KALA ÇİÇEĞİ ( Calla )

Kala ya da gala  çiçeği ( Zantedeschia aethiopica ya da Calla lily )

Kala ya da gala ( calla ), yılanyastığıgiller ( araceae ) familyasından, çok yıllık, rizomlu  ve otsu bir çiçektir. Yazın sıcak yerlerde yaprakları kurur.  Halk arasında  'gelin çiçeği' ve 'yoğurt kepçesi' de denir. Botanik adı  'Zantedeschia aethiopica' ya da 'Calla lily' dir. Anavatanı Güney Afrika'dır.

Kala, dış mekanlarda,  saksıda ve bahçede  yetiştirilir.  Yurdumuzda daha çok beyaz renkli çiçek açan türü yaygındır.  Ayrıca  alacalı yapraklı ve renkli çiçek açan melez türleri de üretilmiştir.  Fil kulağı  şeklindeki iri  yaprakları oldukça dekoratif ve gösterişlidir. Çiçekleri  güzel koklu ve  uzun saplıdır, kesme çiçek olarak da kullanılır.

Kala, yarı gölge yerleri ve humus bakımından zengin, geçirimli, nemli toprakları sever. Fazla sıcak ve soğuğu sevmez, Don olan yerlerde,  kışın kökleri sökülerek daha  sıcak bir  yerlerde korunmalıdır. Gölge yerlerde iyi gelişemez ve çiçek açmaz. Devamlı ıslak, bataklık yerleri çok sever.

Kala, rizomlu bir kök yapısına sahiptir. Kökten bölme ve tohumla çoğaltılır. Fazla bakım istemez, yetiştirilmesi kalay, değerli  bir çiçektir.

Kala ( Calla ) Çiçekleri:

Kala çiçeği ya da  'gelin çiçeği' 

Kala çiçeği  ( zantedeschia aethiopica ya da Calla lily )

Kala çiçeği ( Zantedeschia aethiopica )

Kala çiçeğinin genel görünümü ( Zantedeschia acthiopica )

Kana çiçeği meyvesi  ( Zantedeschhia aethiopica )

Bu yayın son olarak 06. 07. 2019 tarihinde güncellenmiştir. 

MİNYATÜR VE BODUR GÜLLER

               Minyatür gül / Gül bebek maskeli balo   

                         ( Rosa ' Baby Masquerade' ) 

Minyatür ve bodur güller,  adından da anlaşılacağı gibi  diğer gül çeşitlerine göre ( kültür gülleri )  boyları ve çiçekleri  daha küçüktür.  Boyları 20 cm. ile 50 cm arasında değişir.  Minyatür gül, bodur gül, salon gülü ve  cüce gül  gibi adlarla bilinirler.  Daha çok bahçesiz gül severler  tarafından saksılarda, salon ve balkonlarda yetiştirilir. Dayanıklıdırlar ve fazla bakım istemez, bu nedenle çok tercih edilir.  Değişik renklerde, şekillerde, yediveren, dikenli, dikensiz, kokulu ve kokusuz çiçek açan çok fazla çeşidi vardır.

Minyatür ( cüce ) güllerin anavatanı Çin'dir, doğal değildir.   Melez çay güllerinden* ( The hybrid rose ) çaprazlama ile elde edilmiş hibrid ( melez ) ve kültivarlarından oluşur. 

  

- Minytür güller ( Rosa chinensis 'Minima' )  en fazla 50 cm. kadar büyür. dalları oldukca incedir, pembe, sarı, kırmızı, beyaz renklerde  çiçek açan çok fazla çeşidi vardır. İç mekanlarda, saksılarda  yetiştirilir, bu nedenle 'salon gülü' de denir. İlkbahardan kışa kadar sürekli ( yediveren ) çiçek açar. 

- Gül bebek maskeli balo (  Rosa Baby Masquerade / Floribunda miniature rose  ): Floribunda  melez çay gülleri ile polyantha güllerinin çaprazlanmasıyla  geliştirilmiştir. Bazı çeşitleri saksı çiçeği olarak da yetiştirilir. Bunlardan Floribunda  Baby Masquerade',  45  cm kadar büyür ve çiçekleri iki renklidir. sarı olarak açan çiçekleri yaşlandıkca önce pembe, daha sonra kırmızıya döner. Soğuga ve hastalıklara dayanıklıdır.

- Polyantha  güller, Micro - mini güllere göre  boyları biraz daha büyük olmakla beraber saksılar için idealdir. Polyana Yunanca çok çiçekli demektir, dalların tepelerinde küme halinde çiçek açar ve oldukca dayanıklıdırlar. Çiçekleri yaşlandıkca  renk değiştirir. Rosa multiflora adlı çin gülünden türemiştir.  Bahçelerde, peyzaj alanında daha çok  kullanılır. 

- Polyantha güller ( Rosa polyantha ):  Çin gülü melezlerinden elde edilmiştir. Bazı çeşitleri bodurdur, hem bahçede hemde saksıda yetiştirilir.  Çiçekleri güzel kokllu olup renk değiştir  Katmerli ve yediverendirler.  

- Bodur yaban gülü ( Rosa pulverulenta ): Yurdumuzda doğal olarak yetişir, pembe çiçekli, kışın yapraklarını döken küçük bir çalıdır. Süs bitkisi olarak da  yetiştirilir. 

Minyatür ve bodur güller bahçelerde de yetiştirilebilir.  Güneşli ve havadar  yerleri ve verimli, drenajı iyi, nemli toprakları  sever.  İç mekanlarda ve balkonlarda doğrudan  güneş gören yerlerde  yetişir ( günde en az  4 - 5 saat güneş alması gerekir ), kapalı yerlerde çiçek açmaz.  Asma saksılarda  güzel durur. Bonzai bitkisi  olarak da kullanılır. Hediyelik çiçeklerin başında gelir.  Derin ve toprak saksıları sever. Sonbahar ya da ilkbaharda budama yapılır. Ayrıca çiçek açtıktan sonra, dalların uc kısımları  budanarak yeniden çiçek açması teşfik edilip form verilir.

Minyatür güller soğuklama ister, yani kışın soğuk bir yerde dinlendirilmesi gerekir.  Bütün güllerde olduğu gibi mantari  hastalıklardan ( kara leke, pas  ) ve yaprak bitlerinden  kormak gerekir. Minyatür ve bodur güller tohumla, çelikle, kökten bölerek ve  aşı ile üretilir. 

Minyatür ve bodur güller.

Minyatür gül ( Rosa chinensis 'Minima' )

Minyatür  gül / cüce gül ( Rosa chinensis  ) 

Beyaz polyantha gül ( Rosa multiflora polyantha  ) 

Floribunda minyatür gül / Gül bebek maskeli balo   
( Rosa ' Baby Masquerade' ) 

Minyatür gül / Gül bebek maskeli balo   
( Rosa ' Baby Masquerade' ) 

Polyantha gülü ( Rosa polyantha )  

Polyantha gül ( Rosa polyantha ) 

Floribunda minyatür gül / Gül bebek maskeli balo   
( Rosa ' Baby Masquerade' )  

Kaynaklar: Ağaçlar  ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ), Vikipedi, İnternet Siteleri.

ENGİNAR BİTKİSİ

Pazarda satılan enginar çiçekleri. 

Mineral bakımından en zengin sebzelerden biri olan enginar ( Cynara scolymus ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından,  çok yıllık, mor çiçekli ve otsu  bir bitkidir.   Anavatanı Akdeniz ülkeleri ve Kıbrıs adasıdır.  Eski çağlardan beri bilinmekte ve tarımı yapılmaktadır. Çiçek tablası sebze olarak yenir. Özellikle dolması  yapıir.

Afrodizyak ve antioksidan özellikleri vardır. Toksit maddeleri vücuttan atar, karaciğerin en büyük dostu kabul edilir.

Geçen yıl diktiğim enginarlarım.

Bir kış sebzesi olan enginar ılıman iklimleri sever, fazla sıcak ve soğuğu sevmez, bol su ister. Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen Ege,Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yetiştirilmektedir.

