SARDUNYA VE ITIR ÇİÇEĞİ

Sarunya ve ıtır çiçeği 

                                                        SARDUNYA ÇİÇEĞİ  ( Pelargonium )

Sardunya ( pelargonium ), turnagagasıgiller  ( Geraniaceae ) familyasından çok yıllık, çiçekli  ve otsu bir bitki cinsidir. 

Anavatanı Güney Afrika'dır. Süs bitkisi olarak dünyanın hemen hemen çoğu  yerlerinde yetiştirilmektedir. Özellikle  Akdeniz ülkeleri ile özdeşmiştir.  Çok fazla melezi ve kültür çeşiti  vardır.  

En çok yetiştirilen bahçe sardunyası ( Pelargonium x hortus ), Pelargonium zonale ile Pelargonium inquinaus'un melezidir. Ayrıca  Pelargonium peltatum, Pelargonium grandiflorum, Pelargonium  x domesticum ( ceylangözü ),  Pelargonium grveolens  ( ıtır )  gibi türleri de süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. 

Sardunya çiçekleri
( Pelargonium x hortorum )

Beyaz sardunya çiçeği
( Pelargonium x hortorum )

Pembe çiçekli sardunya 
( Pelargonium x hortorum )

Sardunya çiçeği ( Pelargonium x hortorum ) ve yaprağı.

       

Sardunya çiçeği ve turna gagasına benzeyen tohum kapsülleri 

                                          

Bahçe sardunyası ( Pelargonium x hortorum ) 

                                                              Sardunya Türleri

- Sakız sardunya ( Pelargonium peltatum ) : Sarkıcı bir tür olup yaprakları daha farklıdır. Halk arasında sakız sardunya çiçeğine;  gülfatma, padişah, osmantopu da denir. ( Kaynak: Türkiye Bitkileri Sözlüğü / Ertan Tuzlacı )

Pembe çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum )

Kırmızı çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum ) 

Sakız sardunya 

Siyah çiçekli sakız sardunya ( Pelargonium peltatum )

- Ceylan / Karagöz  sardunyası ( Pelargonium grandiflorum ):   Çiçekleri açelyaya benzer, ebruli ve çok gösterişlidir. Ancak  çiçeklenme süresi diğer türler kadar uzun değildir.

Karagöz  çiçeği ( Pelargonium grandiflorum )

- Ceylangözü ( Pelargonium x domesticum ): Çalı formlu, melez ve otsu bir bitkidir. Çiçekleri  pembe, kırmızı ve mo renkli olup genellikle beneklididir.  

Ceylangözü sardunya ( Pelargonium x domesticum )

Itır gibi bazı sardunya türleri  yer örtücü olarak yetiştirilir,  çiçekleri çok güzel değildir.
Ülkemizde en çok sevilen ve yetiştirilen çiçeklerin başında gelen sardunya, uzun bir sapa bağlı ve  şemsiye şeklinde çiçek  açar. Bazı çeşitlerinin çiçekleri kokulu, ebruli ve katmerlidir.
Sardunya çiçeklerinin yapraklarının üzerinde değişik tonlarda halkalar bulunur. Oldukca dekoratiftir. Bitkinin gövdesi zamanla  odunsu bir yap alır.
Sardunya, yetiştirilmesi ve üretilmesi en kolay çiçeklerden birisidir. Güneşli ve yarıgölge  yerleri sever.  Yazın aşırı güneşten korunmalıdır, toprağı kurudukça sulanmalıdır. Dona karşı çok hassastır.
Hem bahçe çiçeği olarak, hem de saksı da yetişir.   Çelikle ve kökten ayırma ile  çoğaltılır.

