 |
Bilyalı kekik ( Origanum onites ya da Origanum smyrnaeum )
|
İzmir kekiği olarak da bilinen bilyalı kekik ( Origanum onites ya da Origanum smyrnaeum ), ballibabagiller ( Lamiaceae ) familyasından, çok yıllık ve otsu bir bitki türüdür. Baharda, şemsiye görünümünde, uzaktan bakınca kar yağmış gibi görünen, beyaz renkli ve güzel kokulu çiçekler açar, Bu nedenle 'beyaz kekik' de denir. Meyvesi bilyeye benzediği için de 'bilyalı kekik' denir. Organum onites aslında kekik ( thymus ) türü değildir, bir tür mercanköşk ( origanum ) dir.
Bilyalı kekik yurdumuzda oldukca yaygın bir bitkidir, bu nedenle her yörede değişik bir ad verilmiştir. Bilyalı kekik ( Origanum onites ) bazı yörelerimizde şu adlarla bilinmektedir.
Ak kekik ( Aydın, Muğla ), Arı kekiği ( Muğla ), Ayaklı kekik ( Balıkesir, Çanakkale ), Beyaz kekik ( Denizli, Muğla ), Dağ kekiği ( Antalya, Manisa, Muğla ), Deli kekik ( Çanakkale, Muğla ), Eşek kekiği ( Isparta, Muğla ), Fakirkatığı ( Manisa ), Güve kekiği ( Burdur ), Güvey otu ( Balıkesir ), İncir kekiği ( Manisa, Muğla ), İzmir kekiği ( Çanakkale, İzmir ), Kara kekik ( Manisa, Muğla ), Karabaş kekik ( Aydın ), Kekik ( Antalya, Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Denizli, İzmir, K.Maraş, Manisa, Muğla ), Mercanköşk ( Balıkesir Çanakkale ), Taş kekiği ( Antalya ), Taş kekik ( Antalya, Balıkesir, Çanakkale ), Topanbaşlı kekik ( Muğla ), Tulu kekik ( Manisa ), Yemiş kekiği ( Manisa )
Yurdumuz kekik ( thymus ) türleri bakımından çok zengin bir ülkedir. Nitekim dünyada en fazla kekik Türkiyr'de yetişmektedir. Bunun da büyük bir kısmını, yukarıda belirttiğim gibi bir mercanköşk türü olan bilyalı kekik oluşturmaktadır.
Daha çok baharat ve çay olarak kullanılan kekik, ballıbabagiller ( lamiaceae ) familyasının değişik cinslerinden elde edilir. Beyaz ve pembe renkli olup, kendine has bir kokusu vardır.Türkiye'de yaklaşık olarak, değişik cinslere mensup 35 kadar kekik türü bulunmaktadır.
 |
Bilyalı kekik , güzel kokulu çiçekleri nedeniyle
süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. |
Dar anlamda 'thymus' türlerine kekik denir, geniş anlamda ise origanum ( mercanköşk ), satureja ( kayakekiği ), thymbra ( zahter ) ve coridothymus ( beyaz kekik ) türlerinden elde edilen baharatlara da kekik denmektedir.
Bütün bu bitkilerin ortak özelliği ise, güzel kokulu ve uçucu yağ ihtiva etmiş olmalarıdır.
Kekik, ayni zamanda tıbbi bir bitkidir. Solonum, dolaşım, sindirim ve deri hastalıklarına iyi gelmektedir. Kekik çayı, kekik yağı ya da kekik suyu yapılarak da kullanılmaktadır. Eski Mısırlılar tarafından mumyacılık kullanılmıştır.
Kekik süs bitkisi olarak da yetiştirilir. bazı zararlı böceklerin bahçelere gelmesini engeller. Tüm uçucu yağ taşıyan bitkiler de olduüu gibi, kekik aromasının en fazla olduğu öğle vakti toplanmalı ve serin bir yerde kurutulmalıdır.
Bilyalı kekiğin bir özelliği de, kelebekleri ve arıları kendisine çekmesidir.
 |
| Mercanköşk ya da bilyalı kekik ( Doğadan ) |
Bilyalı kekik ve kelebekler.
 |
| Bilyalı kekik, kelebek ve arıların çok sevdiği bir bitkidir. |
 |
| Bilyalı kekik doğal olarak yetişen bir bitkidir. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
 |
| Bilyalı kekik ve kelebekler. |
Yararlandığım Kaynaklar.
1 . Orta Anadolu Kalkınma Ajansı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Raporu, 2015
2. Türkiye Bitkileri Sözlüğü, Prof. Dr. Ertan Tuzlacı
3. Türkçe Bitki Adları, Turhan Baytop
( Bu yayın son olarak 25. 05. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )
