosa banksiae 'Lutea' )

Servi ağacımı süsleyen beyaz ponpon gülüm.
Uzaktan bakınca kar yağmış gibi görünüyor.

Beyaz ponpon gül ( Rosa banksiae )

Penceremi süsleyen sarı ponpon gül.
 

Bir adı da misket gül olan sarı ponpon  gül 

BODRUM PAPATYASI ( Osteospermum )

Bodrum papatyaları ( Dimorphotheca ecklonis ya da 
Osteospermum ecklonis )

Yurdumuzda bodrum papatyası olarak tanınan, bilimsel adı  Osteospermum ecklonis ( ya da Dimorphotheca ecklonis ), papatyagiller ( asteraceae )  ailesinden, herdem yeşil, çok yıllık ve yarı çalımsı bir bitkidir.  Anavatanı Güney Afrika'dır. Bu nedenle Afrika papatyası  ( African daisy ) da denir.   Bir adı da 'dimorfoteka' dır. Çok fazla melez ve kültür formu  ( katmerli, ebrulü ) vardır. Tür adı, Danimarkalı bitki bilimci Christian Friedrich Ecklon ( 1795 - 1868 ) izafeten verilmiştir. 

Bodrum papatyası, bol güneş alan  yerleri ve geçirimli, humusça zengin, gevşek, kumlu  toprakları sever. Kuraklığa dayanıklı olmakla birlikte  yazın düzenli sulama ister,  kışın dondan  korunması gerekir.
Dimorfoteka ( dimorphotheca ), hem bahçe hem de saksı çiçeği olarak yetiştirilir.Yılda iki kez  ilkbahar ve sonbaharda beyaz, bordu, sarı ve turuncu renklerde, iri papatya şeklinde, gösterişli  çiçekler açar. Yağmurlu  ve kapalı havalarda çiçekleri kapanır.  Gövdesi  zamanla çalılaşır,  sürünücü ve yer örtücüdür. 

Bodrum papatyası fazla bakım istemez, yetiştirilmesi kolay bir çiçektir. Çalılaşan dallarını zaman zaman budayarak gençleştirmek gerekir. Tohumla, çelikle ve kökten ayırarak üretilir

 Bodrum papatyası  ( Osteospermum ) çiçekleri: 

Bodrum papatyaları ( Osteospermum ecklonis ) 

Bodrum papatyası
( Osteospermum ecklonis  ya da  Dimorphotheca ecklonis )

Bodrum papatyaları ( Dimorphotheca ecklonis )

Osteospermum ecklonis  ya da  Dimorphotheca ecklonis

Bir adı da Afrika papatyası olan bodrum papatyası

Değişik renklerde osteospermum çiçekleri

Bir adı da  dimorfoteka ( Dimorphotheca ecklonis )  olan bodrum papatyası

Kelebek ve bodrum papatyası

Sinonimadı dimorphotheca olan  osteospermum ecklonis

Osteospermum ( Kültür formu  )

Bodrum papatyası, kelebeklerin çok sevdiği bir çiçektir.

KARAYEMİŞ AĞACI

Karayemiş ağacı ve meyvesi ( Laurocerasus officinalis ) 

Halk arasında 'taflan' olarak da bilinen  karayemiş ( Laurocerasus officinalis ya da prunus laurocerasus ), gülgiller ( rosaceae ) familyasından, herdem yeşil,  beyaz çiçekli ve 7 - 8 metre boylarında küçük  bir ağaçtır. Laz kirazı, gürcü kirazı ve tanal gibi  adlarla da bilinir. Türkiye, Kafkaslar, İran ve Balkanlarda doğal olarak yetişir. Salkımı halindeki meyveleri yuvarlak, uzunca ve tek tohumludur.  Önce yeşil, daha sonra  kırmızı olan meyvesi  tam olgunlaştığında siyah bir renk alır. Taze olarak yendiği gibi, turşu  da olur, buruk bir tadı vardır. 
Ayrıca tıbbi bir bitkidir, şeker hastalığına iyi gelir.

Karayemiş meyvesi üzüm salkımı şeklinde olur.
 

Karayemiş,  Karadeniz  ve Marmara  bölgesi  ormanlarda doğal olarak da  yetişir. Meyveleri, kültür çeşitlerine göre  daha küçük ve lezzetsizdir. Kuşlar  için önemli bir besin kaynağı oluşturur.  Ormanların gelişmesini engellediği için kesilerek odun edilir. 
Karayemiş ağacının  yaprakları kauçuk ağacına benzer, iri,  koyu  yeşil renkli ve gösterişlidir. İlkbaharda çiçek açar. Çiçekler beyaz renklidir, 10 - 12 cm. büyüklüğünde  dik, salkım halinde kurul oluşturur. Park ve bahçelerde  süs bitkisi olarak da yetiştirilir. 

Karayemiş ağacı ( Prunus laurocerasus )

Karayemiş meyvesinin tam olmadan önceki hali.

Karayemiş ağacı meyvesi

Karayemiş, humusça zengin nemli toprakları ve gölge yerleri sever. Fazla sıcak ve soğuktan olumsuz etkilenir. Tohumla ve  çelikle üretilir.

Bu yıl, karayemiş ağacım ilk defa  çiçek açtı. 

Karayemiş, halk arasında taflan, laz üzümü
 gibi adlarla da bilinmektedir.

Karayemiş ağacı,  çiçeği

Karayemiş ağacı  ve çiçeği
 ( Prunus laurocerasus ya da Laurocerasus officinalis )

Olgunlaşmış karayemiş meyvesi. 

BAHÇEMDEKİ KAPLUMBAĞANIN SIRRI

 Üç yıldır bahçemde yaşayan kaplumbağa 

Üç yıldır  bahçemde  bir kaplumbağa ( tosbağa ) yaşıyor, yani aynı mekanı paylaşıyoruz. Biraz sebzelere zarar veriyor ama, yine de onu seviyoruz. Geceleri dışarı  çıkınca nerede olduğunu, dolaşırken çıkardığı  seslerden anlıyorum. Havalar soğuyana kadar da başka bir yere gitmiyor. Kış gelince kayboluyor, ilkbaharda  yeniden ortaya çıkıyor. 

Kaplumbağalar en eski hayvanlardan biriymiş. Kışı  güneş gören kuru topraklarda açtıkları çukurlarda geçiren bu hayvanlar,  yazın ise  sebze ve böceklerle beslenerek yaşarlarmış. Meğer benim bahçemi  bu yüzden dolayı tercih etmiş. Ben de bizi seviyor sanmıştım !

ÜZÜM ASMASI ( Vitis )

Terasımdaki beyaz üzüm asması / razakı
( Vitis vinifera )

Asma, bahçesine bağ meyvesine üzüm denen bir cins ( vitis, vitaceae / asmagiller ) bitkinin ortak adıdır: Asma, kışın yaprağını döker ve sarılıcı bir bitkidir. Dünyada kültürü yapılan en eski meyvelerden biridir. Tarihi M.Ö: 5000 yıllarına dayanmaktadır. Onbeşbin çeşidi olduğu sanılmaktadır;  anavatanı Anadolu ve Kafkaslardır. Kültür türleri, bütün dünyaya Anadolu'dan yayılmıştır. ( Kaynak; Vikipedi )

Üzümün yabanisine ( Vitis sylvestris ) deli asma denir. Kültür olarak olarak yetiştirilenlerin ( Vitis vinifera ) çok fazla çeşidi vardır. Meyveleri salkım halinde tatlı, yeşil, sarı, kırmızı / pembe ya da siyah olur: Karadeniz bölgesinde kokulu üzüm ( Vinis labrusca ) yetiştirilir.

Pembe üzüm ( Vitis vinifera )

Üzüm, dünya'da en çok yetiştirilen ve tüketilen meyvelerden biridir, sanayide de kullanılmaktadır. Türkiye üzüm üretiminde dünyanın sayılı ülkelerinden biridir, başta Ege olmak üzere bütün bölgelerimizde yetiştirilmektedir.

Ülkemizde 1256 üzüm çeşidi tespit edilmiştir. Çekirdeksiz üzüm ( sultaniye),  dünyada en çok Ege Bölgemizde yetiştirilir ve kurutularak ihraç edilir: 

Üzüm, yaş ve kuru olarak yendiği gibi suyundan pekmez, şarap, sirke, alkol, meyve suyu yapılır, yaprağından ise sarma yapılmaktadır. Üzüm, antioksidan etkisi olan bir meyvedir. Siyah üzüm bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.

Üzüm, erselik bir bitkidir yani erkek ve dişi üreme organı
 ayni çiçek üzerinde bulunur.

Üzüm, ılıman iklim iklimlerde ve güneşli ya da  yarı gölge yerlerde yetişir. Humusça zengin, geçirimli toprakları  sever.

Üzüm asmasının  üretilmesi kolaydır, daha çok çubuk denilen çelikle üretilmektedir.

Üzüm, bir çok meyveye göre daha çok bakım istemektedir. Bu nedenle, 'Bağcının makası daima elinde olmalıdır' denir.

Üzüm bağı / sonbahar ( Seferihisar / İzmir )

Anadolu'da eski çağlardan beri üzümün yetiştirilmesi, kültür hayatımıza da girmesine neden olmuştur. Üzümle ilgili bazı atasözlerimiz şöyledir.

-Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun.

-Üzüm üzüme baka baka kararır.

-Üzüm üzüm iki gözüm.

-Üzümü ye bağını sorma.
-Yol üstünde bağı olanın başı dertten kurtulmaz.

Üzüm üzüme baka baka kararır !
( Kokulu üzüm - Vitis labrusca )

Bahçemde yetiştirdiğim bazı üzüm çeşitleri

Üzüm, en eski meyvelerden biridir

Sultaniye üzüm ( Vitis vinifera )
Çekirdeksiz-kurutmalık ve sofralık üzüm 

Sultaniye üzüm (kurutmalık ve sofralık )

Kıbrıs üzümü ( sofralık ) 

Razakı ( sofralık ) 

Razakı üzüm 

Kokulu üzüm  'izabella' ( Vitis labrusca ), Sofralık ve pekmezlik 

Üzüm çiçeği ( Kültür çeşitlerinde, erkek ve dişi organ aynı çiçekte bulunur, erseliktir.)

ERİK AĞACI ( Prunus )

Erik ( prunus domestica )

Erik ( prunus domestica ), gülgiller ( rosaceae ) familyasından kışın yapraklarını döken ve  12 m. kadar boylanan  bir ağaçtır. 

Anavatanı yurdumuz ve Kafkaslardır. Melez bir tür olduğu sanılmaktadır. Çok fazla çeşidi vardır.
Yapraklarını açmadan önce,  mart- nisan  aylarında beyaz renkli çiçek açar.  Dünyada 2000, Türkiye'de ise 200 kadar çeşidi bulunmaktadır. Bütün dünyaya göçler ve savaşlar nedeni ile yayılmıştır. Yurdumuzun hemen hemen bütün bölgelerinde yetiştirilmektedir. Aşı ile üretilir.

Erik meyvesi,  renk, şekil ve tat bakımından çok farklıdır, değişik zamanlarda olgunlaşırlar. Taze ve kurutularak yenir, ayrıca reçeli ve pestili de yapılmaktadır.

Doğada yabani olarak yetişen  erik türlerinin  ağaçları dikenli olur. Bazı erik türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir.
Erik, ılıman iklimlerde yetişir,  güneşli yerleri ve derin,  geçirimli, kireçli toprakları sever. Aşı ile üretilir.

Bir adı da güvem olan çakal erişi ( prumus spinosa )

                                                               Erik Türleri

- Çakal eriği ( prumus spinosa ):  Kışın yaprağını döken, soğuğa ve sıcağa dayanıklı dikenli bir çalı veya ağaçtır. Yurdumuzda doğal olarak yetişmektedir. 

--Kırmızı yapraklı erik ( prumus cerasifera ):  Süs bitkisi olarak yetiştirilen, kırmızı yapraklı  bir çalı veya ağaçtır.  Anavatanı Asya kıtasıdır.
- Yaban eriği  ( prunus divaricata ) : Kışın yaprağını döken, çalı veya ağaç formunda bir ağaçtır. Çok sayıda çeşidi vardır.( Yunus eriği, Alça, Alsa, Mamık gibi )

Papaz eriği

İtalyan eriği

Formosa eriği

Japon eriği

Erik çiçeği

BAHAR VE KIR PAPATYALARI

Baharın sembolü kır papatyaları

Baharla özdeşleşmiş bir çiçektir kır papatyaları,kışın bittiğini, doğanın tekrar uyandığını ilk önce onlar bize müjdelerler.Kırlar bir başka güzel olur o zaman, koşmak,oynamak gelir içimizden,sevdiklerimize papatya toplarız. Sonbaharda oluşan hüzün ve ölüm duyguları papatyaların açmasıyla  yerini sevgiye,yaşama sevincine bırakır..Velhasıl sonbahar için sararan bir yaprak neyse ilkbahar içinde papatyalar odur
.
Bu nedenle şairler  ilkbaharla ilgili yazdıkları şiirlerinde en çok papatyalara yer vermişlerdir. Hakkın da en çok şiir yazılmış çiçeklerden birisidir kır papatyaları.

Şair Ali Aykar'ın baharı ' Papatya Mevsimi ' olarak olarak nitelediği şiirde bunlardan birisidir.Bu güzel şiir için kendilerine teşekkür ederiz.

PAPATYA MEVSİMİ

Mevsim papatya mevsimi
Gözlerimde yeşilim bin bir tonu
Okşar yaprağı
Okşar toprağı
Dağ taş,kurt kuş duyar sesimi
Koklar nefesimi...

Divane gönül sevda yorgunu
Yemiş bir Papatya vurgunu...

Mevsim papatya mevsimi
Yatağım çayır çimen
Titrer üstümde telli kavak
Salınır tarlada başak
Papatya delisiyim ben
Bahar yelleri esti mi

Divane gönül sevda yorgunu
Yemiş bir papatya vurgunu.
                                         Ali AYKAR