TÜYSÜZ ŞEFTALİ / NEKTARİN

Nektarin şeftali  ağacı ve meyvesi  ( Prunus persica var. nucipersica ) 

Nektarin ( Prunus persica var. nucipersica veya P. persica var. nektarina  ),  gülgiller ( rosaceae ) familyasından, kışın yaprağını döken 5 - 10 m. boylarında  bir ağaçtır.  Ana vatanının Çin olduğu sanılmaktadır. Aslında şeftalinin bir çeşididır, meyvesinin tüysüz olması ile şeftaliden ayrılır.  Bu nedenle halk arasında daha çok tüysüz şeftali denir. Tüylü olduğu için, şeftaliye karşı alerjisi olanlar için alternatif bir meyvedir. Üstelik, şeftaliye göre daha yararlı olduğu belirtilmektedir. 

Nektarin, renk ve görünüş bakımından şeftaliye benzerken, tat olarak daha farklı bir aroması vardır. Kabuğu pürüzsüzdür, soyulmadan da yenir, şefaliden daha serttir.  Kalorisi düşük olduğu halde vitamin ve mineral bakımından zengindir. Bu nedenle bir çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Raf ömrü şeftaliye göre dah uzundur. Yurdumuzun daha çok  kıyı bölgelerinde yetiştirilmektedir.

Nektarin veya tüysüz şeftali 
 ( Prunus persica var. nucipersica  )

Nektarin, erkeen çiçek açtığından ilkbahar donlarını sevmez, bol ışık alan yerleri ve iyi drene edilmiş, çabuk ısınan,  kumlu, çakıllı ve verimli toprakları sever.  Çok fazla çeşidi vardır. bunlardan bazıları sonbaharda olur ve soğuğa daha dayanıklıdır.

Nektarin şeftali  ağacı çiçeği
(Prunus persica var. nucippersica  )  

Yetişme şartları  şeftali ile hemen hemen  aynıdır. Yurdumuzun daha çok kıyı bölgelerinde ve Bursa ilimizde yetiştirilmektedir. Aşı ile üretilir. 
( Bakınız: http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/02/seftali-agaci.html )

( Not: Bu yayın 19. 9. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )

ASLANAĞZI ÇİÇEĞİ ( Antirrhinum majus )

Aslanağzı çiçeği ( Antirrhinum majus ).

Aslanağzı çiçeği  ( Antirrhinum majus ), sinirotugiller ( Plantaginaceae ) familyasından, tek veya çok yıllık, yarı - çalımsı  bir bitki türüdür. Uzun ömürlü bir bitki olduğu halde, soğuğa fazla dayanmadığı için, daha çok  mevsim çiçeği olarak yetiştirilmektedir. Sıcak bölgelerde çalı formu kazanarak  uzun yıllar yaşıyabilir. Eskiden beri yetiştirilen, klasık çiçeklerimizden biridir. Menşeyi Akdeniz havzası ve  ülkeleridir. 

Aslanağzı ( antirrhinum ) ülkemizde yabani olarak da yetişen bir bitkidir,  çok fazla  türü yoktur. Ancak  süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla, bodur, katmerli ve ebruli çeşitleri üretilmiştir.

En çok rengi olan çiçeklerden biridir, çiçekleri aslan ağzına benzer, bir sap üzerinde aşağıdan yukarı doğru açarlar. Bitkinin yeniden çiçek açması için, çiçek açmış  sapların  kesilmesi gerekir.  Hem bahçede, hemde saksıda yetişir. Duvarları, uçurumları, taş aralarını çok sever.  Kesme çiçek olarak da kullanılır. 

Aslanağzı çiçeği,  güneşli yerleri  ve geçirimli, verimli ve hafif kireçli   toprakları sever. Fazla sıcak ve fazla soğuğu sevmez. 

Aslanağzı çiçeğine bazı yörelerde tavşanağzı, danaburnu, keçiağzı da denir.Yetiştirilmesi  çok kolaydır, fazla bakım istemez. Tohumla ve çelikle üretilir. 
.

Aslanağzı ( Antirrhinum majus ) çiçekleri.

Pembe çiçekli aslanağzı çiçeği ( Antirrhinum majus )

Aslanağzı çiçeği ( Antirrhinum majus )

Beyaz aslanağzı çiçeği

Kırmızı aslanağzı çiçeği

Pembe aslanağzı çiçeği

Sarı aslanağzı çiçeği

Pembe ve kırmızı aslanağız!ları

Aslanağzı çiçeği ( Antirrhinum majus ).

( Bu yayın son olarak 09. 11. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

IHLAMUR AĞACI ( Tilia )

Gümüşi ıhlamur ( Tilia tomentosa ya da T. argentea )

Ihlamur ( tilia ), ebegümecigiller ( Malvaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, 30 - 40 m. kadar boylanabilen  bir ağaç cinsidir. Anavatanı Avrupa ve Asya kıtasıdır. Çiçekleri güzel ve kokulu olup nektar bakımından zengindir. Ilıman iklimlerde yetişir, uzun ömürlü bir ağaçtır. Güneşli yerleri, derin ve nemli toprakları sever. Dünya üzerinde 23 türü vardır, yurdumuzda dört türü doğal olarak  yetişmektedir.

Ihlamur ağacı çiçeği 

Yurdumuzda doğal olarak şu ıhlamur türleri yetişmektedir.  1 - Kış ıhlamuru ( Tilia cordata ), 2 Yaz ıhlamuru ( Tilia platyphyllos ), 3 - Kafkas ıhlamuru ( Tilia rubra ), 4 - Gümişi ıhlamur ( Tilia tomentosa / Tilia argentea ).
Özellikle Marmara ve Karadeniz bölgelerimiz ormanlarında bolca yetişmektedir. 

Ihlamur ağacı, sık yaprakları ve güzel kokulu çiçeklerinden dolayı yol boylarına, köy meydanlarına, parklara, gölgelik ve süs bitkisi olarak da dikilmektedir. 

Eskiden bazı Orta Avrupa ülkelerinde önemli toplantılar ve mahkemeler, köy meydanlarında bulunan ıhlamur ağaçlarının altında yapılırmış. Bu yüzden bazı  ülkelerinde, ıhlamur ağacına 'mahkeme ağacı'  denmektedir.  

Ihlamur ağacı çiçeği ( Yakın çekim ) 

Üç yıl önce bahçeme diktiğim ıhlamur ağacı, bu yıl ilk defa  çiçek açarak güzel bir sürpriz yaptı. Çok güzel kokuyor, altında çay içmek çok güzel.   Kışın çay yapmak için   biraz topladım ve kuruması için serin bir yere serdim. Bilindiği gibi ıhlamur çiçeği çayının ateş düşürücü ve vücudun direncini artırıcı özellikleri bulunmaktadır.  Bu nedenle özellikle;  kışın limonlu ıhlamur çayı içmenin  sağlık  açısından faydalı olduğu belirtiliyor. 

Ihlamur ağacı  çok güzel ve kokulu çiçekler açar.
( Gümüşi ıhlamur / Tilia tomentosa ya da T. argentea  )

Ihlamur ağacının  yaprakları da çiçekleri gibi zehirsizdir, asma yaprağı gibi değerlendirilir, sarması olur.  Ihlamur ağacının beyaz  ve yumuşak olan kerestesi ise, oymacılıkta ve müzik aletleri yapımında kullanılır. Sonbaharda yaprakları dökülmeden önce,  sararan yapraklaıı ile  çok hoş bir manzara oluşturmaktadır. 

Ihlamur en kolay kök filizleri ile üretilir, ayrıca tohumla, çelikle  ve aşı ile de üretilir.

Ihlamur ağacım bu yıl ilk defa çiçek verdi.

Ihlamur ağacı ( tilia ) çiçeği.

Ihlamurlar altında

Ihlamur ağacı  çiçeği ( makro çekim )

Yağmur ve ıhlamur ağacı

Ihlamur ağacı ( Tilia tomentosa )  meyvesi.

İhlamur ağacı ve sararan yaprakları

( Bu sayfa  son olarak 09. 06. 2021 tarihinde güncellenmiştir. )

GLAYÖL ÇİÇEĞİ ( Gladiolus )

Glayöl  çiçeği ( Gladiolus x gandavensis  ' priscilla' )

Glayöl veya glayör ( gladiolus ), süsengiller ( iridaceae ) familyasından, çok yillık,  soğanlı ( corm ) ve otsu bir bitki cinsidir. Ilıman iklimlerde yetişir. Kılıç şeklindeki  yaprağından dolayı bu adı almıştır. Bazı türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir. Çok fazla kültürü vardır.

Bilimsel adı olan 'gladiolus', latince küçük kılıç demektir. Halk arasında kuzgun kılıcı, keklik çiğdemi,  alata zambağı, kılıç çiçeği, kılıç zambak gibi  adlarla da  bilinir.  300 kadar türü vardır, bunlardan büyük bir kısmı  Güney Afrika kökenlidir.  Türkiye'de doğal olarak on kadar türü  yetişmektedir.

Kırmızı çiçekli glayöl çiçeği 

Glayöl ( gladiolus ),  yazın çiçek açar, daha çok bahçe  ve balkonlarda yetiştirilir. Çiçekleri huni şeklinde olup uzun bir sap üzerinde sıralanır ve  alttan itibaren açar, uzun ömürlüdür.
.
Glayöl, daha çok kesme çiçek olarak yetiştirilmektedir. Uzun ömürlü olması ve değişik renklerde gösterişli çiçekler açması buna neden olmuştur. Karanfil ve gülden sonra yurdumuzda en çok kesme çiçek olarak glayöl yetiştirilmektedir.
Güneşli yerleri ve  drenajı iyi verimli   toprakları sever. Daha çok  'korm' adı verilen soğanlarından ve tohumdan  üretilmektedir. Küçük soğanlar ilk yıl çiçek açmaz, bu nedenle soğan alırken   iri olmasına dikkat edilmelidir.

Glayöl ( gladiolus )  çiçekleri ( Kültür ) :

Glayöl  veya Glayör  Çiçeği
( Gladiolus x gandavensis ' Priscilla' )

Gladiolus x gandavensis ' Priscilla'
( Üç renkli çiçek açan melez bir türdür. )

Beyaz çiçekli  glayöl

Kırmızı çiçekli glayöl

Gladiolus x gandavensis ' Priscilla'

Gladiolus x gandavensis ' Priscilla'

Al kılıçotu ( gladiolus anatolicus' ), İzmir.
( Yurdumuzda doğal olarak yetişen bir  glayö l türü  )

ARAP YASEMİNİ ( Jasminum sambac )

Arap yasemin ( Jasminum sambac ).

Bilimsel adı Jasminum sambac olan arap yasemin, zeytingiller ( Oleaceae ) familyasından, çok yıllık, herdem yeşil, çiçekleri güzel kokulu,  çalı /  asma formlu bir bitkidir. Ful yasemin olarak da bilinir.   

Oldukca değişkendir, tırmanıcı / sarmaşık ve çalı formları  çeşitleri  vardır. Genel olarak beyaz renkli, katmerli ya da yalınkat çiçek açarlar. Çiçekleri keskin kokuludur, diğer yasemin ( jasminum )  türlerine göre  daha iri ve gösterişlidir. Çalı formlu olanların çiçekleri katmerlidir. Soğuk havalarda daha koyu çiçek açabilir.  

Çoğu zaman arap yasemi ( Jasminum sambac ) ile karıştırılan yıldız yasemin /
pervane çiçekli yasemin yada yalancı yasemin ( Trachelospermum jasminoides ) çiçeği 

Arap yasemin( Jasminum sambac ), zakkumgiller familyasından olan,  aslında yasemin türü olmayan yıldız yasemin / yalancı yasemin / Pervane çiçekli yasemin ( Trachelospermum jasminoides )  ile  karıştırılmamalıdır.  

Jasminum sambac,  anavatanı Asya kıtasının tropikal bölgeleri  olmasına rağmen, Arabistan Yarımadası'nda yaygın olarak yetiştirildiği için bütün dünyada Arap yasemini ( Arabian jasmine ) olarak tanınır.  Ful, araplardan geçmiştir, ayrıca  'mısır yasemini' de denir. 

Arap yasemini, yurdumuzda eskiden beri yetiştirilen geleneksel çiçeklerimizdendir. Halk arasında,  en güzel teneke kutular içinde yetiştiğine inanılır.

Arap yasemini  kışın sıcak geçen yerlerde  bahçelere dikilir.  Güneşli, havadar  ve yarı gölge yerleri sever.  Fazla  gölge yerlerde çiçek açmaz. Kışın soğuk geçen  yerlerde saksıda yetiştirilir.  Genç sürgünlerin ucunda çiçek açtığı için, sık sık budama yaparak ( derin değil )  yeni filizler vermesi sağlanmalıdır.

Ful yasemin  çiçeklerini  çok yakından koklamamak gerekir, aksi halde manolya çiçeği gibi kararmaktadır. Koparılan ful tomurcukları domateslere saplanarak, salonlarda daha uzun süre kokması sağlanabilir.

Çalı formlu arap yaseminin  ( ful )  katmerli, tırmanıcı - sarmaşık formlu  olanlar ise yalınkat çiçek açar. Kışın yaprağını dökmez.  Çiçekleri zehirsizdir,  çayı  yapılır ( yasemin çayı ). Ayrıca esans yapımında kullanılmaktadır. Ful yasemin, bu bitkinin  Grand Duke of Tuscany' kültivarıdır.   

Arap yasemini, Akdeniz ve Ege bölgelerimiz  dışarıda, diğer bölgelerde iç mekanlarda yetiştirilebilir. Yazın toprağı  kurudukca sulanmalıdır, dona karşı hassastır. Nemli, hafif asitli,  humusça zengin ve  geçirimli toprakları sever.  Çelikle ve daldırma yöntemi ile çoğaltılır.

Arap yasemin,  Filipinler'in ulusal çiçeğidir.

Arap yasemin ( jasminum sambac ) çiçekleri.

Arap yasemin çiçeği - sonbahar  ( Jasminum sambac 'Grand Duke of Tuscany' )
Sıcaklık değişiklikleri pigment üretimini etkiliyebilir. Bu nedenle soğuk havalarda  bazı çiçekler daha koyu renkli olabilir. 

Arap yasemin  ya da ful yasemin   ( Jasminum sambac 'Grand Duke of Tuscany' )

Tırmanıcı / sarmaşık  arap yasemini çiçeği ( Jasminum sambac )   

Çalı formundaki arap yasemini ya da ful yasemin, katmerli çiçekli
 ve güzel kokulu çiçeklidir.  

Arap yasemin çiçeği / yaın katlı çiçekli 
 ( Jasminum sambac  )

Arap yasemin / Ful yasemin 
 (Jasmin sambac 'Grand Duke of Tuscany' )

Arap yasemin çiçeklerinin her iki çeşidi de   güzel kokulu çiçeklidir. 

Çalı arap yasemin ya da  ful yasemin
 ( Jasminum sambac ' Grand Duke of Tuscany' )

Arap yasemini / sarmaşık formu ( jasminum sambac )

ÇİÇEKLERİN DİLİ ( GÜL )

Bazen duygularımızı ifade edip açıklamak da  zorlanırız.  İşte bu durumlarda imdadımıza çiçekler yetişir.  İnsanlar zaman içinde her çiçeğe belli anlamlar yüklemişler ve duygularını bu suretle karşı tarafa anlatmaya çalışmışlardır. Yani çiçekler sadece güzelliğin zerafetin sembolü  değil, ayni zamanda duygularımızın da anlatılmasında zaman zaman baş vurduğumuz  bir iletişim aracıdır.

İlk defa çiçeklerin dili, 1600 yıllarında İstanbul'da oluşturulmaya  başlanmıştır. İstanbul'dan daha sonra İngiltere'ye giden Mary Wortley Montaqu bu çalışmalara devam ederek ortak bir çiçek dili geliştirmiştir.
Lady Montaqu bu konuda  yazdığı bir mektupta; 'Parmaklarımzı oynatmadan, çiçeklerle tartışabilir, azarlayabilir, dostluk, aşk, nezaket mektupları ve hatta haber bile gönderebilirsiniz.' diye yazmıştır.

Daha sonra  Fransızlar bu dili daha da geliştirmiş ve 800 çiçeğin anlamı belirlenerek dünyada ortak bir çiçek dili oluşmuştur.
Çiçekler aleminde  müstesna bir yeri olan gülün renklerine göre anlamları şöyledir.

Sarı gül
SICAK SEVGİ BESLİYORUM

Kırmızı gül goncası
GENÇ VE GÜZELSİN

Pembe gül
GÖNLÜM SENDE

Beyaz gül
MASUMİYET

Kırmızı gül
AŞK

Kırmızı ve beyaz gül
BİRLİKTE  OLMAK İSTEĞİ

ŞEBBOY ÇİÇEKLERİ

Sarı şebboy ( Erysimum x cheiri  )

Şebboy, bütün  dünyada yetiştirilen en  popüler süs bitkilerden  biridir. Yurdumuzda da eskiden beri yetiştirilirler. Çok güzel kokar, nitekim şebboy ( matthiola )  Farsça 'gece kokusu' anlamına gelir.  Halk arasında şebboy çiçeğine 'anakokusu' denir.  Bitkiden elde edilen uçucu  yağ parfüm yapımında kullanılır.

Şebboy çiçeği turpgiller fanilyasının matthiola cinsindendir. Yurdumuzda doğal olarak yetişen on kadar matthiola türü yetişir. Bunlardan Matthiola inciana,  popüler bir süs bitkisidir.  Ayrıca Erysimum cinsine mensup melez bir bitki  olan Erysimum x cheiri'ye de  sarı şebboy denir ve matthiola incana gibi süs bitkisi olarak yetiştirilir. Her iki cinsinden çok  fazla  doğal ve kültür formları  ve melezleri  bulunmaktadır. Yazın değişik renklerde, yalın kat ve katmerli çiçek açarlar. Hem bahçede, hem de saksıda yetişirler. 

Şebboy çiçeği ( Matthiola ) güneşli yerleri ve humusça zengin toprakları sever, sıcaktan hoşlanmaz, soğuğa karşı  türüne göre değişmekle birlikte oldukça  dayanıklıdır.
Şebboy, yetiştirilmesi kolay bir çiçektir, fazla bakım istemez, çelikle ve tohumdan üretilir.

Yukarıda belirttiğim gibi, şebboy çiçekleri iki ayrı cinstendir. Cinsleri  farklı da olsa ikiside güzel kokulu olduğu için   bu çiçeklere şebboy denmektedir.  Gelin şimdi de, Türkçe adı şebboy olan bu bitkileri daha yakından tanıyalım.

1- Sarı şebboy, Duvar çiçeği cinsi şebboy, Adi şebboy (  Erysimum x cheiri, Eski adı: Cheiranthus cheiri ):  İki  veya çok yıllık, yarı çalımsı, melez  bir bitkidir.  Bu cinsten olan  şebboy çiçeklerinin yaprakları parlak ve yeşil renklidir. Yalın katlı, sarı, sarı - kahverengi, kırmızı, pembe, mor ve beyaz renklerde ve güzel kokulu çiçek açar. Soğuğa dayanıklıdır, tohumla ve çelikle üretilir.  

Sarı şebboy ( Erysimum x cheiri ( Eski adı:  Cheiranthus cheiri )
Erysimum cinsi şebboy çiçekleri yarı çalı formundadır, genel olarak yalın kat çiçek açarlar.

Sarı şebboy ( Erysimum x cheiri  )

Duvar çiçeği  şebboy ya da sarı şebboy ( Erysimum x cheiri )

2 - Bahçe şebboyu ( Matthiola incana ): Bu cinsten olan şebboy çiçekleri daha yaygındır. Yaprakları gri renkli, etli ve tüylüdür.
Tek gövdelidir,  çoğu  katmerli çiçek  açar.  Mavi, kırmızı, pembe, mor ve beyaz renkli olan çiçekleri çok  güzel kokar. Türkiye'de doğal olarak yetişir, tohumla üretilir.

Şebboy çiçeği ( Matthiola incana )
Şebboy, Farsça  'gece kokusu ' demektir.

Şebboy çiçeği (  Matthiola incana )

Bahçe şebboy çiçeği  ( Matthiola incana ) .

Beyaz çiçekli bahçe şebboyu ( Matthiola incana )

Bahçe şebboyu ( Matthiola incana ), 

Bahçe şebboyu ( Matthiola incana ) 

Pembe çiçekli şebboy çiçeği( Matthiola incana )

Sarı çiçekli şebboy çiçeği ( Matthiola incana )

( Bu sayfa son olarak  02  04. 2022  tarihinde güncellenmiştir.)