27 Ekim 2014

MELEKLERİN TROMPETİ (BRUGMANSİA )

Meleklerin borazanı ( Brugmansia suaveolens )
Meleklerin trompeti ya da meleklerin borazanı, patlıcangiller / solanaceae  familyasının brugmansia  cinsinden,  kışın  yapraklarını dökmeyen, yarı ağaçsı bir bitkidir.  Anavatanı Güney Amerika'nın yağmur ormanlarıdır. Boru çiçeği, Patlıcan çiçeği de denir.
Bilimsel adı 'Brugmansia suaveolens'  dir. Eskiden   datura cinsinden  kabul edildiğinden, botanik adı bazı kaynaklarda 'Datura suaveolens' olarak belirtilmektedir.

Pembe çiçekli meleklerin trompeti
( Brugmansia suaveolens )
Meleklerin borazanı yılda bir kaç kez, özellikle sonbaharda  trompet ya da boru  şeklinde iri ve oldukça uzun ( 30 cm.) çiçekler açar. Çiçekleri sarı, beyaz ve pembe renklidir, geceleri ve kapalı havalarda etrafa güzel kokular salar. Çok hızlı bir şekilde büyür ve dikildiği yıl çiçek açar.

Daha önce ayni cinse mensup olan olan ve birbiriyle karıştırılan 'brugmansia' ile  'datura'  türları arasında, aşağıda yazdığım gibi önemli farklar vardır. Ortak özellikleri ise, çiçeklerinin şekli ve her ikisinin de zehirli olmasıdır.  Her iki cinsin de, süs bitkisi olarak yetiştirilen çok sayıda hibrit  ve varyeteleri  üretilmiştir.
Brugmansia çiçeği
Bu iki bitkiyi karşılaştırırsak;
- Datura ( tatula  ) cinsi bitkiler otsu olup tek yıllıktır. Brugmansya ( brugmansia ) türleri ise çok yıllık olup, yarı ağaç formundadır.
- Datura çiçeklerinin ağzı yukarı dönüktür ve yaprakları kötü kokar.  Brugmansia türlerinin çiçekleri ise  uzun, sarkık ve güzel  kokuludur.
- Datura meyveleri dikenli olur. Brugmansya  meyvelerinin kapsülleri ise dikensizdir.

Daha çok bahçelerde yetiştirilen meleklerin trompeti, soğuk yerlerde saksıda, iç mekanlarda yetiştirilir. Güneşli yerleri ve humus bakımından zengin, süzek toprakları sever. Yazın düzenli olarak, bol sulanması gerekir. Susuz kaldığında ani tepki verir,  yaprakları solar.

Brugmansya ( brugmansia ),  fazla bakım istemeyen buna karşı  oldukça gösterişli  bir çiçektir.  Çelikle, kökten ayırma ile  ve tohumdan üretilir.
Meleklerin borazanı ( Brugmansia suaveolens ) bitkisi ve meyveleri 
Önemli;
Brugmansia türleri çok  zehirli bitkiler olduğu için,  çıplak elle tutulmaması ve çiçeklerinin doğrudan koklanmaması gerekir.
Bu yazı son olarak 07. 11. 2018 tarihinde güncellenmiştir.

Bu yazımı;  Bu  çiçeği tanımama ve dolayısıyla  tanıtmama vesile olan, sevgili öğretmenim ve ağabeyim Veyis SAYGİ'ya armağan ediyorum. Sağlık ve mutluluk dileklerimle.
08. 10.  2014  Cittaslow  Seferihisar.

Brugmansia Çiçekleri:

Meleklerin borazanı ( Brugmansia suaveolens )

Meleklerin borazanı  ( Boyabağ  / Karaburun. )
Brugmansia suaveolens 

Çelikten yetiştirdiğim meleklerin trompeti ve ilk çiçeği.

Meleklerin trompeti / çiçek tomurcuğu 
Brugmansia suaveolens 

Pembe çiçekli meleklerin borazanı. ( Kaleiçi / Sığacık )
Brugmansia suaveolens 

Brugmansia suaveolens 

18 Ekim 2014

TELGRAF ÇİÇEKLERİ ( Tradescantia )

Mor telgraf çiçeği ( Tradescantia pallida 'purpurea'  ) 

Commelinaceae ( telgrafçiçeğigiller ) familyasının  'tradescantia' cinsini  oluştuan bitkilerine,  yurdumuzda genel olarak telgraf çiçeği denir.  Anavatanı Güney Amerika kıtası olan bu bitkilerin  85  kadar türü bulunmaktadır. Bunlardan bazı türleri, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  

Bu bitkilere tradescantia' adı ( cins adı ) , İngiliz botanikçi John.Tradescant Elder'e izafeten verilmiştir.

Telgraf çiçekleri ( tradescantia ) otsu, şok yıllık, herdem yeşil, genel olarak boğumlu, sarkık ya da dik  dallı ve etli yapraklıdır. Çiçekleri üç taç yapraklı olup,  kısa ömürlüdür.  Bazı türlerinin yaprakları renkli, tüylü ve alacalıdır, hızlı büyürler. 

Telgraf çiçekleri sıcak ve ılıman  iklimlerde yetişir, geçirimli, humusça zengin ve  nemli toprakları sever. Yazın direk öğlen güneşine karşı, kışın ise  soğuğa karşı duyarlıdır.
Çiçekleri türlerine göre  beyaz, pembe, mavi  ve mor renkli olur. Sabah açan çiçekleri öğlene doğru kapanır. Kapalı ve yağışlı  havalarda  tüm gün açık olur.

Bazı telgraf çiçeği türleri, yaprakları güzel olduğu için yetiştirilmektedir. Yer örtücü olarak ve saksı çiçeği olarak yetiştirilir ( Bazı türleri  asma saksılarda çok güzel durur. ). 
Kırılgan olan yapraklarının ve gövdesinin içinde; yapışkan, billursu  ve allerjik  bir sıvı bulunur.

Telgraf  çiçeklerinin  yetiştirilmesi ve üretilmesi son derece kolaydır. Bazı türleri yere düşün dallarından bile  köklenebilir. Çelikle, kökten ayırma ile  ve tohumdan üretilirler.

                                               TELGRAF ÇİÇEĞİ TÜRLERİ

- Tradescantia  pallida 'purpurea': ( Mor telgraf çiçeği, Mor kalp , Örümcek zambak )

Mor kalp çiçeği ( Tradescantia pallida )
Yaprak ve gövdesi 
Mor telgraf çiçeği
Mor telgraf çiçeğinin yaprakları ve gövdesi mor renkli sukulent bir bitkidir. Dalları dik veya sarkıktır, kolay kırılır. Dalların ucunda açık pembe renkli çiçek açar. Yer örtücü ve saksı çiçeği olarak idealdir. Asma saksılarda çok güzel durur. Güneşli yerlerde  yapraklarının rengi çok daha koyu ve güzel olur. Fazla gölgede güzelliğini kaybeder.

- Tradescantia sillamontana : ( Tüylü telgraf çiçeği, Yünlü telgraf çiçeği )

Tüylü telgraf çiçeğinin ( Tradescantia sillamontana )
 Genel görünümü
Tüylü ya da yünlü telgraf çiçekleri

Oval yapraklarının üzeri beyaz / gri  tüylerle kaplıdır. Bu özelliği ile diğer türlerden ayrılır. Çiçekleri pembe renklidir ve yaprakların koltuklarından çıkarlar. Direk güneş yapraklarına zarar verir.Yarı gölge yerleri sever.

- Tradescantia virginiana : ( Örümcek zambak, Mavi çiçekli telgraf çiçeği, Karasevda çiçeği  )


Bahçe telgraf çiçeğinin ( T.virginiana )
 Genel görünümü.
Tradescantia virginiana 
Tradescantia virginiana 

Tradescantia virginiana 

Melez bir türdür.Yeşil renkli şerit gibi uzun yaprakları vardır. Çiçeklerini boru şeklinde  bir sapın uçunda açar. En çok parlak mavi renklidir, pembe ve nadiren  beyaz renkli olanlarda vardır. Rizom köklü olduklarından  daha çok dış mekanlarda yetiştirilmektedir. Bahçe telgraf çiçeği, 'örümcek çiçek', 'karasevda çiçeği' de denir.

- Tradescantia spathacea / Rhoea spathacea : ( İstiridye çiçeği,Tekne zambak, Beşik zambak )

İstiridye çiçeği de denilen  'Tradescantia spathacea' 
Tekne şeklini almış  brakteler ( Bir tür çanak yaprak )
Tradescantia spathacea' ya şeklinden dolayı olsa gerek tekne zambak,
beşik zambak, Musa'nın teknesi, Musa'nın beşiği gibi değişik adlar verilmiştir.
İstiridye şişeği ( Tradescantia spathacea ) 

Telgraf çiçeği türleri içinde en ilginç olanıdır. Kılıç şeklindeki  yapraklarının alt kısmı menekşe, üst kısmı ise turkuaz yeşilidir. Beyaz renkli çiçekleri tekne şeklindeki brakte yaprakların arasında açar.Yaprakları desenli olan  varyeteleri de vardır. Yer örtücü olarak bahçelerde çok güzel dururlar.

- Ak telgraf çiçeği, Yeşil telgraf çiçeği  ( Tradescantia fluminensis ): Yurdumuzda doğallaşmıştır ( Artvin, Rize, Trabzon ), istilacı bir ottur. Özellikle alaca yapraklı çeşitleri süs bitkisi olarak yetiştirilir. 
 
Ak telgraf çiçeği ( Tradescantia fluminensis )

Ak telgraf çiçeği ( Tradescantia fluminensis )

Ak telgraf çiçeği ( Tradescantia fluminensis )

- Tradescantia zebrina / Zebrina pendule  : ( Telgraff çiçeği, Zebrina )
Adından da anlaşılacağı gibi bu türün yaprakları zebra gibi  desenli ve çok güzeldir.Yeşil yapraklılara göre daha çok ışık isterler. Daha çok askı saksılarda yetiştirilir. Meksika'da yeşil çay  olarak  da kullanılmaktaymış. Yaygın bir tür olup çok sayıda çeşidi vardır.

Tradescantia zebrina ( Zebrina )
Tradescantia zebrina 
Eski çizmelerinizi saksı olarak kullanabilirsiniz.


- Tradescantia blossfeldiana: Telgraf çiçeği

Tüysüz yeşil  yapraklıdır. Aralıklarla gövdesinin uc kısmında,  pembemsi beyaz renkli çiçekler açar. Daha çok dikine büyür.

Tradescantia blossfeldiana 

                                         YALANCI  TELGRAF ÇİÇEĞİ ( Asya gün çiçeği  /  Mahmuza )

Asya gün çiçeği  ( Commelina communis ):
Bu çiçek telgraf çiçekleri ile ayni  cinsten değildir. Ancak telgraf çiçeklerine çok  benzediği için, 'yalancı telgraf çiçeği ' ya da 'yabani telgraf çiçeği' de denir. Bir adı da 'Mahmuza' dır.
Doğukaradeniz bölgemizde doğal olarak yetişir,  mavi taç yapraklıdır.   Az da olsa beyaz çiçek açan çeşitlerine de  rastlanılır.
Yarı gölge yerleri ve nemli toprakları sever. Çoğu zaman  dökülen tohumlarından kendiliğinden biter, yayılıcıdır. Tohumla ve çelikle üretilir.  Zehirsiz olup  yaprakları  sebze olarak da  yenir.

Yalancı telgraf çiçeği de denilen asya gün çiçeği
Asya gün çiçeği,
Kommelina ( Commelina communis )
Asya gün çiçeği , Mahmuza ( Commelina communis )


( Bu sayfa son olarak 21. 08. 2019 tarihinde güncellenmiştir. )

15 Eylül 2014

JAPON GÜLÜ ( Hibiscus rosa-siensis )

Japon gülü ( Hibiscus rosa-siensis )

Japon  gülü ( Hibiscus rosa-sinensis ), gösterişli çiçekleri olan, herdem yeşil, çalı formlu  bir süs bitkisidir. Anavatanı Çin ve Hindistan'dır. Asıl adı çin gülü olmasına rağmen ( Siensis; Çin'den gelme demektir. ), yurdumuzda daha çok  japon gülü olarak tanınmıştır.

Hibiscus ( Malvaceae / ebegümecigiller  familyasından.  )  cinsinin 300 kadar türü vardır.  Bunlardan bazıları  süs bitkisi olarak  yetiştirilmektedir. 
Japon gülü  (Hibiscus-rosa-sinensis ) melez bir bitkidir, ağaç hatmi ( Hibiscus syriacus ) ile  yakın akrabadır.

Japon gülü yazın ve sonbaharda kırmızı, beyaz, pembe ve sarı renklerde parlak, trompet şeklinde gösterişli çiçekler açar. Bazılarının çiçekleri katmerli, çok fazla kültür formu vardır.  Çiçekleri kısa ömürlüdür, erkek ve dişi organları taç yaprakların arasından dışarıya doğru uzanır.  Yaprakları koyu yeşil renkli ve  parlaktır.