                                                     ITIR  ÇİÇEĞİ ( Pelargonium graveolens )

Itır çiçeği

Geraniaceae ( Turnagagasıgiller ) familyasından çok yıllık ve  otsu bir bitki  olan ıtır ( Pelargonium graveolens ),  sardunya çiçeği  ile de yakın akrabadır.  Halk arasında; hıtır, mis çiçeği, intişaf da denir. ( Kaynak : T.Bitkileri Sözlüğü / E. Tuzluca ).
Bazı çeşitleri şifalıdır, ayrıca  losyon elde  edilmekte yararlanılır.

Itır çiçeği daha çok güzel kokulu yaprakları için yetiştirilmektedir.

Itırın en büyük özelliği, yapraklarının dekoratif ve  çok keskin kokulu olmasıdır. Çeşitlerine  göre kokuları farklılık gösterir ( Limon, nane, gül gibi kokan çeşitleri vardır. ). Değişik renkteki çiçekleri ise,  sardunya  kadar  gösterişli  değildir.
Itırın yetiştirilmesi ve üretilmesi sardunya gibidir, hatta ondan  daha kolaydır, çelikle ve tohumdan üretilir. Gölge ve rutubet  yerleri sever. Soğuğa karşı en dayanıklı pelargonium / sardunya türüdür.

Aşağıdaki linki tıklayarak, sardunya çiçeği  hakkındaki  bir başka yazımı da okuyabilirsiniz. (.http://kadirbekci53.blogspot.com/2012/10/sardunya-cicekleri.html )

Bu yayın son olarak 25. 04. 2024 tarihinde güncellenmiştir. 

İĞDE AĞACI ( Elaeagnus )

İğde ağacı çiçeği ( Elaeagnus angustifolia var. orientalis )

İğde ( elaeagnus ), Elaeagnaceae / iğdegiller  familyasından kışın yapraklarını döken ya da herdem yeşil olan,  ağaç ya da çalı formlu bir bitki cinsidir. Dünya üzerinde 94 türü bulunmaktadır.  Dikenli bir ağaçtıur, çiçekleri güzel kokar. Yurdumuzda doğal olarak  yetişen iki türü vardır.  Meyveleri zeytine benzer, tatlı ve unludur. Bu nedenle iğde ağacının ingilizce adı 'yabani zeytin' dir. Ancak,  bu bitkinin gerçek  zeytinle ( olea ) hiç  bir akrabalığı yoktur.

İğde ağacının çiçekleri  zihin açıcıdır, meyvesi ise bir çok hastalığa iyi gelir.

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia )   

Yalancı iğde ( Elaeagnus rhamnoides, Eski adı: Hippophoe rhamnoides  ): Yurdumuzda doğal olarak  yetişen, kışın yapraklarını döken,  küçük meyveli bir ağaçtır. Sincan, çıçırgan da denir. Türkiye'nin değişik bölgelerinde doğal olarak yetişmektedir. Kumulların durdurulmasında, çorak toprakların zenginleştirilip korunmasında kullanılmaktadır. Meyvesi turuncu renkli olup yenir. Soğuğa ve kuraklığa son derece dayanıklıdır. 

Sultan iğdesi / Bahçe iğdesi   ( Elaeagnus angustifolia var.  orientalis ): Yurdumuzda doğallaşmış, kışın yaprağını döken, 10 - 15 m. boylarında bir ağaçtır. Eskiden beri yurdumuzda yetiştirilmektedir. Meyveleri lezzetli olup yenir. Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
Kuş iğdesi ( Eleeagnus  angustifolia ), daha çok bahçe kenarlarına çit bitkisi olarak dikilir. Meyveleri kuşlar için iyi bir besin kaynağıdır.

Süs iğdesi ( Elaeagnus pungens )

Süs iğdesi ( Elaeagnus pungens ): Egzotik bir bitkidir, vatanı Çin, Japonya ve Kore'dir.  Herdem yeşil, 3m. kadar boylanan dikenli bir çalıdır. Yurdumuzda park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Meyveleri küçük ve kırmızı  renklidir.

