FİLBAHRİ ÇİÇEĞİ ( Yalancı Yasemin )

Filbahri çiçeğinin genel görünümü
( Philadelphus coronarius )

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius ), ortancagiller (Hydrangeaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu bir bitkidir. Yurdumuz için egzotik bir bitkidir. Çiçekleri hoş kokulu olduğu için eskiden beri park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Güney Avrupa ve Kafkasya'da  doğal olarak yetişir. Bütün dünyada philadelphus cinsinin 70 kadar türü vardır, bunlardan Philadelphus caucasicus Ardahan / Posof'ta doğal olarak yetişir.  

Adı eskiden 'filbahar' dır, nedense zamanla 'filbahri' denmeye başlanmıştır. Filadelfus, fulbahri de denir, halk arasında ise daha çok; 'yalancı yasemin', 'limon çiçeği', 'ağızlık çalısı'  denir.  Yılda bir kez mayıs ve haziran aylarında, salkım halinde,  beyaz renkli ve güzel kokulu   çiçek açar.

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius )

Filbahri, ılıman iklimlerde yetişir, soğuğa ve kuraklığa  dayanıklı bir bir bitkidir.  Güneşli yerleri ve geçirimli, nemli, humusça zengin  toprakları tercih eder. Yazın  düzenli sulanma ister. Yurdumuzun kıyı bölgelerinde,  park ve bahçelerde peyzaj bitkisi olarak yetiştirilmektedir.
Güzel kokulu olduğu için sabun ve parfüm yapımında kullanılır. Ayrıca odunundan ağızlık ve pipo yapılır.

Filbahri, çiçeklenme döneminden sonra  derin bir şekilde  budanır. Gec budandığında  tomurcukları zarar gördüğü için çiçek açamaz.  Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez. Çelikle, kökten ayırmayla ve  tohumdan üretilir.

Filbahri ( philadelphus ) çiçekleri:

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius )

Halk arasında filbahri çiçeğine; limon çiçeği, yalancı yasemin ve
ağızlık çalısı da denir. 

Filbahri çiçeği, portakal çiçeği gibi çok güzel kokar.

Filbahri çiçeği
( Philadelphus coronarius )

Filbahri çiçeği  ( Tohum kapsülleri )

( Not: Bu yayın son olarak 27. 04. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

AĞAÇ KÜPESİ / ABUTİLON

Ağaç küpesi  ( Abutilon x hybridum )  

Abutilon ( Abutilon ), ebegümecigiller ( Malvaceae ) familyasından, 150 kadar türü bulunan,  çalı formlu bir bitki cinsidir.  Anavatanı Güney Amerika ( Brezilya )  dır. Tropikal ve ılıman  iklimlerde yetişir.  Melez bir tür olan Abutilon x hybridum ( A. pictum, melezi ), çiçekleri güzel olduğu için bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Cins adı  ( Abutilon )  Arapca'dır, tür adı ( hybridum )  melez demektir.   Yurdumuzda; Ağaç küpesi,  Güzel hatmi, Süs akça ağacı,  Hint gülü, Çin feneri gibi adlarla tanınmaktadır.  

Abutilon ( Abutilon x hybridum ) 

Abutilon, uygun ortamlarda yaprağını dökmez ve yıl boyunca çiçek açar. Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen kıyılarında bahçelere dikilir.   Çan şeklinde, kırmızı, sarı, beyaz, pembe ve turuncu renklerde çiçekler açar. Yaprakları üç veya beş lopludur, bazı formları alaca yapraklıdır. Dalları yeşil renkli olup çok kırılgandır. Çiçekleri zehirsiz olup yenebilir. 

Abutilon çiçeği.

Ağaç küpesi ( abutilon ), güneşli - yarı gölge yerlerde yetişir.  Suyu sever, zazla sıcağı ve soğuğu sevmez. Verimli, geçirgen ve nemli  toprakları sever.  İlkbaharda derin bir şekilde budanır.  Hem iç mekanlarda,  kışın ılık geçen yerlerde ise  dışarıda  yetiştirilir. Dallarından, çelikle üretilir. Fazla bakım istemez. 

                                                             Ağaç Küpesi Çiçekleri  / Abutilon x hybridum )

Asıl adı Abutilon x hybridum,  olan
Ağaç küpesi çiçeği 

Ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum  )

Abutilon x hybridum yaprağı .

Sarı ç.çekli ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum ) 

Sarı ağaç küpesi çiçeği ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi / Çin feneri ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi çiçeği ( Abutilon x hybridum ) 

PORTAKAL AĞACI VE ÇİÇEĞİ

Portakal ağacı ( Citrus cinensis )

Portakal, narenciye türleri  içinde en fazla  tanınan  ve yetiştirilen bir meyvedir.  (citrus sinensis).  Anayurdu Çin olmasına karşı,  yurdumuza Ümit Burnu yolu ile  Portekiz'den gelmiştir. Bu nedenle 'Portekiz'den gelen  anlamını  çağrıştırdığı için  'portakal' denmiştir.

Portakal ( Citrus cinensis ), turunçgiller ( rutaceae ) familyasından,  herdem yeşil, geniş tepeli, sık dallı ve seyrek  dikenli bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludurr.  Güneşli yerleri ve verimli, geçirimli toprakları sever.  Soğuğa karşı mandalina kadar dayanıklı değildir. Yurdumuzun en çok Akdeniz bölgesinde, az miktarda da Ege bölgesi ve Rize ilimizde  yetiştirilmektedir.

Seferihisar, satsuma mandalina üretiminde Türkiye'de söz sahibi olduğu halde, bazı yıllar  don olduğu için  portakal  çok az yetiştirilmektedir. ( Fotoğraflar Seferihisar'daki bahçemden. )

Çok sayıda çeşidi olan portakal, dünyada  elmadan sonra en çok yetiştirilen meyvedir. Turunç fidanlarına  aşı yapılarak  üretilir.

 Bu yıl  portakal bol oldu.

Portakal ağacıma kar yağdı.

Portakal,  en güzel çiçek açan ağaçlardan biridir, meyve ve  çiçeği bazen  bir arada bulunabilir.
Yazar, Tülin Aksoy  'Portakal çiçeği ve kadın' adlı denemesinde  'Portakal ağaçlarındaki sihir, tıpkı biz kadınlarda var olan sihir gibi, ne anlaşılabilir, ne de vazgeçilebilir' diyor.

Portakal ağacı çiçekleri. Portakal ağaçları mart, nisan aylarında,güzel kokulu çiçek açar.

Portakal çiçekleri beş taç yapraklıdır.Erkek ve dişi organ ayni çiçek
 üzerinde bulunur, bu nedenle tozlaşma sorunu olmaz, verimlidir.

Portakal ağacı ve çiçeği

Portakal ağacı çiçek açınca çok güzel kokar. 

AVOKADO AĞACI

Avokao meyvesi.

Amerikan armudu, timsah armudu  adı ile de bilinen avokado ( Persea americana ),  defnegiller ( lauraceae ) familyasından, herdem yeşil,  10 - 15 m. kadar boylanan, geniş tepeli bir ağaçtır. Anavatanı Orta ve Güney Amerika'dır. Tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişmektedir. Don olayı görülen yerlerde yetişmez. Türkiye'de, Akdeniz kıyısında limon yetişen kuytu yerlerde yetiştirilmektedir.

Avokado, besin değeri yüksek, aroması farklı bir meyvedir. Taze olarak yenir, ayrıca  yemeklerde ve salatalarda kullanılır. Avokado bazı kimselerde alerji yapmaktadır. Bu nedenle ilk defa yiyenlerin dikkatli olması gerekir.

Tohumdan yetiştirdiğim avokado  fidanı ( Persea americana ) 

Avokado,  kısmen kendine verimlidir, erkek ve dişi çiçekler bir arada bulunur. Ancak  meyve vermesi için iki farklı çeşidin birlikte dikilmesi gerekir.  Tohumdan yetişenlere aşı yapılır. Çok fazla çeşidi bulunmaktadır, bazı formları  soğuğa daha dayanıklıdır. Tohumla, çelikle ve aşı ile üretilir.

Avokado ağacım çiçek açtı

Avokado ağacı çiçeği.

Avokado ağacı çiçeği ( Yakın çekim )

Avokado tohumu.

Avokado meyvesi.

Hızlı bir şekilde büyüyerek iki metreyi bulan avokado ağacım, bu yıl  ( 20.04.2013 ) ilk çiçeklerini açtı. Umarım meyve verir onu da sizlerle paylaşırım.

Avokado ağacım nihayet bu yıl  ( 2020 ) az da olsa  meyve tutu, umarım dökmez. 

( Bu sayfa son olarak 30. 06. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

HERCAİ ÇİÇEĞİ İLE KARDELEN ÇİÇEĞİNİN AŞKI

Hercai menekşe / doğal  ( Viola tricolor )

Efsaneye göre;  bir zamanlar birbirini çok seven  ve kıskanan iki kır çiçeği varmış. Bu çiçekler birbirlerini o kadar çok seviyormuş ki, arkadaşları  görmesin diye çiçeklerini kışın  açmaya karar vermişler.
Ancak, kış geldiğinde çiçeklerden biri verdiği sözü tutmamış, çiçeklerini  açmak için her zaman ki gibi  baharın gelmesini, karların erimesini beklemeye başlamış. Diğeri  ise,  canı pahasına, karların arasından  çiçeklerini açmış. Ancak sevgilisini göremeyince  aldattığını anlamış, üzüntüsünden boynu bükülmüş. Sevgilisi ile bir daha karşılaşmamak için de,  bundan sonra çiçeklerini hep kışın açmış.
Bu nedenle ona arkadaşları 'KARDELEN'* adını vermişler. Verdiği sözü tutmayan arkadaşlarına  ise, 'HERCAİ' * ( hercai menekşe'ye kısaca hercai çiçeği denir. ) diyerek alay etmişler.

Kıssadan hisse : Siz siz olun sevgilinize yalan konuşarak hercai çiçeğinin  durumuna düşmeyiniz, yalan konuşanın  aslında kendini aldattığını unutmayınız.

A. Kadir Bekçi

Hikayemizin kahramanlarından kardelen çiçeği ( galanthus )

*Kardelen : Nergisgiller ( amaryllidaceae ) familyasının 'galanthus' cinsiden  bitkilere genel olarak kardelen denir.  Yurdumuzda doğal olarak yetişen 14 türü bulunmaktadır, soğanlı ve beyaz çiçeklidirler. Süs bitkisi olmasının yanında bazı türleri tıbbi amaçla da kullanılmakta ve yurt dışına satılmaktadır.

*Hercai :  Sevdiğine ihanet eden,  aldatan, vefasız. Sözünü tutmayan, hiçbir şeyde karalı olmayan, gelgeç.

SARDUNYA VE ITIR ÇİÇEĞİ

Sarunya ve ıtır çiçeği 

                                                        SARDUNYA ÇİÇEĞİ  ( Pelargonium )

Sardunya ( pelargonium ), turnagagasıgiller  ( Geraniaceae ) familyasından çok yıllık, çiçekli  ve otsu bir bitki cinsidir. 

Anavatanı Güney Afrika'dır. Süs bitkisi olarak dünyanın hemen hemen çoğu  yerlerinde yetiştirilmektedir. Özellikle  Akdeniz ülkeleri ile özdeşmiştir.  Çok fazla melezi ve kültür çeşiti  vardır.  

En çok yetiştirilen bahçe sardunyası ( Pelargonium x hortus ), Pelargonium zonale ile Pelargonium inquinaus'un melezidir. Ayrıca  Pelargonium peltatum, Pelargonium grandiflorum, Pelargonium  x domesticum ( ceylangözü ),  Pelargonium grveolens  ( ıtır )  gibi türleri de süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. 

Sardunya çiçekleri
( Pelargonium x hortorum )

Beyaz sardunya çiçeği
( Pelargonium x hortorum )

Pembe çiçekli sardunya 
( Pelargonium x hortorum )

Sardunya çiçeği ( Pelargonium x hortorum ) ve yaprağı.

       

Sardunya çiçeği ve turna gagasına benzeyen tohum kapsülleri 

                                          

Bahçe sardunyası ( Pelargonium x hortorum ) 

                                                              Sardunya Türleri

- Sakız sardunya ( Pelargonium peltatum ) : Sarkıcı bir tür olup yaprakları daha farklıdır. Halk arasında sakız sardunya çiçeğine;  gülfatma, padişah, osmantopu da denir. ( Kaynak: Türkiye Bitkileri Sözlüğü / Ertan Tuzlacı )

Pembe çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum )

Kırmızı çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum ) 

Sakız sardunya 

Siyah çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum )

- Ceylan / Karagöz  sardunyası ( Pelargonium grandiflorum ):   Çiçekleri açelyaya benzer, ebruli ve çok gösterişlidir. Ancak  çiçeklenme süresi diğer türler kadar uzun değildir.

Karagöz  çiçeği ( Pelargonium grandiflorum )

- Ceylangözü ( Pelargonium x domesticum ): Çalı formlu, melez ve otsu bir bitkidir. Çiçekleri  pembe, kırmızı ve mo renkli olup genellikle beneklididir.  

Ceylangözü sardunya ( Pelargonium x domesticum )

Itır gibi bazı sardunya türleri  yer örtücü olarak yetiştirilir,  çiçekleri çok güzel değildir.
Ülkemizde en çok sevilen ve yetiştirilen çiçeklerin başında gelen sardunya, uzun bir sapa bağlı ve  şemsiye şeklinde çiçek  açar. Bazı çeşitlerinin çiçekleri kokulu, ebruli ve katmerlidir.
Sardunya çiçeklerinin yapraklarının üzerinde değişik tonlarda halkalar bulunur. Oldukca dekoratiftir. Bitkinin gövdesi zamanla  odunsu bir yap alır.
Sardunya, yetiştirilmesi ve üretilmesi en kolay çiçeklerden birisidir. Güneşli ve yarıgölge  yerleri sever.  Yazın aşırı güneşten korunmalıdır, toprağı kurudukça sulanmalıdır. Dona karşı çok hassastır.
Hem bahçe çiçeği olarak, hem de saksı da yetişir.   Çelikle ve kökten ayırma ile  çoğaltılır.

                                                     ITIR  ÇİÇEĞİ ( Pelargonium graveolens )

Itır çiçeği

Geraniaceae ( Turnagagasıgiller ) familyasından çok yıllık ve  otsu bir bitki  olan ıtır ( Pelargonium graveolens ),  sardunya çiçeği  ile de yakın akrabadır.  Halk arasında; hıtır, mis çiçeği, intişaf da denir. ( Kaynak : T.Bitkileri Sözlüğü / E. Tuzluca ).
Bazı çeşitleri şifalıdır, ayrıca  losyon elde  edilmekte yararlanılır.

Itır çiçeği daha çok güzel kokulu yaprakları için yetiştirilmektedir.

Itırın en büyük özelliği, yapraklarının dekoratif ve  çok keskin kokulu olmasıdır. Çeşitlerine  göre kokuları farklılık gösterir ( Limon, nane, gül gibi kokan çeşitleri vardır. ). Değişik renkteki çiçekleri ise,  sardunya  kadar  gösterişli  değildir.
Itırın yetiştirilmesi ve üretilmesi sardunya gibidir, hatta ondan  daha kolaydır, çelikle ve tohumdan üretilir. Gölge ve rutubet  yerleri sever. Soğuğa karşı en dayanıklı pelargonium / sardunya türüdür.

