ÇINAR AĞACI ( Platanus )

Doğu Çınarı ( Platanus orientalis ). Kavacık,  Karabağlar,  İzmir 
( Yöredeki adı:  Orkman Kavağı -  Anıt ağaç  )

Çınar( platanus ), çınargiller familyasından,  yapraklarını döken, 20 - 30 m boylarında, kalın dallı ve geniş tepeli ağaçlardan oluşan bitkilerin ortak adıdır.  Çınargiller familyasının ( Platanaceae  )  platanus adında tek bir  cinsi ve bu cinse dahil 9 türü vardır. Kuzey yarımkürede, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da doğal olarak yayılış gösterir.  Soğuğa ve kirli havaya dayanıklı olup  uzun ömürlü bitkilerdir.  Yurdumuzda doğal olarak tek bir türü,  Doğu çınarı  ( Platanus orientalis )  yetişmektedir.  Batı çınarı  ( Platanus occidentalis ) ve melez olan  Londra çınarı  ( Platanus x acerifolia ) park, bahçe ve yol kenarlarında süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ilıman ve subtropikal iklimlerde yetişir.   

Bilimsel adı Platanus orientalis olan doğu çınarı,  yörelerimize göre; çınar, biladan, çaymığ, çilbirtir, kavlağan, kavlan, kavlangaç,  ak kavak,  kavlak ... gibi   adlarla  bilinir.  

Çınar ağacı meyvesi 

Çınar ağacı  bir evcikli bir bitkidir, erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde, ayrı ayrı  bulunur ( monoik ). Meyveleri küresel, salkım halinde ve bileşiktir. Yaprakları döküldükten sonra da uzun süre ağaç üzerinde  kalır. Yaprakları elsi, büyük, uzun saplı  ve  5 - 7 lobludur. Sonbaharda dökülmeden önce turuncu - kahve rengine döner.  Sonbaharla özdeşleşen ağaçlardan biridir.  Yaşlı ağaçların gövdesindeki kabukları levhalar halinde  dökülür.  ( Bu nedenle bazı yörelerde çınar ağacına kavlağan, kavlan, kavlangaç denir ). Doğu çınarı Türkiye, Balkanlar, Girit, Irak ve  İran'da yayılış gösterir.

Doğu çınarı( Platanus orientalis ) yaprağı 

Çınar ağacı taban suyunun yüksek olduğu, derin ve nemli topraklarda yetişir. Yaprakları toz ve gazlardan fazla etkilenmediği için sanayi şehirlerinde daha çok tercih edilir. İyi bir gölge ağacıdır, sonbaharda yaprakları renk değiştirerek çok güzel manzaralar oluşturur. Kerestesi fazla değerli değildir, kaplama, mobilya, fıçı ve mutfak eşyası yapımında kullanılır.   Tohum ve çelikle üretilir. 

Çınar ağacı, yaprakları ve meyveleri 

Çınar ağacı  şairlere ilham kaynağı olmuştur, hakkında çok fazla şiir yazılmıştır. . Türklerde kutsal kabul edilen ağaçlardandir. Hakkında anlatılan  çok fazla  efsane ve  hikaye vardır. Uzun  ömürlüdür, tarihe tanıklık etmiştir. En sevilen ağaçlardan biridir. 

Çınar ağacı ile ilgili bazı anekdotlar.   

 

*Allah, Nuh peygamber'e  tufan olacaağını bu nedenle bir gemi yapmak için çınar ağacı dikmesini emretmiştir. Yani Nuh peygamber ünlü  gemisini   çınar ağacından yapmıştır. 

*Çınar ağacının kendi kendine tutuşarak yandığı söylenir,  bu nedenle onun  için ' Çınarın ateşi kendindendir' denilmektedir. 

 

*İsrailoğulları ( yahudiler ),  Meryem'i hamile bıraktığını düşündükleri için Zekeriya peygamberi öldürmek için peşine düşerler. Zekeriya peygamber kaçarken  bir çınar ağacının  kovuğuna saklanır. Bunu öğrenen yahudiler çınar ağacını keserek Zekeriya peygamberi şehit ederler. 

  

*Yeniçeriler IV. Avcı Mehmed zamanında ( 1656 ) İstanbul'da büyük bir ayaklanma çıkarırlar. Bu ayaklanma sonunda , isyancılar tarafından ölüme mahkum edilen kişiler, o zamanki adı At Meydanı olan bugünkü Sultan Ahmet Meydan'nda bulunan büyük bir çınar ağacının dallarına ayaklarından asılırlar.  Tarihde bu ayaklanmaya 'çınar vakası' denmiştir. Ayrıca, üzerine cesetler asılmış bu ağacın hint mitolojisinde adı geçen  ve meyveleri insan olan vakvak ağacına benzetilmesi sebebiyle  vaka - i vakvakiye olarak da adlandırılmıştır.

*Eşcar -ı bağ hırka -ı tecride girdiler

Bad -ı hazan çemen el aldı çınardan

Günümüz Yürkçesi: Bahçedeki ağaçlar, dünya alakalarından soyunma hırkasını giydiler, yani yapraklarını döktüler.

Hazan rüzgarı çınardan el aldı yani onun ele benzeyen yapraklarını yerlere döktü ( Baki ) 

Ülkemizin değişik yörelerinde, anıtsal nitelikli, bazılarının hikayesi olan   çok fazla  ulu cınar ağacı bulunmaktadır.  Aşağıda, değişik  zamanlarda ve yerlerde çektiğim çınar ağaçlarından  küçük bir albüm oluşturdum. Buyurun birlikte izleyelim.

1830 yaşındaki Anıt çınar ağacı 
Tekeler, Demirci / Manisa 

Karagöl Tabiat Parkı
Menemen / İzmir 

Sonbaharda yaprakları  döken çınar ağaçları
Seferihisar / İzmir 

Çınar ağaçlarının süslediği Tarihi Giresun Kalesi 
Giresun  

Sonbahara   renk veren  çınar ağaçları (  Seferihisar / İzmir ) 
Teos Doğa Sporları Grubu

Musa Ağacı 
Hıdırbey Köyü, Samandağ / Hatay.
( Bu çınar ağacının hikayesini,  mavi yazıya tıklıyarak okuyabilirsiniz. ) 

Çınar ağacı ve sonbaharda dökülen yaprakları  
Ovacık, Urla / İzmir 

Çınar Ağacı - kış  ( Ovacık, Urla / İzmir  )
Teos Doğa Sporları Grubu

Yaprakları dökülmeye başlıyan çınar ağaçları ( sonbahar ) 
Gödence, Seferihisar / İzmir 

Anıt çınar ağacı, Kemalpaşa, İzmir 
( İzmir Büyük Şehir Belediyesi tarafından restore edilerik onarılmış )  

Yaşlı bir çınar ağacı
Gödence,  Seferihisar / İzmir 

Çınar ağaçları ( Sonbahar )
Ovacık, Urla / İzmir 

Ağlayan çınar ( Anıt ağaç - 751 yaşında  )

                                                                     Gölyazı, Nilüfer / Bursa 

Birbirlerini çok seven Mehmet ve Eleni ( Rum ),  Ulubat Gölü kıyısındaki  bu çınar ağacının oyuğunda buluşurlarmış. Mübadele sırasında birbirlerinden ayrılmak  istemeyince, Eleni'nin kardeşleri Mehmet'i yaralarlar. Olayı duyan Elen'i her zaman buluştukları çınar ağacının oyuğuna  gelince Mehmet'i kanlar içinde yattığını  görünce,  kendini çınar ağacına asar. Rivayete göre, hikayenin şahidi olan bu çınar ağacı  o günden sonra  zaman kanlı gözyaşları dökermiş. 