Elaeagnus pungens aurea: Alaca yapraklıdır.  Yapraklarını dökmez, süs bitkisi olarak yetiştirilir.

İğde ağacı kuraklığa ve soğuğa  dayanıklı bir bitkidir. Köklerinde azot depo ettiği için her türlü toprakta yetişir. Tuzlu toprakları  sever, bu nedenle deniz kıyılarına, plajlara kumullara karşı önlemek için dikilir. Toprağı erozyondan korur.

İğde ( elaeagnus ), çelikle, kök filizleri ile ve tohumdan üretilir.

( Linki tıklayarak  'Atatürk ve İğde Ağacı '  adlı yazımı da okuyabilirsiniz. )

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia )

İğde ağacı meyvesinin  çekirdeğinin dışındaki
 unlu ve yumuşak kısmı yenir.

İğde ağacı park ve bahçelere süs bitkisi olarak  dikilmektedir. 

İğde ağacı ( Elaeagnus angustifolia var. orientalis  ) 

GAYLARDYA ÇİÇEĞİ ( Gaillardia )

Gayret çiçeği de denilen gaylardya  ( Gaillardia x grandiflora )

Bir adı da gayret çiçeği olan gaillardia ( gaylardya diye okunur. ) papatyagiller ( asteraceae ) familyasından, çok yıllık ve  otsu bir bitki cinsidir. İki önemli doğal türü ( Gailardia aristata, Gailardia pulchella ) ve bunlardan üretilmiş çok fazla kültürü vardır. Anayurdu Kuzey Amerika'dır.
Gaylardya ( gaillardia ) adını, Fransız bilim adamı Gailardia den almıştır.
Sadeliği, masumluğu ve gizemi temsil ettiği kabul edilir. Bir adı da  'aşk çiçeği' dir.

Gaylardya çiçeği ( Gailardia  x grandiflora ya da G. pulchella )

Gaylardya ( gaillardia x grandiflora  ), iri, papatya gibi, taç yaprakları iki renkli ve  gösterişli  çiçekler açar.  Çiçek yapraklarının kenarları ondüle şeklinde olup, ortadaki şişkin kısım mor renklidir. Sarı, kırmızı, beyaz ve turuncu renkli çiçekler açan çok fazla melez ve kültürü vardır.

Gaylardya, güneşli yerleri ve geçirimli, kumlu toprakları sever. Kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır.  Genel olarak bahçe çiçeğidir, saksıda da yetiştirilir. Fazla bakım istemez, bu nedenle bahçelerde en çok yetiştirilen çiçeklerden biridir. Çiçek sapları uzundur, kesme çiçek olarak da kullanılır.

Gayret çiçeği,   iyi sulanırsa yaz boyu çiçek açar. Akdeniz iklimi görülen yerlerde ise,   kışın da çiçek açmaya devam eder.  Tohum kapsülleri koparılırsa daha çok çiçek açar.
Üretilmesi oldukça kolaydır,  çoğu zaman  dökülen tohumlarından kendisi biter, ayrıca  kökten bölünerek de  çoğaltılır.

Gaillardia ( Gayret )  çiçekleri.

Gaillardia x grandiflora

Gaylardya ( Gaillardia )

Gaylardya  ( Gailardia x grandiflora )

Gaillardia, Nam-ı diğer aşk çiçeği

KİRAZ AĞACI

Kiraz ağacı ve çiçeği
( Cerasus avium ) 

Kiraz ( Cerasus avium / Prunus avium  ), gülgiller ( Rosaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken, 20 m kadar boylanabilen bir ağaçtır. Meyveleri için yetiştirilir.   Anavatanı Anadolu ve Kafkaslardır. Hatta, kirazın dünyaya  Giresun'dan yayıldığı sanılmaktadır. Giresun'un eski adı olan  Keresus, 'kirazın yetiştiği yer' demektir.
Giresun, kirazın anavatanı olmasına rağmen üretimde ki payı çok azdır. Dalbastı kirazı meşhurdur.

