Cittaslow Botanik Park

27 Nisan 2017

ÇAYIR PAPATYASI ( Bellis / Koyungözü )

Çayır papatyası / Koyun gözü ( Bellis perennis )
( Doğadan )

Çayır papatyalarından ( Bellis ) söz etmeden önce, kısaca papatyagiller ( Asteraceae ) familyasına değinmek istiyorum.
Papatyagiller ( asteraceae ), dünyada 1100 cins ve 2500 türü olan en büyük çiçekli bitki familyasıdır. Ülkemizde 133 cinse bağlı 1156 papatya türü bitki bulunmaktadır ( Vikipedi ).

Papatyalar kutuplar dışında dünyanın her yerine yayılmışlardır. Bazı papatya türleri besin maddesi ve ilaç yapımında kullanılmaktadır. Çok fazla papatya türü ise süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.
Bu familyadan olan bitkilerin çiçekleri çok fazla çiçekçiğin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu nedenle papatyagillere / asteraceae 'compositea' familyası da denir.

Koyungözü ( Bellis perennis )

ÇAYIR PAPATYALARI ( Bellis / Koyungözü )

Bellis cinsinden olan papatya türlerine, genel olarak çayır papatyası ya da Koyungözü denir. Ayrıca ingiliz papatyası, şeker tabağı da denmektedir. Avrupa ve Asya'da yayılış gösterir. Papatya olarak ilk anılan türdür. Ancak diğer türlerle karıştırmamak için çayır papatyası denir. Çok fazla türü yoktur. Yurdumuzda doğal olarak üç türü yetişmektedir ( Bellis perennis / Koyungözü, B. sylvestris / Nineotu, B. annua / Akbubeclik ). Çok yıllık, kısa boylu, rizomlu ve otsu bir bitkidir. Yaprakları çaykaşığını andırır, rozet oluşturur. Çiçeklerinin orta kısmı sarı, dilcikleri ise beyaz ya da uc kısmı kırmızı renklidir. Uçucu yağ taşır, yaprak ve çiçekleri yenir.

Çayır papatyaları baharın geldiğini müjdeler. Bir inanışa göre, dokuz çayır papatyası bir adımla ezilebiliyorsa bahar gelmiş kabul edilir.
Roma mitolojisinde Nympha Belides, Vertumnus'un aşkından kaçmak için kendisini papatya çiçeğine çevirmiştir. Bu nedenle eski çağlardan beri bekaretin ve masumiyetin simgesi kabul edilmiştir.

Bellis perennis / Koyungözü, bu cinsin en tanınmış olan türüdür. Yurdumuzda doğal olarak yetişir. Değişik renk ve formlarda çiçek açan çok fazla kültürü formu vardır, bunların çiçekleri daha iri ve gösterişlidir
Park ve bahçelere süs bitkisi olarak dikilir. Ayrıca saksı çiçeği olarak da yetiştirilirler.

Çayır papatyaları açık alanlarda, yol kenarlarında, ormanlarda, güneşli yerlerde yetişmektedir.
Çayır papatyası çok yıllık bir bitki olmasına karşı, kültür formları mevsim çiçeği olarak yetiştirilmektedir. Soğuğa oldukça dayanıklıdır, yaz sıcağını sevmez.
Toprak bakımından fazla seçici değildir, nemli ve humuslu toprakları sever. Akdeniz ve Ege bölgelerimiz bu çiçek için idealdir. Kışın, aralık, ocak aylarında çiçek açar.

Çayır papatyaları tohumdan ve kökten ayırma ile çoğaltılır. Fazla bakım istemezler, bol çiçek açarlar.

Çayır papatyaları ( Bellis ). İyi seyirler.

( Doğadan )

Çayır papatyası / Koyungözü ( Bellis perennis )

Koyungözü ( Bellis perennis )

Çayır papatyası ( Bellis perennis )

Koyungözü ( Bellis perennis

Çayır papatyası ( Bellis perennis )
Seferihisar / İzmir.

Çayır papatyaları / Koyungözü ( Bellis perennis )

Çayır papatyası / Koyungözü ( Bellis perennis )
Seferihisar / İzmir.

Çayır papatyaları

Koyungözü ( Bellis perennis )
( Seferihisar / İzmir )

Bir adı da koyungözü olan çayır papatyası
( Bellis perennis )

Koyungözü ( Bellis perennis )

Akbubeclik ( Bellis annua )
Seferihisar / İzmir.

Çayır papatyaları / Bellis perennis

Kültür formları

Çayır papatyası ( Bellis perennis )
( Kültür )

Koyungözü ( Bellis perennis )

Çayır papatyası / Koyungözü ( Bahçemden )

Çayır papatyası / Koyungözü ( Bellis perennis )

Beyaz çiçekli çayır papatyası / Koyungözü

Kırmızı çiçekli Bellis perennis

Bellis papatya / Koyungözü
( Bellis perennis )

Koyungözü / Bahçemden
( Bellis perennis )

Çayır papatyaları / Koyungözü
Seferihisar / İzmir.

Koyungözü ( Bellis perennis )

Kırmızı ve beyaz renkli çayır papatyaları
Cittaslow Seferihisar / İzmir.

Kırmızı renkli çayır papatyaları ( Bellis perennis )

Çayır papatyaları
Cittaslow Seferihisar / İzmir.

17 Şubat 2017

VAPUR DUMANI ÇİÇEĞİ ( Ageratum )

Vapur dumanı çiçeğinin genel görünümü ( Ageratum houstonianum )

Bilimsel adı Agertum houstonianum ya da Ageratum mexicanum olan vapur dumanı, papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından tek yıllık ve otsu bir bitkidir. Anavatanı Meksika'dır. Fazla bakım istemediği ve bol çiçek açtığından dolayı, daha çok park ve bahçelere dikilmektedir, iyi bir yer örtücüdür. Saksı çiçeği olarak ta yetiştirilir.

İlkbahardan başlayarak kışa kadar çiçek açar. Genel olarak mavi ve tonlarındaki çiçekleri dalların uc kısımlarında ve şemsiye şeklinde olur. Beyaz, pembe renklerde çiçek açan çeşitleri de vardır. Solan çiçekleri kesilirse, yeni dallar vererek daha çok çiçek açar. Yumurta şeklindeki yeşil yapraklarının kenarları dişli ve tüysüzdür.

Vapur dumanı ılıman iklimlerde yetişir, güneşli yerleri sever, kuraklığa dayanıklıdır. Orta derece sulama ister. Toprak bakımından fazla seçici değildir. Gübreli, gevşek ve geçirgen toprakları sever.
Genel olarak tohumla üretilir, çelikle de yetiştirmek mümkündür. Fazla bakım istemeyen, yetiştirilmesi kolay bir çiçektir.

Vapur dumanı çiçekleri.

Vapur dumanı çiçeği, her ne kadar adını vapur dumanına benziyen renginden
almışsa da, beyaz ve pembe çiçek açan çeşitleri de vardır.

Bir adı da ageratum olan vapur dumanı çiçeği.

Vapur dumanı çiçeği ( Ageratum )

Vapur dumanı kolay yetişir ve bol çiçek açar.

Vapur dumanı çiçeği ( Ageratum )

Vapur dumanı çiçeği uzun ömülüdür. Uzun boylu türleri
kesme çiçek olarak ta kullanilir.

17 Ocak 2017

CİVANPERÇEMİ ÇİÇEĞİ ( Achillea )

Civanperçemi bitkisinin genel görünümü.

Civanperçemi ( achillea ), papatyagiller ( asteraceae ) familyasından, çok yıllık, otsu ve çiçekleri kokulu bir bitki cinsidir. Seksen kadar türü vardır. Bunlardan bir çoğu ülkemizde yetişmektedir, bazıları ise endemik olup sadece ülkemizde yetişir. ( Ayrıca, tanacelum / pireotu türlerine de civanperçemi denir. Kaynak: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü - Turhan Baytop )

Beyaz çiçekli civanperçemi

Civanperçemi türleri içinde en fazla tanınan ve bilinen 'achillea millefolım' dır. Millefolim 'bin yaprak' demektir. Çok yıllık bir bitkidir, dünyanın çoğu yerlerinde yetişmektedir. Odunsu bir gövdesi ve çok parçalı yaprakları vardır.