Tropikal ve subtropikal  iklimlerde yetişir, yarı güneşli yerleri ve  humusça zengin, nemli, geçirgen toprakları sever. Yazın bol sulamak gerekir, kuraklığa ve soğuğu karşı dayanıksızdır. Çiçeklerini  açtıktan sonra dalları budanırsa, yeniden filizlenerek çiçek açar.

Akdeniz ve Ege bölgelerinde daha çok  bahçelerde yetiştirilir,  diğer bölgelerimizde ise  saksıda yetiştirilir.

Japon gülü çelikten  ve tohumdan üretilir. Fazla bakım istemez, kolay yetişen gösterişli bir çiçektir.
Japon gülü Malezya'nın ulusal çiçeğidir.

Japon gülü çiçekleri ( Hibiscus rosa - siensis ): 

Japon gülü ( Hibiscus rosa-siensis )

Katmerli japon gülü çiçeği

Japon gülü / çin gülü. 

Japon gülü çiçeği. ( Hibiscus rosa-siensis )

Sarı ç.çekli japon gülü

Katmerli çiçekli japon gülü.

Japon gülü bitkisi ve çiçeği  ( Hibiscus rosa-siensis )

( Bu yayın son olarak 31. 08. 2019 tarihinde güncellenmiştir. )

6 Eylül 2014

MEKSİKA PETUNYASI ( Ruelya )

Meksika petunyası ( Ruellia brittonia ),  genel görünümü.
Meksika petunyası ya da ruelya ( Ruellia  brittonia ),  ayıpençesigiller ( Acanthaceae ) familyasından, çoğu zaman  kışın  yaprağını  dökmeyen, yarı çalı formlu bir süs bitkisidir. Meksika ve Güney Amerika'nın ılıman iklim görülen bölgelerinde  doğal olarak yetişir. 
Cins adı ( ruellia ), Fransız botanikçi ve fizikci  Jean Ruelle ( 1474 - 1537 ) ye  itafen  verilmiştir.

Ruelya ( ruellia ), hızlı bir şekilde dikine olarak büyür, yapraklarının ucu mızrak gibi sivridir,  gövdesi boğumlu ve mor renklidir. Trompet şeklindeki çiçekleri petunya ( petunia )  çiçeğine benzer.  Bu nedenle 'ruellia brittoniana', bütün dünyada Meksika petunyası ( Mexican petunia ) denir.  Ülkemizde meksika petunyası ve  mor sağanak olarak tanınır.  Genel olarak çiçekleri mor renklidir, ayrıca pembe ve beyaz  çiçek açan bodur çeşitleri de vardır. 

Meksika petunya çiçeği  ( Ruellia brittoniana )

Çiçekleri  çok  benzemesine rağmen ruellia ve petunia akraba değildir, hatta farklı familyalara mensupturlar.   (  Petunya  ( petunia ), solanaceae  ( patlıcangiller )  familyasına mensuptur.  )

Pembe çiçekli bodur meksika petunyası 
( Ruellia brittoniana  'Rosa' )
Meksika petunyası yazın trompet şeklinde bol çiçek açar, ancak çiçeklerinin ömrü bir gün sürer. Kelebekleri kendine çeker.  Güneşli yerleri ve  humusça zengin, nemli, drenajı iyi olan  toprakları sever. Soğuğu ve çok  gölge yerleri sevmez.  Kış mevsiminin soğuk geçtiği yerlerde  toprak üstü kısmı  kesilerek malçlama yapılır. 

Meksika petunyası yetiştirilmesi son derece kolay bir çiçektir, fazla bakım istemez, sonbaharda derin bir şekilde  budanır.  Yazın bol su ister, susuz kalınca yaprakları solar. Hem bahçede, hem saksıda yetişir.   Bodur çeşitleri daha çok saksı çiçeği olarak  yetiştirilir.  Çelikle, kökten bölerek ve tohumdan çoğaltılır. Kökleri ile etrafına yayılır.

Meksika petunyası ( ruellia  ) çiçekleri.

Meksika petunyası çiçeği ( Ruellia britonia )
Meksika petunyası çiçeği ( Mexican petunia )
Meksika petunyası ( Ruellia simpleks )
kelebek ve arılarında sevdiği bir çiçektir.
Bir adı da 'mor sağanak' olan  meksika petunyası çiçeği
Pembe çiçekli bodur meksika petunyası 
( Ruellia brittoniana  'Rosa' )

Bir ası da mor sağanak olan meksika petunyası 
( Ruellia brittoniana ) 
( Bu yayın son olarak 05. 06. 2023 tarihinde güncellenmiştir.  )