Sülümenli Kavağı ve  Gelin Kınası Kuyusu 
Düzce, Seferihisar / İzmir

Gelinler, kına gecesi sabahı ellerini, uğur getirdiğine inanıldığı için  bu çınarın yanındaki kuyuda yıkarmış. ( Yörede çınar ağacına kavak denir. )     

İkiz çınarlar ( II.Beyazid Camisi ile yaşıt  )
Amasya 

Meryem Ana Evi ve kapısındaki tarihi  çınar ağacı 
Sümbül Dağı, Selçuk / İzmir 

Anıt Çınar Ağacı ( Taraklı / Sakarya ) 

 Osmanlı devleti,  topraklarına kattığı yerlere çınar ağacı dikmiştir. Aileler çoçuklarının uzun ömürlü olması ve nesillerinin kıyamet gününe kadar devam etmesi için, yeni doğan bebekler adına çınar dikmiştir.    

Gökçeada'nın en yaşlı çınar  ağacı   
Tepeköy - Çınaraltı, Gökçeada, Çanakkale 

Kökleri erozyon nedeniyle açığa  çıkmış yaşlı bir çınar ağacı 
İhsaniye, Seferihisar / İzmir 

Roma Hamamı ve tarihe tanıklık etmiş bir  çınar ağacı 
Deliömerli, Menderes / İzmir 

Kovuğna  içki şişeleri atılmış yaşlı bir çınar ağacı
Seferihisar / İzmir 

Kral mezarı ve onu süsleyen  yaşlı  çınar ağacı
Kaş. Antalya 

Üzerine kar yağmış  çınar ağaçları 
Kumluca, Ulus / Bartın 

Bursa Ulu Camii ve bahçesindek tarihi çınar ağacı
Bursa 

Altında, bir zamanlar oturup  çay içtiğim tarihi bir çınar ağacı.  
Geyve / Sakarya 

Ağaç ev
Bozat Köyü, Piraziz / Giresun 

Tarihi  çınar ağacı
Tokat 

Tarihi Çeşteman Kavağı ( Tire / İzmir )

Çeşteman, kır bekçisi demekmiş bu ağacın altında buluştukları için adına çeşteman kavağı denmiş olmalı ( Yukarı da belirtiğim gibi İzmir yöresinde çınar ağacına halk arasında  kavak deniyor ). Kanuni Sultan Süleyman, Rodos seferine giderken çadırını bu ağacın altına kurdurmuştur. Yıldırım Bayezit, Evliya Çelebi ve Fransız yazar  Alphonse  de Lamartine de bu ağaçla tanışmış  ünlülerdenmiş.  1932 yılında Tire belediyesi ağacı satar. Ağacı satın alan müteahhit ağacı kesmek isteyince , Faruk Tokluöğlu  kendini  zincirle ağaca bağlıyarak kestirmez.  Ve daha sonra mahkeme ağacın kesilmesini yasaklar. 

Kaynaklar: Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Türkiye'nin Ağçları ( Gülnar Önay ). Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Prof. Dr. Ersin Yücel ). Bitki Mitosları ( Deniz Gezgin ). Vikipedi. Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ). Türkce Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ).  

ALTIN YAĞMUR AĞACI ( Koelreuteria )

Altın yağmur ağacı / Güvey kandili ağacı ( Koelreuteria paniculata 

Ülkemizde güvey kandili adı ile  bilinen  Altın yağmur ağacı ( Koelreuteria paniculata ), Akçaağaçgiller ( Sapindaceae ) familyasından, 8 - 12 m. boylarında, kışın yapraklarını döken, dağınık dallı,  çalı veya  ağaç formlu  bir bitkidir.  Anavatanı Doğu Asya'dır ( Çin, Japonya  ve Kore ). 

Üç türü vardır: 

- Koelreuteria paniculata:   Altın yağmur / fener ağac 

- Koelreuteria bipinnata: Çin fener ağacı

- Koelreuteria elegans.  Tayvan fener ağacı  

K.  paniculata, Çin  feneri şeklindeki meyveleri ve salkım halinde, parlak sarı renkli çiçekleri nedeniyle ılıman ıklim görülen bölgelerde ve yurdumuzda süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Dalından döküen çiçekleri yerde çok güzel bir manzara oluşturur;  bu nedenle adına  dünyada  'Altın  yağmuru ağacı' denmektedir.  

Bitki ayrıca  sabun ağacı, fener ağacı, altın ağacı, vernik ağacı olarak da bilinmektedir.  

Çin'de, antik çağdan kalan beş ağaçdan  biri kabul edilmektedir.  Koelreuteria, bilginlerin mezarının başına  dikilmiştir. 

Yurdumuzda peyzaj bitkisisi olarak kullanılmaktadır. Yol kenarlarına, refujlere, parklara  dikilmektedir,  gölge ağacı olarak da kullanılır.  

Cins adı, 1723 - 1806  tarihleri arasında yaşamış Alman bitki bilimci Joseph Gottlieb KOELREUTER' a ithaf  edilmiştir.  Tür adı, 'Bileşik salkım' anlamına gelir, çiçek kurulunun yapısını işaret eder.

Güvey kandili ağacı / Altın yağmur ağacı   ( Koelreuteria paniculata 

Çiçekleri dalların ucunda ( terminal ), parlak sarı renkli, hafif kokuludur ve yaz aylarında çiçek açar. Bal arılarını kendine çeker. Uzun salkımlarda yoğun kümeleri oluşturmaktadır. Bileşik yapraklıdır, 15 kadar  yaprakcıktan oluşur.  Yapraklar ilk açınca   pembemsi - mor, yazın yeşil, sonbaharda sarı - turuncu bir renk alır.  Meyve, çin feneri şeklinde  üçgensi bir kapsüldür. İçinde üç tohum bulunur. Yapraklar döküldükten sonra da, uzun süre ağaç üzerinde kalarak hoş bir görüntü oluşturur.  Tohumlar sert, yuvarlak ve siyah renklidir. kolye ve süs eşyası  yapımında kullanılmaktadır. 

Günşli ve ılıman iklimlerde yetişir. Kuraklığa ve  soğuğa ( - 15 derece )  dayanıklıdır. Bu nedenle iç bölgelerimizde de yetişir.   Toprak bakımından seçici değildir, asitli, drenajlı, kuru  toprakları sever. Daha çok yurdumuzun kıyı bölgelerinde park ve yol kenarlarında yetiştirilmektedir. Bazı ülkelerde yaylıcı ve istilacı kabul edilmektedir.  Tohumla ve çelikle üretilir.

Güvey kandili ağacı ( Koelreuteria paniculata ) 

Güvey kandili ağacı ( Koelreuteria paniculata 

Kaynaklar: Britannica, Vikipedi, Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu. Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof.Dr. Ünal Akkemik. Ağaçlar ve çalılar 1 . (Prof. Dr. Ersin Yücel ). Peyzaj Bitkileri ve Özellikleri ( Erdi Ekren ). 

YALANCI KARABİBER AĞACI ( Schinus )

Yalancı karabiber ağacı ( Schinus molle )
Genel görünümü 

Genel adı biber ağacı ya da karabiber ağacı olan  şinoz ( schinus ), 30 m. kadar boylanan, herdem yeşil, sarkık  dallı ve gösterişli bir ağaç cinsidir. Bütün dünyada 30 kadar türü vardır.  Ana vatanı Orta ve Güney Amerika'dır (  Peru, Meksika, Brezilya, Kolombiya, Şili ). Ancak, süs bitkisi olarak  dünyaya dağılmıştır. Tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişirler.   Yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. İstilacı bitkiler arasında  kabul edilir. Peru biber ağacı, Kaliforniya biber ağacı, Brezilya biber ağacı, Sakız ağacı, karabiber ağacı  gibi adlarla da bilinirler.  Yurdumuzda doğal olmayan bir türü  olan Schinus molle,  süs bitkisi olarak yetiştirir. 

  

Schinus molle, menengiçgiller ( Anacardiaceae ) ailesine mensuptur, 10 m. kadar boylanır. Gerçek / ticari karabiber elde edilen, sarmaşık formlu / ağaçsı  bir bitki olan 'Piper nigrum'  ile akraba değildir.  Ancak, 'pembe karabiber' olarak bilinen  bir baharatın kaynağıdır. Kabuklarından amerikan sakızı elde edilir. Ayrıca sarı boya ve parfümeri sanayinde kullanılır.  Bitkinin filizleri koparıldığında şeffaf bir sıvı çıkar.

Boyu 30 cm bulan, yeşil renkli ve bileşik  yapraklıdır. Ovulduğunda karabiber gibi kokar.  Çiçekler gösterişsiz,  küçük, yeşilimsi sarı renkli olup,  dalların uclarında kümeler halinde çiçek açarlar.   Erkek ve dişi çiçekler ayrı ağaçlarda bulunur ( iki evciklidir / dioik ). Bitkinin en gösterişli kısmı, oldukca narin olan yaprakları ile beraber  olgunlaşınca kırmızı - pembe  renkli olan ve uzun süre bitki üzerinde kalan  küçük küre şeklinde  meyvelerin oluşturduğu  salkımlardır.  Meyveler karabiber gibi kokar ve karabiber tadındadır.  Bu nedenle adına yalancı karabiber ağacı  denir. Bitki,  Peru'ya özgü olduğu için Peru biber ağacı da denir.  

Yalancı karabiber ağacı ( Schinus molle )
Meyve ve yaprağı 

Yalancı karabiber ağacı, güneşli ve ılıman iklimlerde yetişir, kuraklığa dayanıklıdır. Kısa süreli donlardan etkilenmez. Kumlu, derin verimli topraklarda yetişir, tuza dayanır. Akdeniz iklimi görülen kıyılarımızda  park, bahçe ve yol kenarlarında  süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Uzun ömürlü ve   dayanıklı bir ağaçtır. Tohumla ve çelikle üretilir. Ancak, bahçelere  dikilmesi pek tavsiye edilmez. 

Yalancı karabiber ağacı ( Schinus molle )
Çiçeği 

Yalancı karabiber ağacı / çiçeği  ( Schinus molle )
Yakın çekim

Yalancı bşber ağacı ( Schinus molle )
Meyveleri 

Kaynaklar: Vikipedi. Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Güvenç Mamıkoğlu ). Ağaçlar ve Çalılar ( Prof. Dr. Ersin Yücel ) 

KESTANE ZAMANI

Anadolu kestane ağacı ( Castanea sativa )
Ovacık, Kemalpaşa / İzmir  

Kestane, kayıngiller ( Fagaceae )  ailesinden, kışın yaprağını döken bir orman ağacı cinsidir.  Ayni adı taşıyan meyveleri yendiği için, eski çağlardan beri insanlar için önemli bir besin kaynağı olmuştur. Hatta tahıl yetişmeyen dünyanın bazı  yerlerinde,  unundan ekmek yapıldığı için 'fakir ekmeği', ağacına da 'ekmek ağacı' denir.  Adı konusunda kesin bir bilgi olmamakla birlikte, Eski  Yunanistan'daki  'Castania' şehrinden dan geldiği iddia edilir.   Kuzey yarımkürenin ılıman iklim görülen yerlerinde yayılış gösteren 15  kadar türü bulunmaktadır.   Günümüzde bazı ülkelerde tarımı yapılmaktadır, süs bitkisi olarak da yetiştirilir. Yurdumuzda,  Anadolu kestanesi türü doğal olarak  yetişmektedir.   

Bilimsel adı 'Castanea  sativa' olan Anadolu kestanesi, Karadeniz ve Marmara bölgelerimizin ormanlarında yoğun olarak,  Ege ve Akdeniz bölgelerimiz de ise lokal olarak ( belli bir yerde ) yetişmektedir. Boyu 30 m. yi bulur, geniş ve dağınık tepeli bir ağaçtır. En çok kestane yetişen illerimiz başında  Aydın gelir.  İzmir, Kastamonu, Bursa ve Sinop,  en çok  kestane yetişen  diğer illerimizdir.  Kestane ağacı yüksek,  serin  ve güneşli yerleri sever. Tohumla ve aşı ile üretilir. 

Anıt kestane ağacı, Ovacık / Kemalpaşa
( Teos Doğa Sporları Grubu ) 

Kestane ağacı,  çok dayanıklı  ve uzun ömürlüdür,   1000 yıl kadar  yaşıyabilir.  İlkbaharda beyaz - yeşilimsi  renkli  çiçek açar. Erkek ve dişi çiçekler ayni ağaç üzerinde ve çoğu zaman birbirlerine  yakın yerlerde  bulunur. Geniş mızraksı yapraklarının kenarı testere gibi  dişlidir. Sonbaharda dökülmeden önce kahverengine döner. Meyvenin diş kabuğu ( kupula )  kirpi gibi dikenlidir ( Giresun yöresinde topur denir ). İçindeki meyve ( 1 - 3 tane  )  parlak kahve rengi kabukludur.  Mineral bakımından  ( potasyum, fosfor, magnezyum,  kalsiyum, demir bulunur ) çok zengindir. Bazı hastalıkara  iyi geldiği  söylenir. Taze olarak, haşlanarak ve kebap yapılarak yenir.  Meyvelerinden bir tür tatlı olan  kestane şekeri yapılır.  Ayrıca kestane balı çok  değerlidir. 

Beyaz çiçekli at kestanesi ( Aesculus hippocastaneum )

At kestanesi ( Aesculus ) tohumları zehirli olan , kestaneden tamamen farklı ( Sapindaceae / akçaağaçgiller  familyasından )  bir bitki cinsidir.  Yurdumuzda doğal olarak yetişmez, park, bahçe  ve yol kenarlarına süs bitkisi olarak dikilir. Meyveleri gerçek kestaneye çok benzediği halde, yaprak ve çiçekleri çok farklıdır. Eskiden atlara yedirildiği için adına at kestanesi denir.   

Kestane ağacı  meyvesi 

Çoçukluğumda, sonbahar gelince ormanlara kestane toplamaya giderdik. Topurundan ( kupula ) ayırırken dikenleri  elimize batardı. Yine de ormana gitmeyi, kestane toplamayı severdim.   Bir kısmı,  kışın yemek için  ipe dizilerek kurutulurdu. Okula giderken çantamıza konurdu.Babam akşam yerken mutlaka bize bir kaç tane kestane hikayesi anlatırdı.   

Halk arasında  yakınlarını küçümseyenler  için söylenen, 'Kestane kabuğundan çıkmiş da, kabuğunu beğenmemiş', atata sözü, kabuğu dikenli olduğunu için  söylenmiştir.   

Karadeniz Bölgesi'nde yetişen kestaneler ( kuzu kestanesi  ) küçük ama  lezzetli olur.   Ağacı ise sağlam ve suya dayanıklı olduğu için,  evlerin, binanın yükünü taşıyan baba direği  kestane  ya da peliten ( meşe ) yapılmıştır.  

Bundan  3  yıl kadar önce İzmir'in  Kemalpaşa ilçesine,  Teos Doğa Sporlar Grubu olarak, gezmeye ve doğa yürüyüşü yapmaya gitmiştik.  Ormandaki  kestane ağaçlarının sahibleri olduğu söylenince, aklıma, rahmetli babamın anlattığı  hikayelerden biri  gelmişti.   

Osmanlılar zamanında, Uludağ'da  ( Bursa )  kestane topladığı için bir  çobani fena halde döverler ve topladığı  kestanelerini elinden alrlar.  Derdini anlatacak kimseyi bulamayan çoban hayıflanarak,  'fesimi havaya atıp yere düşünceye kadar, ah bir  padişah olsam' diye dolaşırken, bunu duyan padişahın adamları  çobanı yakalayıp padişahın huzuruna çıkarırlar. Padişaha, çobanın tahtında gözü olduğunu söylerler. Çobanı dinleyen padişah, onun saf biri olduğunu anlayınca tahtına oturtarak,  fesini havaya at düşene kadar padişh sensin der.  Çoban  ne istemiş  olabilir, tahmin ediniz bakalım. Fesini havaya atan çoban, Uludağdağ  vakıf / serbest  diye bağırır.

2003 yılında emekli olunca Seferihisar'a yerleşmiştim.  Bir gün pazarda dolaşırken bir  kamyonette  boy boy, ince uzun  sırıklar satan bir adama  rastlamıştım.  Merak edip bunlardan  ne oluyor diye sorunca, o da bana siz nerelisiniz? diye sormuştu.  Karadenizli, Giresunlu  olduğumu söyleyince,  alaycı bir şekilde  belli oluyor demişti. Zeytin çırpmak içn kullanılırmış, daha esnek ve  dayanıklı olduğu için,   kestane ağacından yapılıyormuş.   

Yine babamdan dinlediğim bir başka kestane hikayesi.  Kestane yerken ne zaman  anlatmaya kalksam  bizimkiler ( ailem ), şimdi sırası değil  diyerk lafı ağzıma tıkarlar.  Bari sizlere  anlatayım. Adamın biri yabancı bir  köye  misafir olmuş.  Yemekten sonra kendisine ikram edilen kestane  çok hoşuna gitmiş ve bu meyvenin  nerde, nasıl  yetiştiğini sormuş.   Ormanlarda, ağaçta kendisi yetişiyor demişler.  Adam bu ağacı her yere diksenize  demiş.

Gece yatınca yediği kestanelerin etkisiyle ishal olan adam, tuvaleti bulamayınca  her yeri batırmış.  Sabahleyin kimse uyanmadan gitmek isterken ev sahibi ile karşılaşınca, o akşamki  meyvesini yediğmiz ağacın adı neydi diye sormuş. Kestane ağacı deyince, onun köklerini kesin demiş.  Ev sahibi, akşam  her yere dikin  diyordunuz  deyince,  gidip odaya bir  bakın, der.   

Eskiden sonbahar gelince  ormanlardan topladığımız  kestane,  şimdi artık en pahalı meyveler arasında yer alıyor. Yakında  kebabı,   baklava gibi tane ile satılmaya başlarsa  şaşmamak lazım. Kestane toplamaya gittiğimiz ormanların çoğu  ise   özel mülk  olmuş. Artık ormanlarımıza  bile giremiyoruz.    

Biz hala 'Kestane kebap, yemesi sevap'  demiye devam edelim. Bu gidişle başımıza daha neler gelecek bakalım!  Sevgiyle kalın ağaç ve bitki severler. 

Kestane ağacı ( Sonbahar ) 

Kestane ağacı  çiçeği ( erkek çiçek ).  

Kestane ağacı  çiçeği ( dişi  çiçek )

Kaynaklar: Türkiye'nin  Bütün Ağaları  Ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Ağaçlar ve Çlılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel ). Türkiye!nin  Ağaçları ( Gülnar Önay ). Türkiye'nin Ağaçları ve Çalıları ( Necati Mamıkoğlu ). Vikipedi. 

ALACALI SÜTLEĞEN ( Üçüz Çiçeği )

Alacalı sütleğen / Üçüz çiçeği  ( Euphorbia marginata )
Bitkinin Genel görünümü 

Alacalı sütleğen,  adından da anlaşılacağı gibi bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilen otsu bir sütleğen türüdür. En büyük bitki ailelerinden olan Sütleğengiller ( Euphorbiaceae ) çoğu otsu olmak üzere çalı ve ağaçlardan oluşan  209 cins  ve 6482  türle bitki dünyasında  temsil edilir.  Bunlardan  bazıları ( E.  ingens / Ağaç kaktüs,  E. milii / Noel yıldızı , E. pulcherrima / Atatürk çiçeği, E. tirucalii / Kalem kaktüs,  vs. ),  aynı zamanda  süs bitkisi olarak yetiştirilirler. Bu bitkilerin ortak özelliği; toksit ve allerjik, beyaz, sütsü ( lateks ) bir sıvı taşımalarıdır. Bazı türleri ise kaktüsler gibi sukkulenttir 

Botanik adı  Euphorbia marginata olan alacalı sütleğen, tek yıllık ve otsu bir bitkidir. Anavatanı Kuzey Amerika'dır. Ancak süs bitkisi olarak dünyaya dağılmış ve bazı ülkelerde doğallaşmıştır. 

E. marginata, oldukca gösterişli ve dekoratif bir bitkidir. Yapraklarının  kenarları dantel gibi beyaz bir kuşakla kaplıdır. Bitki bu haliyle uzaktan bakılınca üzerine kar yağmış bir dağı andırır. Nitekim İngilizce adı  'Dağ üzerinde kar'  anlamına gelir. 

Alacalı sütleğen- tohum kapsüllerü 

Alacalı sütleğen, çiçeklenmeden önce  yeşil yapraklı, gösterişsiz bir bitkidir. Çiçeklenmeye başlayınca;  çiçek saplarında yeşil-beyaz, alacalı yaprakçıklar ortaya çıkar,  brakte ( çiçek sapı yaprağı )  adı verilen bu oluşumlar  çiçek kabul edilir.  Değişik şekil ve renklerdeki bu  yaprakçıklar tozlayıcılarını ( böcekleri )  cezbetmeye yarar. Dalların uçlarında bulunan  esas çiçekler ise beyaz renkli, çan şeklinde ve  gösterişsizdir. 
Sütleğen cinsi ( euphorbia ) bitkiler,  koparılınca  beyaz renkli  bir özsuyu salgılarlar. Genel olarak "süt" denilen bu sıvı zehirli ve allerjiktir. Bu nedenle bu bitkilerle fazla temas etmekten  kaçınmak gerekir, bazı kişilerde alerji yapabilir.
Alacalı sütleğen dikine büyür, belli bir yüksekliğe ulaşınca devamlı  üçe ayrılarak  dallanmaya başlar ve  fıstık çamı gibi  bir taç oluşturur. Yine  tohum kapsülleri üç odacıklıdır. Bu nedenle  bitkiye  'üçüz çiçeği' de denir. Ak sütleğen, 'dağda kar' adı ile de  bilinir.   

Alacalı sütleğen, hem bahçe  hem saksı çiçeği olarak yetiştirilir. Güneşli ya da yarı gölge yerleri sever, kuraklığa dayanıklıdır.  Toprak bakımından seçici değildir, geçirimli, kuru  ve  verimsiz toprakları sever. Fazla sulama ve gübreleme bitkiyi olumsuz etkiler ve  güzelliğini kaybetmesine neden olur.  Kesme çiçek olarak da kullanılır.  Vazo ömrünün daha uzun olması için, kesilen sapların ucu sıcak  suya sokulur veya yakılır. 

Üçüz çiçeği  ya da alacalı sütleğen tohumdan yetiştirilir, çoğu zaman toplanmayan, dökülen  tohumlarından kendiliğinden biter. Fazla bakım istemez. 

Alacalı sütleğen, en güzel hali
 ( Euphorbia marginata ) 

Alacalı sütleğen çiçeğinin genel görünümü.

Üçüz çiçeği ( Euphorbia marginata )

Brakte adı verilen bu yaprakçıklar aslında bitkinin değişime uğramış
 çanak yapraklarıdır.

Alacalı sütleğen bitkisinin çiçeği ( Yakın çekim ) 

Kaynaklar: Vikipedi.