Kan durdurucu ve yara tedavi edeci özelliklerinden dolayı, savaşlarda ilaç yerine kullanılmıştır. Civanperçemine bu yüzden bazı ülkelerde; 'Bitkilerin doktoru olan bitki', 'Tanrının eli otu' gibi adlar verilmiştir.

Civanperçeminin yaprakları çok parçalıdır.
Bu nedenle bir adı da 'binbiryaprak otu' dur.

Civanperçemi ( achillea ), ülkemizde de çok tanınan yararlı bir bitkidir. Hemen hemen bütün bölgelerimizde ve her yerde kolayca yetişmektedir. Yol kenarlarında, dere kenarlarında, tarlalarda yetişir. Bu nedenle çok fazla yöresel adı vardır; Binbiryaprak otu, Akbaşlı, Barsama otu, Ayvadana, Baytaran, Kandil çiçeği, Hanzebel, Ebülmülük, Yılan otu, Asker otu, Kesik otu bunlardan bazılarıdır. ( Kaynak: Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı, Türkce Bitki Adları Sözlüğü - Turhan Baytop )

Mitolojide Homeros, İlyada adlı eserinde bu bitkiden de söz etmiştir. Truva ( troia ) savaşında Aşil ( Akhilleus ) Paris tarafından topuğundan vurulunca, Afrodit yarası için civanperçemi kullanmasını istemiştir. Aşil, askerlerinin yaralarını civanperçemi ile tedavi ettirmiştir. Bu nedenle cins adının ( aşil / achillea ), Achilleus'tan geldiği kabul edilir.

Halk arasında 'civan', daha çok asker olan gençler için kullanılmaktadır. Bitkinin yaprakları ise, 'perçeme' benzetilmiştir.

Civanperçemi sadece tıbbi bir bitki değildir. Taze yaprakları sebze olarak yenir, salataya katılır. Bazı Avrupa ülkelerde kurutulan yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır. Eskiden bira ve boya yapımında kullanılmıştır.

Civanperçemi ( achillea ), çiçekleri güzel ve hoş kokuludur, bu nedenle süs bitkisi olarak da yetiştirilir. Daha gösterişli çiçek açan çok fazla hibri üretilmiştir. Çiçekleri toplu halde ve şemsiye şeklindedir. Beyaz, pembe, sarı ve nadiren kırmızı çiçek açan çok fazla türü ve çeşidi vardır. Ancak, birbirine çok benzeyen bu çiçekleri birbirinden ayırmak çok zordur. Bu nedenle genellikle cins adı ile söylenir.

Civanperçemi soğuğa, sıcağa ve kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. Çiçek olarak, güneşli yerleri ve kuru toprakları tercih etmektedir. Tohumdan ve kökten ayırarak üretilir. Yetiştirmek için doğadan temin edilebileceği gibi, daha gösterişli çiçekler açan hibritleride satılmaktadır.

Civanperçemi çiçekleri ( Doğal )

Sarı çiçekli civanperçemi

Civanperçemi ( Achillea )

Beyaz çiçekli civanperçemi

Civanperçemi, arı ve kelebekleri kendine çeken bir bitkidir.

9 Ocak 2017

KÜL ÇİÇEĞİ ( Senesyo )

Kül çiçeği ( Senecio cineraria ya da Jacobaea maritima )

Türkce adı kül çiçeği olan 'Senecio cineraria' ( Eş anlamları; jacobaea maritima, Cineraria maritima, Senecio bibicolor ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, çok yıllık ve yarı çalımsı bir bitkidir. Çok fazla sinonim ( eş anlamı ) adının olması, cinsinin çok fazla değiştiğini göstermektedir. Anavatanı Akdeniz havzasıdır, yurdumuzda doğal olarak yetiişir. Yaprağının rengi nedeni ile kül çiçeği denir. Ayrıca bahçe külü ve senesyo olarak da bilinir.

Senecio, latince 'yaşlı adam' demektir.

Kül çiçeği ( Senecio cineraria ya da Cineraria maritima )

Kül çiçeği, çiçeklerinden daha çok gümüş rengindeki yaprakları nedeniyle süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Herdem yeşildir, gövdesi ve yaprakları keçe gibi sık ve beyaz tüylerle kaplıdır. Daha çok dış mekanlarda, peyzaj bitkisi olarak kullanılır. Saksıda da yetiştirilir.

Yazın ve sonbaharda dallarının uç kısımlarında, yalancı şemsiye görünümünde, papatya şeklinde, parlak sarı renkli çiçekler açar. Tohumdan yetiştirildiği yıl çiçek açmaz.

Kül çiçeği, daha çok tüylü ve kül rengindeki yaprakları

olduğu için süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Kül çiçeği, sıcak ve ılıman iklimlerde ve güneşli yerlerde yetişir. Deniz kıyılarını daha çok sever. Toprak bakımından secici değildir, gübreli, geçirimli, kumlu ve kuru toprakları daha çok tercih eder. Yazın, az ama düzenli sulama ister. Fazla su ve gölge yerler yapraklarının rengini bozar. Kuraklığa, sıcağa ve kısmen soğuğa dayanıklıdır.

Kul çiçeği, tohumdan, çelikle ve kökten ayrılarak çoğaltılır. Fazla bakım istemeyen, yetiştirilmesi kolay, güzel bir bahçe çiçeğidir.
Bahçeniz çiçeksiz, gönlünüz sevgisiz kalmasın!

Kül çiçekler:

Kül çiçeği ( Senecio cineraria )

Kül çiçeği tohumdan yetiştirilirse o yıl çiçek açmaz.
Bu nedenle çelik alırken çok yıllık olanlar tercih edilmelidir.

Kül çiçeği / Senesyo

Kül çiçeği /Senesyo

Kül çiçeği ( Senecio cineraria veya S. bibicolor )

Kül çiçeği ve yaprakları.

kül çiçeği, kelebeklerin sevdiği bir çiçektir.

28 Aralık 2016

AJANYA ÇİÇEĞİ ( Ajania pacifica )

Ajanya ya da ayanya çiçeği ( Ajania pacifica )

Ajanya ya da ayanya (ajania ), papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, 35 kadar türü olan bir bitki cinsinin ortak adıdır.
Eskiden krizantem / kasımpatı (chrysanthemum ) türü olan ajania, 1955 yılından itibaren ayrı bir cins kabul edilmiştir.
Bunlardan 'Ajania pacifica', yaprakları çok güzel ve dekoratif olduğu için, bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Eski cinsinden dolayı da adına; Pasifik krizantemi, 'Gümüş krizantem ve Altın krizantem denilmektedir.

Bir adı da pasifik krizantemi ( chrysanthemum pasifica ) olan ajania

Anavatan Japonya'nın pasifik okyanusu kıyılarıdır ( Honshu adası ). Genel olarak krizanteme ( kasımpatı) çok benzer, ancak çiçekleri krizantem kadar gösterişli değildir. Daha ufak, düğme şeklinde ve sarı renklidir. Nektar bakımından çok zengin olduğu için arı ve kelebekleri kendine çeker.

Ajanya ( ajania ), yukarıda da belirttiğim gibi çiçeklerinden çok herdem yeşil, dekoratif yaprakları nedeni ile süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Yeşil renkteki yapraklarının kenarında beyaz bir şerit yer almakta. Kesme çiçek olarak da değerlendirilir.

Ajania pacifice çiçeğinin yaprakları.

Ajanya ( ajania ), tuhaf bir bitki diyebilirim. Geçen yıl saksılı aldığım bu çiçeği, sonbaharda çiçekleri geçince bölerek bahçeye dikmiştim. Bu yıl, fotoğraflarda görüldüğü gibi değişik form ve renklerde çiçekler açınca inanmadım. Yapraklarının kenarındaki beyaz şerit ise küçüldü. ( Daha sonra kasımpatı ile melezleştiğini anladım. )

Ajania, yetişmesi ve üretilmesi kasımpatı ile aynı diyebilirim. Sıcağa ve soğuğa dayanıklı bir bitki, güneşli yerleri ve suyu seviyor. Yer örtücüsü olarak ve kaya bahçeleri için uygun, saksı çiçeği olarak da yetişiyor. Toprak bakımından fazla secici değil, geçirimli, nemli ve gübreli toprakları daha çok seviyor. Çelikle ve kökten ayırma ile çoğalıyor. Sonbaharda çiçekleri geçince krizantem gibi dallarının dibinden kesilmesi gerekiyor.

Ajania çiçekleri ( Ajania pacifica ).