Aşağıdaki linki tıklayarak, sardunya çiçeği  hakkındaki  bir başka yazımı da okuyabilirsiniz. (.http://kadirbekci53.blogspot.com/2012/10/sardunya-cicekleri.html )

Bu yayın son olarak 25. 04. 2024 tarihinde güncellenmiştir. 

İĞDE AĞACI ( Elaeagnus )

İğde ağacı çiçeği ( Elaeagnus angustifolia var. orientalis )

İğde ( elaeagnus ), Elaeagnaceae / iğdegiller  familyasından kışın yapraklarını döken ya da herdem yeşil olan,  ağaç ya da çalı formlu bir bitki cinsidir. Dünya üzerinde 94 türü bulunmaktadır.  Dikenli bir ağaçtıur, çiçekleri güzel kokar. Yurdumuzda doğal olarak  yetişen iki türü vardır.  Meyveleri zeytine benzer, tatlı ve unludur. Bu nedenle iğde ağacının ingilizce adı 'yabani zeytin' dir. Ancak,  bu bitkinin gerçek  zeytinle ( olea ) hiç  bir akrabalığı yoktur.

İğde ağacının çiçekleri  zihin açıcıdır, meyvesi ise bir çok hastalığa iyi gelir.

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia )   

Yalancı iğde ( Elaeagnus rhamnoides, Eski adı: Hippophoe rhamnoides  ): Yurdumuzda doğal olarak  yetişen, kışın yapraklarını döken,  küçük meyveli bir ağaçtır. Sincan, çıçırgan da denir. Türkiye'nin değişik bölgelerinde doğal olarak yetişmektedir. Kumulların durdurulmasında, çorak toprakların zenginleştirilip korunmasında kullanılmaktadır. Meyvesi turuncu renkli olup yenir. Soğuğa ve kuraklığa son derece dayanıklıdır. 

Sultan iğdesi / Bahçe iğdesi   ( Elaeagnus angustifolia var.  orientalis ): Yurdumuzda doğallaşmış, kışın yaprağını döken, 10 - 15 m. boylarında bir ağaçtır. Eskiden beri yurdumuzda yetiştirilmektedir. Meyveleri lezzetli olup yenir. Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
Kuş iğdesi ( Eleeagnus  angustifolia ), daha çok bahçe kenarlarına çit bitkisi olarak dikilir. Meyveleri kuşlar için iyi bir besin kaynağıdır.

Süs iğdesi ( Elaeagnus pungens )

Süs iğdesi ( Elaeagnus pungens ): Egzotik bir bitkidir, vatanı Çin, Japonya ve Kore'dir.  Herdem yeşil, 3m. kadar boylanan dikenli bir çalıdır. Yurdumuzda park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Meyveleri küçük ve kırmızı  renklidir.

Elaeagnus pungens aurea: Alaca yapraklıdır.  Yapraklarını dökmez, süs bitkisi olarak yetiştirilir.

İğde ağacı kuraklığa ve soğuğa  dayanıklı bir bitkidir. Köklerinde azot depo ettiği için her türlü toprakta yetişir. Tuzlu toprakları  sever, bu nedenle deniz kıyılarına, plajlara kumullara karşı önlemek için dikilir. Toprağı erozyondan korur.

İğde ( elaeagnus ), çelikle, kök filizleri ile ve tohumdan üretilir.

( Linki tıklayarak  'Atatürk ve İğde Ağacı '  adlı yazımı da okuyabilirsiniz. )

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia )

İğde ağacı meyvesinin  çekirdeğinin dışındaki
 unlu ve yumuşak kısmı yenir.

İğde ağacı park ve bahçelere süs bitkisi olarak  dikilmektedir. 

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia var. orientalis  )