Giresun'un ünlü dalbastı kirazı. 

Kirazın anavatanı kabul edilen Giresun.

Kiraz, Giresun ve Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişmektedir.  Ancak doğal  olarak yetişen kiraz ağaçlarının meyveleri küçük ve lezzetsizdir. Kuşlar için önemli bir besin kaynağıdır.  Kültür olarak yetiştirilen kirazlar için  anaç olarak kullanılır.
Kiraz, taze olarak tüketilen bir meyvedir.  Giresun'da turşusu ( tuzlama ) ve reçeli de yapılır. Kiraz ağacı kabuğu ateş düşürücü, yaprakları müshil ve çiçekleri göğüs yumuşatıcı olarak kullnılır. Kerestesi değerlidir.

Kiraz  fazla sıcak ve soğuk yerleri  sevmez, ılıman iklimlerde yetişir. Genel olarak kendi kendini döllemez, farklı birkaç çeşidin birlikte  dikilmesi  gerekir. Bu nedenle kiraz bahçelerine tozlayıcı olarak beyaz kiraz da  dikilir.

Yabani kiraz / kuş kirazı  ( Cerasus avium ), ormanlarda doğal olarak yetişir.
Meyveleri küçük ve tadı  acı olur. 

Çok fazla kültür formu olan kiraz, yanbani kiraz ( kuş kirazı )  ve mahlep ( idris ağacı ) ağaçlarına  aşı yapılarak üretilir. 

Japon kirazı / Sakura ( Cerasus serrulata ),
çiçekleri için yetiştirilir, meyve vermez. 

Melez bir tür olan japon kirazı - kanzan ( Cerasus serrulata ) meyve vermez, süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Çok fazla çeşidi vardır.   Çiçekleri katmerli olup  çok güzeldir.  Japonlar ülke dışına çıkarılmasını yasaklamıştır.   Sadece  bazı  ülkelere hediye olarak  vermişlerdir. Bunlardan  birisi de Türkiye'dir.  İstanbul'un  bazı yerlerinde ( Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi / Kozyatağı ) bu ağacı görmek mümkündür.
Japonca bir kelime olan 'sakura' kiraz çiçeği demektir. Japonya ve Amerika, kiraz çiçeği festivalleri ile  baharın gelmesini  kutlar.
Kirazın Türk  kültüründe  de  önemli bir yeri vardır.

Kiraz / kültür  ( Cerasus avium )

 

Beyaz kiraz. Beyaz kiraz ayrıca iyi bir tozlayıcıdır.
( Çekildiği yer: Demirci / Manisa )

Mahlep ağacı / İdris ağacı  ( Cerasus mahaleb / Prunus avium).
Kirazla ayni cinsten olup daha çok kiraz aşılamak için anaç olarak kullanılmaktadır.
( Çekildiği yer: Seferihisar / İzmir )

Yaban kirazı ya dağ kirazı ( Cerasus microcarpa ).
Kurak yerlerde doğal olarak yetişen bir çalıdır.
( Çekildiği yer: Atatürk Barajı / Şanlıurfa ) 

KALA ÇİÇEĞİ ( Calla )

Kala ya da gala  çiçeği ( Zantedeschia aethiopica ya da Calla lily )

Kala ya da gala ( calla ), yılanyastığıgiller ( araceae ) familyasından, çok yıllık, rizomlu  ve otsu bir çiçektir. Yazın sıcak yerlerde yaprakları kurur.  Halk arasında  'gelin çiçeği' ve 'yoğurt kepçesi' de denir. Botanik adı  'Zantedeschia aethiopica' ya da 'Calla lily' dir. Anavatanı Güney Afrika'dır.