Enginarın yazın kuruyan yaprakları sonbahar ve kışın tekrar çıkar. İlkbaharda gövde üzerinde oluşan iri ve yuvarlak çiçek tomurcukları açmadan  toplanır ve yenir. Toplanmazsa mor renkli bir çiçek açar.
Enginar tohumdan ve  daha çok kökten ayırma ile üretilir.

Enginar çiçeği

Enginar tarlası (  Azmak / Seferihisar )

Enginar hasatı 

( Bu yayın son olarak 07. 04. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

VİŞNE AĞACI ( Cerasus vulgaris )

Vişne meyvesi ( Prunus cerasus / Cerasus vulgaris )

Anavatanı Anadolu ve Balkanlar olan vişne ( Prunus cerasus ya da Cerasus vulgaris ), gülgiller ( rosaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken, 7 - 8 metre kadar boylanan,  kiraza benzeyen bir ağaçtır. Ancak meyvesinin  tadı kiraz gibi tatlı değildir ( mayhoş ), bu nedenle daha çok meyve suyu, içki, reçel ve pasta yapımında  kullanılmaktadır.

Bu yıl vişne ağacım çok güzel çiçek açtı.

Yurdumuzda daha çok iki vişne çeşidi yetiştirilmektedir.  Bunlardan Kütahya vişnesi uzun saplı olup her tür kullanıma elverişlidir. Macar vişnesi ise, kısa saplıdır.

Vişne,  ılıman iklimlerde yetişir,  kiraza göre sıcak ve soğuğa daha dayanıklıdır. Kendi kendini döller bu nedenle kiraz gibi  tozlaşma sorunu olmaz, verimli bir meyvedir. Aşı ve kök filizleriyle üretilir.Tohumdan bitenlerin aşılanması gerekir.

Vişne ( Cerasus vulgaris ) 

Vişne ağacı çiçeği

Vişne ( Cerasus vulgaris ).
Deli vişne / Deli fişek / Delirdin mi sen / Dalların kırılacak / Deli mi ne / Bastıbacak / Boyuna bosuna bak.
Bedri Rahmi Eyüpoğlu.

( Not: Bu yayın son olarak 13. 06. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

AYÇİÇEĞİ / GÜNEBAKAN

Çiçek amacı ile bahçeme ektiğim ayçiçeği.
 ( Helianthus annuus ) 

Yazın açtığı sarı renkli çiçeklerle tarlalarımızı süsleyen  ayçiçeği ( Helianthus annuus ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, tek yıllik ve  otsu bir bitki türüdür.  Tohumlarından yağ elde edilir, ayrıca kavrularak çerez olarak tüketilir. Yaprakları,  eskiden tütün olarak da kullanılmıştır.

Cins adı ( helianthus ),  eski Yunanca 'Güneş Çiçeği' demektir. 19. yüzyılda Amerika'dan  Avrupa'ya getirilmiştir ve önce süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Yurdumuza ise Cumhuriyet döneminde getirilmiştir, önemli bir endüstri bitkisidir. Yurdumuzun yemelik yağ ihtiyacının büyük bir kısmı ayçiçeğinden karşılanmaktadır.  En çok Ergene Havzası'nda yetiştirilmektedir.

 

Ayçiçeği ( Helianthus annuus )

Ayçiçeği, tek yıllık bir bitkidir papatyaya benzeyen iri çiçekler açar ve gün içinde güneşe göre yönünü değiştirir. Bu nedenle halk arasında  günebakan, günedöndü, güneşçiçeği gibi adlarla da bilinir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen bodur, katmerli çiçek açan çok fazla kültür çeşidi vardır.  Yumruları sebze olarak tüketilen yerelması ( Helianthus tuberosus ) ile yakın akrabadır. 

Ayçiçeği, ılıman iklimlerde yetişir, kuraklığa ve soğuğa dayanıklıdır. Her türlü toprakta yetişir, özellikle nem tutan humuşl bakımından zengin toprakları sever. 
Tohumla üretilir. 
Ayçiçeği tohumları  kuşlar tarafından da  çok sevilir. Bahçenizde daha çok kuş görmek istiyorsanız ayçiçeği yetiştirebilirsiniz. 

Süs ayçiçeği ( Helianthus annuus )

Ayçiçeği ( Helianthus annuus )

Küsmüş ayçiçeği  ( Helianthus annuus ) 

Ayçiçeği  ( Helianthus annuus ) 

( Not: Bu sayfa son olarak 29. 06. 2022 tarihinde güncellenmiştir.)

LİMON SERVİ ( Limon Çamı )

Limon servi / Limon çamı  ( x Cupressocyparis  leylandii )

Limon servi ( Serviye selvi de denir. )  veya limon çamı, servigiller ( cupressaceae ) familyasının cupressus cinsine mensup, her zaman yeşil, 10 - 15 m. boylarında  melez bir bitkidir. Leylandi,  Melez selvi de denir.  Oldukca dekoratif bir ağaçtır, bu nedenle bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Botanik adı 'x Cupressocyparis leylandii' dir.  Kaliforniya ( K.Amerika ) kıyılarında yetişen endemik Nutka Servisi ( Chamaecyparis nootkatensis ) ile Monterey Servisi'nin ( Cupressus  macrocarpa )doğal bir melezidir. Erkek ve dişi çiçekler ayni ağaç üzerinde bulunur. Kozalaklar yuvarlak olup  8 pulludur. Her pulun altında 5 tohum bulunur. Pul yapraklıdır, bazı formlarının yapraklarının ucu sarı veya beyaz renklidir. 

Park ve bahçelerde kullanılan çeşitli kültür formları vardır. Saksı da  ve iç mekanlarda da yetiştirilir.   

Yaprakları şamfıstığı rengindedir ( altuni ), ovulduğunda limon kokusu geldiğinden 'limon servisi' veya ' limon çamı' adını almıştır. Çok hızlı büyür ve istenilen form verilebilir. Piramit şeklindedir, budanarak ilginç formlara sokulabilir.
Güneşli yerleri, nemli, geçirimli, derin toprakları sever, soğuğa, tuzlu topraklara  ve rüzgara karşı dayanıklıdır. Kıyı bölgelerimiz için uygundur.  Çelikle ve tohumla  üretilir. 

Bahçemden bir köşe ( limon servisi ya da Limon çamı )

Limon servisi veya çamı  - spiral  / Torbalı / İzmir.

Limon servisi  - top, Torbalı / İzmir.

Değişik formlar verilmiş limon  servileri / çamları, Torbalı / İzmir.  

Alaca yapraklı altuni leylandi ( x cupressocyparis leylandii )

Yararlandığım kaynaklar: Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Namıkoğlu ). Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ).

Bu sayfa son olarak 24. 10. 2020 tarihinde güncellenmiştir. 

FIRÇA ÇALISI ÇİÇEĞİ / KALLİSTEMON

Fırça çalısı çiçeği ( Callistemon citrinus ) 

Çiçekleri şişe fırçasına benzediği için, yurdumuzda  'fırça çiçeği' ya da 'fırça çalısı çiçeği' denilen 'calistemon', mersingiller ( Myrtaceae )  familyasından, çok yıllık, çalı, bazen de ağaç  formlu bir bitki cinsidir.  Cins adından ( callistemon )  dolayı  genel olarak   'kallistemon' denir.  Anavatanı Avustralya kıtasıdır,  46  türü vardır.  Herdem yeşildir, ılıman iklimlerde yetişir, yavaş büyür, dalları sarkık formludur. 

Yurdumuzda Callistemon citrinus, süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Callistemon citrinus ( Ya da  Melaleuca citrina ), yılda iki defa, sürgünlerinin ucunda silindir şeklinde kırmızı renkli çiçek açar. Az da olsa beyaz, pembe, sarı hatta  yeşil renklerde çiçek açan  çeşitleri de  vardır. Meyveler odunsu olup uzun süre dalların üzerinde kalır, içinde çok fazla tohum bulunur. Kuşlar için  önemli bir besin kaynağıdır, çiçekleri arı ve böcekleri kendine çeker. Yaprakları ezilince limon gibi kokar, bu nedenle 'limon at kuyruğu' da denir. 

Fırça çiçeği kuraklığa dayanıklı bir bitkidir, soğuğa karşı ise kısmen dayanıklıdır ( en fazla - 10 dereceye dayanır ). Ilıman iklim görülen güneşli ya da hafif gölge  yerleri ve nemli, geçirimli, gübreli  toprakları sever.  Kıyı bölgelerimizde park ve bahçelerde yetiştirilir, peyzaj bitkisidir. Balkon ve  teraslarda  saksıda  yetiştirilir. Fazla bakım istemez, budanarak  form verilebilir.  Tohumla ve çelikle üretilir.

Fırça çalısı çiçekleri ( Callistemon citrinus / Melaleuca citrina ): 

Fırça çalısı çiçeği ( Callistemon citrinus )

Fırça çalısı çiçeği ( Callistemon citrinus / Melaleuca citrina  )

Fırça çalısı ya da kallistemon çiçeği 

Fırça çalısı ( Callstemon citrinus ).

Fırça çiçeği ve  dala yapışık tohumları

Fırça çalısı çiçeği ve açmaya hazırlanan çiçek tomurcukları. 

Pembe çiçekli fırça çalısı çiçeği 

Fırça çalısı ağacı ( Callistemon citrinus )
 

Fırça çalısı ( Callistemon citrinus ) ve odunsu meyveleri

( Not: Bu yayın son olarak 08. 04. 2023 tarihinde güncellenmiştir. )

ADA ÇAYI BİTKİSİ ( Salvia )

Ada çayı ve  çiçeği  / kültür formu  ( Salvia officinalis )

Ada çayı ( salvia ), ballıbabagiller ( lamiaceae ) familyasından yaz - kış yapraklı,  yarı çalı formlu bir bitki cinsidir. Çok fazla türü vardır. İnsanların  çok eski çağlardan  beri  yararlandıkları bitkilerden biridir.   Menekşe rengindeki  çiçekleri ve yaprakları güzel kokuludur.  Bazı türleri kırlarda yabani olaraktan yetişmektedir ( Salvia pratensis, salvia verbenaca... vs. ).
Bazı ada çayı türleri ( salvia microphylla ) ise,  çiçekleri güzel olduğu için süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Süs ada çayı ( Salvia microphylla ),
çalı formunda olup yapraklarını dökmez.

Şifalı bir bitki olan ada çayı  bir çok hastalığa da iyi gelmektedir, güçlü  bir antiseptiktir. Eskiden yılan sokmalarına karşı kullanılmıştır.
Eski bir dizede;  'Eğer dikmişsen ada çayını bahçeye, ne gerek var ölmeye.' denmektedir.

Dikkat; ada çayını iki dakikadan fazla kaynatmak zararlıdır.

Ada çayı kurutularak özellikle et yemeklerine koku ve lezzet vermek için kullanılmaktadır.

Yurdumuzun Batı  ve Akdeniz bölgelerinde yetişen ada çayı soğuğa karşı hassastır.
Ada çayı dökülen tohumlarından kendiliğinden biter, ayrıca çelikle ve kökten ayrılarak  üretilir.

Bir efsaneye göre; Meryem Ana çocuğu İsa ile  Herodes'un ( Yahudi kralı ) zulmünden kaçarken, ada çayı onu yaprakları ile korumuştur. Bu nedenle Meryem Ana, onun  insanların vazgeçemeyeceği şifalı bir bitki olmasını sağlamıştır. Bu yüzden  ada çayına halk arasında  ' Meryemiye ' de denir.

Ada çayı

Bir adı da elmakekiği olan yabani ada çayı ( Salvia verbenaca )

Yabani ada çayı

Ada çayı, ballıbabagiller familyasından bir bitki olup menekşe renkli
 ve güzel kokulu çiçekler açar.