ÇUHA ÇİÇEĞİ ( Primula )

Polyanthus çiçeği / Sahte çuha çiçeği 
( Primula x polyantha )

Çuha çiçeği, kışın ve erken ilkbaharda çiçek açan ender bitkilerden biridir.  Yaprakları nedeniyle ( çuha kumaşına benzediği için ) adına çuha çiçeği denir.  Familyası  ( Primulaceae )  onun adını taşır, bütün dünyada 400 kadar türü bulunmaktadır. Bunlardan bir çoğu  çiçekleri güzel olduğu için, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilir.  Doğal olarak  Himalayalar başta  olmak üzere  Kuzey yarım kürede yetişir ( Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika ). Çok fazla melezi ve bunlardan elde edilmiş  kültür çeşidi vardır.   En tanınmış  türleri;  Primula vulgaris ( ya da acaulis ), Primula veris  ve Primula obconica'dir. 

Yurdumuzda 'onbiray çiçeği' olarak  tanınan  Primula obconica,  egzotik bir bitkidir ( Mavi yazıyı tıklıyarak tanıyabilirsiniz ). 

Piyasada 'polyanthus'  ismi ile satılan çuha çiçekleri ise;  Primula acaulis x Primula veris türlerinin melezlenmesi ile  elde edilmiştirler. Doğal olmadığı için 'sahte çuha çiçeği' de  denir. 

  
Primula cinsinin yurdumuzda doğal olarak,  ikisi endemik olmak üzere  9 türü yetişir. Özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimizde   yaygındır.  Bu nedenle çok fazla yöresl adlarla bilinirler.  Çoban çiçeği, menekşe, tutya, bahar çiçeği, ayıkulağı, felçotu, mart çiçeği, menevşe, ayran çiçeği, kandıra otu, koyungözü, gıl... bunlardan bazılarıdır. 

Primula'nın, Çin kültüründe önemli bir yeri vardır. Eski çağlardan beri tıbbi amaçlarla kullanılmıştır.

Çuha çiçeği,  kışın ve erken ilkbahar da çiçek açar. Latince adı ilk, öncü anlamına gelir,  cinsin baharda erken çiçek açtığını işaret eder. Eskiden  'evvelbahar çiçeği' denirmiş.  Kültür türleri yaza kadar çiçek açar. Bazı  türlerinin   çiçekleri kokulu ve  iki renklidir. Meyve  kapsüldür, içinde çok fazla küçük  tohum bulunur. Yapraklar tabanda rozet halindedir.  Rizom ve saçak köklüdür.  

Çuha çiçeği türlerine göre değişmekle beraber soğuk yerleri  ve humusca zengin,  nemli toprakları sever.  Fazla sıcak ve direk göneşten olumsuz etkilenir.

Bazı primula  türleri ( Primula vulgaris veya P. acaulis  )  yurdumuzun kuzey kısımlarında ( Doğuanadolu ve  Karadeniz bölgelerinde  ) doğal olarak yetişmektedir. Primula  veris ve Primula vulgaris  türlerinden,  katmerli  ve ebruli çiçek  açan hibrit ( melez )   türler ve çeşitler üretilmiştir.

Çuha çiçeği,  şifalı bir bitkidir, kök ve kurumuş çiçeklerinden çay yapılır, tohumlarından bir çeşit  yağ elde edilmektedir. Zehirsizdir, yapraklarından  salata yapılır, çiçekleri ile pasta süslenir. Ancak,  onbiray çiçeği  zehirli olduğu için yenmez.
Çuha çiçeği,  kolay yetişir ve fazla bakım istemez.  Kökten ayırarak  ve tohumdan üretilir.
                          Çuha çiçekleri ( Primula ) 

Çuha çiçekleri ( Primula acaulis )
 Seferihisar / İzmir 

Bir adı da evvelbahar  çiçeği  olan çuha çiçekleri 
(  Primula acaulis Rubra ), Giresun    

Çuha çiçeği
( Primula veris ssp. acaulis   veya P.  acaulis  ssp. acaulis )

Evvelbahar çiçeği   ( Primula acaulis subsp. Rubra )
Fındık bahçesi / Giresun  

Çuha çiçeği ( Primula vulgaris ssp. rubra  ya da P. acaulis ssp. rubra )
 Küre Dağları / Kastamonu 

Fındık bahçelerinin altını süsleyen çuha çiçekleri
 ( Evelbahar çiçeği / P. acaulis ssp. rubra  )

Polyanthus çiçeği / Sahte çuha çiçeği   ( Primula x polyantha )  

Polyanthus çiçeği / Sahte çuha çiçeği 
 ( Primula x polyantha ) 

Polyanthus çiçeği - kültür  ( Primula x polyantha ) 

Polyanthus çiçeği    ( Primula x polyantha ) 

Polyanthus çiçeği / sahte çuha çiçeği
( Primula x polyantha ) 

Polyanthus çuha çiçekler    
( Prımula x polyantha ) 

Çuha çiçekleri ( Primula acaulis / P. veris  ), Giresun  

Evvelbahar çiçeği, Bartın 
( Primula veris  ssp. rubra veya P.  acaulis ssp.rubra )

Çuha çiçekleri ( Primula acaulis ), Giresun 

Tutya çiçeği  ( Primula veris ) ?, Ardahan
( Primla elatior mı? emin değilim.  )   

Felçotu ( Primula auriculata )
Karagöl Yaylası - Giresun 

Onbiray çiçeği - kültür  ( Primula obconica ) 

Çuha çiçeği ( Primula acaulis ssp. acaulis ), Giresun 

Kaynaklar: Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ). Vikipedi  

NERGİS ÇİÇEĞİ VE HİKAYESİ

Nergis çiçeğinin genel görünümü
( Narcissus tazetta ' Double Roman'  )

Nergis ( narcissus ), Amaryllidaceae ( Nergisgiller  )  familyasının narcissus cinsini oluşturan bitki türlerine verilen ortak bir  addır.  30 kadar türü vardır ( Yurdumuzda 9 türü yetişir. ). Anavatanı Avrupa ve Asya  kıtasıdır.  Çok yıllık, soğanlı,  otsu  ve güzel çiçeklidir.  Bu nedenle, bazı  nergis  türleri  süs bitkisi olarak yetiştirilir. Çok fazla kültür çeşidi vardır.   . 

Nergis, ilkbaharda  ilk önce  çiçek açan bitkilerden birisidir.  Kışın bittiğini, doğanın uyanmaya başladığını bize  müjdeler. Hatta, İzmir ve bazı  illerimizde  daha erken, kışın çiçek açar. İzmir'in Karaburun ilçesinde,  her yıl ocak ayında Nergis festivali yapılmaktadır. 

Nergis çiçeği ( Narcissus tazetta ' Double Roman'  )

Nergis çiçeği ile  ünlü İzmir'in Karaburun ilçesi 

Dünyanın en güzel kokulu nergisleri ( Narcissus tazetta 'Double Roman' ), yurdumuzda İzmir'in Karaburun ilçesinde yetiştirilmektedir.

2018 - Karaburun  Nergis Festivali.

Karaburun Nergis Festivali.

Bir nergis tarlası, Salman / Karaburun.

Nergis hasatı, Bozköy / Karaburun.

Nergis çiçeği  satan bir üretici, Yeniliman / Karaburun.

Nergis, üretilmesi  ve yetişmesi kolay bir bitkidir. Ancak her yerde güzel çiçek açmaz. Lodosun bu bitki üzerinde etkisinin olduğu belinmektedir.  Güneş alan yerleri ve humusça zengin, geçirgen, nemli toprakları sever. Soğanlarını dikmeden önce; iki - üç ay kadar buzdolabında tutmak ( soğuklama )  ve fazla derine dikmemek gerekir. 
                                     YURDUMUZDA YETİŞTİRİLEN BAZI NERGİS TÜRLERİ:  

Nergis çiçeği ( Narcissus tazetta )

- Nergis ( Narcissus tazetta ) : 60 cm. kadar büyüyen, beyaz - sarı çiçekli bir bitkidir. Çiçek kurulu şemsiye şeklinde, 2 ile 10 çiçekten oluşur. Kokuludur. Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerimizde yetişir. Katmerli çiçek açan formları vardır. 

Zeren ya da zerrin  (  Narcissus pseudonarcissus ) 

- Zeren, zerrin (  Narcissus pseudonarcissus ): Yurdumuzda son zamanlarda daha çok  yetiştirilmeye başlanan bir nergis türüdür.  Yalancı nergis, altınkadeh  de denilir.  Çiçekleri trompet şeklinde, sarı renkli ve güzel  kokuludur. Her sapta tek çiçek açar.

Fulya ( Narcissus jonquilla )

- Fulya ( Narcissus jonquilla ):  En tanınmış nergis türlerinden biridir. Çok güzel kokuludur. Çok başlıdır, gec çiçek açar. Diğer nergis türlerine göre daha küçüktür. 

Sim / Mısır gülü ( Narcissus papyraceus )

- Mısır gülü, Sim ( Narcissus papyraceus ):  Beyaz çiçekli, keskin koklu,  kağıt gibi çiçekli bir nergis türüdür. Erken çiçek açar. İzmir - Karaburun  civarında yetiştirilir. 

Nergis aynı zamanda tıbbi bir bitkidir (  Ateş düşürücü ve yatıştırıcıdır. ), kurutulmuş çiçeklerinden çay yapılır. Ancak,  bitkinin soğanı zehirlidir yenmez. .

Bahçemdeki nergis çiçekleri 

                                             KENDİNE AŞIK NARKİSOS'UN HİKAYESİ

Nergis, mitolojik hikayesi olan bir çiçektir.

Narkisos ( Narcisus ), kimseyi sevmeyen, çok  yakışıklı olduğu için bütün kadınların aşık olduğu bir avcıdır. Ancak kendi de bunun farkında değildir. 
Ekho ( Zeos'un kızı ), Narkisos'un  aşkını reddetmesine üzüldüğü için ölünce, Olimpos dağının  tanrılarının gazabına uğrar. Tanrılar, kimseyi sevmeyen Narkisos'u cezalandırmak için harekete geçerler.

Narkisos, cemalini ( yüzünü )  görmediği sürece yaşayacaktır. Bu yüzden Narkisos'a bir tuzak kurarlar, Mimas ( Mordoğan )* yakınlarında  bir dereden geçerken suda yüzünü görmesini ve kendine aşık olmasını  sağlarlar. Kendi cemaline  aşık olan Narkisos, su da gördüğü yüzüne dokunmak isteyince, uçurumdan düşer ve orada ölür.

Ancak Narkisos'u görmek için gelenler;  güneş gibi parlak, mis gibi kokan, boynu bükük bir çiçekle karşılaşırlar.  Tanrılar, Narkisos'u  çiçeğe dönüştürmüştür. Bu nedenle bu güzel  çiçek bütün dünyada  Narkisos'un  adı ile bilinir. Ve  nergis çiçeğinin onun yaşadığı yer olarak kabul edilen, Mimas'dan  dünyaya yayıldığına inanılır. 


*Bura, bugünkü adı ' Dilek Pınar ( Narcissus )  olan,  İzmir'in Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi  ( Mimas )  yakınlarında bulunmaktadır.

Yine bir tür büyüklük, kendini beğenmişlik şeklinde görülen 'narsizmin' de,  Narcisus'tan  geldiği kabul edilir.

Nergis çiçekleri ( Narcissus ):

Nergis çiçeği ( narcissus tazetta 'Double Roman' )

Nergis  çiçekleri / Seferihisar

Doğayı korumak çiçekleri sevmekle başlar.

Nergis çiçeği - Seferihisar

Nergis çiçeği ( Narcissus )

Bir tür beyaz nergis çiçeği
Mısırgülü, Sim ( Narcissus papyraceus )

Nergis çiçeği ( Narcissus )

Mısırgülü, Sim ( Narcissus papyraceus )

Nergis çiçeği ( narcissus tazetta 'Double Roman' )

Nergis / Zerrin (  Narcissus pseudonarcissus ) 

( Bu yayın son olarak 20. 08. 2023 tarihinde güncellenmiştir. )

BEYAZ SÜRPRİZ ( Seferihisar'da kar )

Bu sabah kalktığımızda, doğanın hoş bir sürpriziyle karşılaştık, Seferihisar'a kar yağmış, her yer beyaza bürünmüştü, gözlerimize inanamadık. İzmir'de yaşayanlar bilir, buraya çok nadir kar yağmamaktadır.  Nitekim, ben de Seferihisar'a kar yağdığını ilk defa  bu sabah gördüm. Sanırım burada doğmuş olan  çocukların çoğu, karı yakından  bu sabah  gördüler. 
.
Seferihisar'a gece yağan  kar, sabahleyin  güneş açtığı için hızla erimeye başladı ve iki saat gibi bir zamanda  yok oldu,  erken kalkmayanlar  beyaz sürprizi kaçırdı. 

İşte bu sabah, Bahçeköy ve bahçemden çektiğim kar manzaraları.

Mandalinalar karda daha güzel görünüyor.

Limon ağacı

Altın çilek  şaşırmış.

Güller

Seferihisar'a kar yağması en çok da erken çiçek açan  badem ağaçlarını etkiledi. Anlayacağınız tam  Aziz Nesin'lik oldular.
( Arkadaşım Badem Ağacı  ;http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/02/badem.html )

Mor menekşeler karı seviyor.

Isırgan otları karda daha lezzetli oluyor.

Kartopu  çiçek açmış gibi

Kütük.

Bahçeme ilk defa bu yıl kar yağdı

Kerevizler

Bezelyelerde kar altında kaldı.

Bahçeköy'den Seferihisar

Bahçeköy / Seferihisar