Kala, dış mekanlarda,  saksıda ve bahçede  yetiştirilir.  Yurdumuzda daha çok beyaz renkli çiçek açan türü yaygındır.  Ayrıca  alacalı yapraklı ve renkli çiçek açan melez türleri de üretilmiştir.  Fil kulağı  şeklindeki iri  yaprakları oldukça dekoratif ve gösterişlidir. Çiçekleri  güzel koklu ve  uzun saplıdır, kesme çiçek olarak da kullanılır.

Kala, yarı gölge yerleri ve humus bakımından zengin, geçirimli, nemli toprakları sever. Fazla sıcak ve soğuğu sevmez, Don olan yerlerde,  kışın kökleri sökülerek daha  sıcak bir  yerlerde korunmalıdır. Gölge yerlerde iyi gelişemez ve çiçek açmaz. Devamlı ıslak, bataklık yerleri çok sever.

Kala, rizomlu bir kök yapısına sahiptir. Kökten bölme ve tohumla çoğaltılır. Fazla bakım istemez, yetiştirilmesi kalay, değerli  bir çiçektir.

Kala ( Calla ) Çiçekleri:

Kala çiçeği ya da  'gelin çiçeği' 

Kala çiçeği  ( zantedeschia aethiopica ya da Calla lily )

Kala çiçeği ( Zantedeschia aethiopica )

Kala çiçeğinin genel görünümü ( Zantedeschia acthiopica )

Kana çiçeği meyvesi  ( Zantedeschhia aethiopica )

Bu yayın son olarak 06. 07. 2019 tarihinde güncellenmiştir. 

MİNYATÜR GÜL

Minyatür  gül ( cüce gül )

Minyatür gül bahçesi olmayanların daha çok saksıda yetiştirdiği bir gül çeşididir.Aslında bu güller bahçede de çok güzel yetişiyorlar..Üstelik bu güller normal güllere göre  daha çok ve devamlı  çiçek açıyorlar.Tek kusurları kokusuz olmalarıdır. Büyükçe bir saksıda bir kaç değişik renkli minyatür  gülü bir arada yetiştirmekte mümkündür.

Minyatür güllerde diğer güller gibi aydınlık ve  güneşli yerleri  seviyorlar.Normal gül gibi yılda bir kere değil  her zaman budama yapılabiliyor.Çelikle de çok daha kolay çoğaltılabiliyor.Kuruyan çiçekleri kesilirse çok kısa zamanda yeniden gül açıyorlar.Diğer yetişme şartları normal güllerde olduğu  gibidir..

Minyatür Güllerim.

ENGİNAR BİTKİSİ

Pazarda satılan enginar çiçekleri. 

Mineral bakımından en zengin sebzelerden biri olan enginar ( Cynara scolymus ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından,  çok yıllık, mor çiçekli ve otsu  bir bitkidir.   Anavatanı Akdeniz ülkeleri ve Kıbrıs adasıdır.  Eski çağlardan beri bilinmekte ve tarımı yapılmaktadır. Çiçek tablası sebze olarak yenir. Özellikle dolması  yapıir.

Afrodizyak ve antioksidan özellikleri vardır. Toksit maddeleri vücuttan atar, karaciğerin en büyük dostu kabul edilir.

Geçen yıl diktiğim enginarlarım.

Bir kış sebzesi olan enginar ılıman iklimleri sever, fazla sıcak ve soğuğu sevmez, bol su ister. Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen Ege,Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yetiştirilmektedir.

Enginarın yazın kuruyan yaprakları sonbahar ve kışın tekrar çıkar. İlkbaharda gövde üzerinde oluşan iri ve yuvarlak çiçek tomurcukları açmadan  toplanır ve yenir. Toplanmazsa mor renkli bir çiçek açar.
Enginar tohumdan ve  daha çok kökten ayırma ile üretilir.

Enginar çiçeği

Enginar tarlası (  Azmak / Seferihisar )

Enginar hasatı 

( Bu yayın son olarak 07. 04. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )