KASIMPATI ÇİÇEKLERİ ( Krizantem )

Kedim ve kasımpatı çiçekleri.

Sonbahar mevsiminin  en güzel çiçeklerinden birisi de hiç şüphesiz, botanik  adı kizantem

( chrysanthemum ) olan kasımpatı çiçeğidir.   Bitkilerin büyük bir kısmının yapraklarını döküp kışa hazırlandığı bir  sırada, kasımpatılar  açtıkları rengarenk çiçeklerle  balkonlarımızı, bahçelerimizi süsleyerek  bize mutluluk verirler.  

Krizantem ( chrysanthemum ) tek bir bitkinin adı değildir.  Papatyagiller ( asteraceae ) familyasından 30 kadar türü bulunan  bir  bitki cinsinin ortak adıdır. Ayrıca  çok fazla kültür çeşidi üretilmiştir. Krizantem, latince  "altın çiçek" demektir. Anavatanı Çin'dir.

Kasımpatı, adından da anlaşılacağı gibi sonbaharda çiçek açar. Eskiden  krizantem türleri arasında kabul edilen ve  bu nedenle  (yaz kasımpatı ) da denilen 'chrysanthemum  parthenium'  ( Yeni adı tanecetum parthenium ) ise,  ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda bir kaç  kez çiçek açar ve çoğu zaman kasımpatı ile karıştırılır.

Kasımpatıların değişik renklerde ebruli, yalınkat ve katmerli çiçek açan çok fazla  kültürü  üretilmiştir.  Bodur çeşitleri de vardır. Daha çok bahçe çiçeği olarak  yetiştirilir ve  kesme çiçek olarak kullanılır. Saksı çiçeği olarak da yetiştirilir.

Kasımpatı çiçeği ışığa son derece duyarlıdır. Seralarda ışıklandırma süresi kısaltılıp uzatılarak her mevsim çiçek açması sağlanır.
Güneşli, havadar yerleri ve  gübreli, nemli  toprakları sever. Soğuğa kısmen dayanıklıdır.  Tohumla, çelikle  ve kökten ayrılma ile  üretilir. Çiçek açtıktan sonra gövdesi toprak yüzeyinden kesilir.

Krizantem ayni zamanda şifalı bir bitkidir, bazı türleri böcek ilacı yapımında kullanılmaktadır.
Krizantem, Atatürk'ün de çok sevdiği bir çiçektir. Bazı ülkelerde sebze olarak da yenilmektedir.

Krizantem  ( crysanthemum  ) çiçeğinin adı  ile ilgili şöyle de  bir hikaye anlatılır.
Bir zamanlar Fransa'da, Crisan ( krizan okunur ) adlı fakir bir köylü genci  çok zengin bir adamın kızına aşıkmış.   Kız da Crisan'ı seviyormuş. Bunu duyan babası, fakir olduğu için  kızının Crizan ile görüşmesini yasaklamış.  Bunun üzerine Crisan, bir yolunu bulmuş ve  sevgilisine her gün  üzerinde 'Crizan seni çok  seviyor.'  yazılı bir çiçek göndermeye başlamış.  Hikayenin sonu nasıl bitmiştir bilinmez ama, o günden sonra  Crisan'ın sevgilisine gönderdiği bu güzel çiçeğin adı, Crisan'ın adından dolayı  'krizantem' kalmış.

Kasımpatı çiçekleri (  Bahçemden ).  İyi seyirler sevgili çiçek severler.

Kasımpatı / kültür ( crrysanthemum sp. )
 

Kasımpatı

Kasımpatı

Kasımpatı / Krizantem

Krizantem çiçeği

Yaz kasımpatı ( Tanecetum parthenium ) 

Bir adı da krizantem olan kasımpatı çiçeği

Kasımpatı / Krizantem

Turuncu renkli kasımpatı çiçeği

Krizantem

Kasımpatı ( Krizantem )

Krizantem çiçeği

Sarı çiçekli yaz kasımpatı ( Tanecetumparthenium )
 

Sarı çiçekli krizantem 

Beyaz çiçekli kasımpatı

Krizantem ( chrysanthemum sp.  )

Krizantem çiçekleri / kültür. 

Sarı çiçekli kasımpatı çiçeği

Yaz kasımpatı ( Tanecetum parthenium )
( Beyaz açan çiçekler daha sonra pembeye dönüşüyor. ) 

Kasımpatı çiçekleri

ŞEMSİYE ÇİÇEĞİ ( Cyperus )

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius ) 

Botanik adı  Cyperus alternifolius  olan  şemsiye çiçeği, hasırotugiller ( Cyperaceae ) familyasından çok yıllık, herdem yeşil,  rizomlu ve  otsu bir bitkidir. Anavatanı Hint Okyanusu'ndaki  Madagaskar  adasıdır. Dekoratif olduğu için, bütün dünyada  süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.  Yurdumuzda doğallaşmıştır. 

Bir adı da Japon şemsiyesi'dir. Mısırlıların kağıt yapımında kullandiğı Cyperus papyrus ile  yakın akrabadır.  Eski Mısırlılar, Nil nehri kıyısında yetişen Cyperus papyrus  bitkisinin saplarından kağıt, ip, sal, bez gibi eşyalar yapmışlardır. Günümüzde de halen, Mısır'da papirustan turistik amaçla da olsa  kağıt yapılmaktadır

Şemsiye çiçeği ( Siperus ),  ince uzu bir sapın ucunda, şemsiye telleri gibi etrafa açılmış şerit şeklinde yeşil yapraklardan oluşur. Küçük ve gösterişsiz çiçeklerini yaprakların çıktığı merkezinde açar. Zamanla dibinden kaldırdığı yeni filizlerle çoğalır ve büyük bir öbek oluşturur.

Şemsiye / Japon şemsiyesi çiçeği.

Şemsiye çiçeği tropikal ve subtropikak  iklimlere özgü bir bitkidir. Soğuk yerleri  sevmez, sıcak, güneşli ve nemli,  sulak yerleri sever.   Akvaryum, havuz ve yarı gölge yerlerde  yetiştirilir.  Saksıda yetiştirmek için;  büyük ve deliksiz bir saksıya dikerek toprağınıın yaş tutulması gerekir. 
Şemsiye çiçeği tohumla, uç çeliği ile  ve kökten ayırma yöntemi ile üretilmektedir. Hemen hemen hiç  bakım istemez. 

Şemsiye çiçeği ( Cyperus alternifolius )

Şemsiye çiçeği / Japon jemsiyesi 
( Cyperus alternifolius ) 

Cyprus alternifolius bitkisi 

Şemsiye çiçeği daha çok  dekoratif olduğu için yetiştirilen bir süs bitkisidir. 

KINA ÇİÇEĞİ ( İmpatiens Balsamina )

Kına çiçeği ( İmpatiens balsamina ) 

Kına çiçeğinden söz etmeden önce,  kısaca kına hakkında bilgi vermek istiyorum.

Kültürümüzde de önemli yeri olan kına, bir çeşit  boya maddesidir. Sıcak iklimlerde yetişen bazı çalı türü bitkilerin ( Lawsonia inermis, Lawsonia  alba  ) yapraklarından elde edilmektedir.  Güzel kokuludur, saç ve elleri boyamakta kullanılır.  Eskiden kınanın  evlenecek çiftleri kötülüklerden koruyacağına inanıldığı için,  düğünlerde  kına geceleri düzenlenmektedir.  Kına yakmak, adak atandığını göstermektedir. Bu nedenle kurbanlık koyunlara, askere gidecek gençlerin başına kına yakılır.

Taşlar üzerinde oluşan  bazı liken türlerine ise  'taş kınası' denir.

Kına çiçeği meyveleri (Tohum kapsülleri)

Gelelim kına çiçeğine. Bilimsel adı İmpatiens balsamina olan kına çiçeği, balsaminaceae ( kınaçiçeğigiller ) familyasından, tek yıllık ve otsu bir bitki türüdür. Ana vatanı Asya kıtasıdır ( Hindistan ). Süs bitkisi olarak yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. Kırmızı, pembe, beyaz ve mor renklerde, güzel koklu, demet halinde,  yalınkat ve katmerli çiçek açan çok fazla çeşidi vardır.  Çiçeklerinden edilen boya tırnak boyamada ( oje )  kullanılır. Bu nedenle  adına  kına çiçeği denir.   Çiçeleri, tohumları  ve taze yaprakları yenebilir.  Ayni zamanda halk tıbbında kullanılır. 

Kına çiçeğine bazı yörelerde;  'Camgüzeli', 'Çitkınası', 'Gelin mumu' da denmektedir ( Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı ). Kına çiçeği, kapsül içinde bulunan tohumlarını dokunulduğunda etrafa fırlatan bir mekanizma oluşturmuştur. Bu nedenle bu çiçeğe değişik  ülkelerde, 'Dokunma bana'  anlamına   gelen benzer adlar verilmiştir. Cins adı sabırsıs anlamına gelir, bu nedenle 'sabırsızotu' da  denir. Sulu bir gövdeli ve etli yapraklıdır. Daha çok bahçe çiçeği olarak yetiştirilir. 

Kına çiçeği fazla sıcaktan hoşlanmaz,  ilkbahar ve sonbaharda çiçek açar. Güneşli yerleri ve humusça zengin, geçirimli, nemli toprakları  sever. Susuz kaldığında hemen tepki verir ve boynu bükülür. Ancak çok fazla sulama bitkinin köklerini çürütür.

Kına çiçeği eskiden beri bahçelerde yetiştirilmektedir. Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez.  Tohumdan ve gövde  çeliği ile  üretilir. Çoğu zaman dökülen tohumlarından kendiliğinden  biter. 

Değişik renkli  bodur kına çiçekleri

Kına çiçeği ( İmpatiens balsamina )

                                                               İmpatiens  Türleri

- Yabani kına çiçeği ( İmpatiens noli - tangere ):  Yurdumuzda doğal olarak yetişen, sarı çiçekli bir bitkidir. Bir adı da dokunmabana dır. 

- Camgüzeli ( İmpatiens walleriana ): Kına çiçeği ile yakın akraba olan populer  bir süs bitkisidir.

- Keşmir kına çiçeği veya fakir orkidesi ( İmpatiens balfourii ): Yurdumuzda süs bitkisi olarak yetiştirilen tek yıllık, otsu bir bitkidir. 

- Yeni gine çiçeği ( İmpatiens hawkeri ): Melez bir süs bitkisidir.( Mavi yazıyı tıklıyarak bu çiçeği tanıyabilirsiniz ) 

Yeni gine çiçeği ( İmpatiens hawkeri )

Keşmir kına çiçeği ( İmpatiens balfourii )
Bir adı da fakir orkidesidir. 

Yabani kına çiçeği ( İmpatiens  noli - tangere )
Karadeniz bölgemizde, dere kıyılarında doğal olarak yetişen bir bitkidir.

Camgüzeli çiçeği  ( İmpatiens walleriana )

Camgüzeli çiçeği  ( İmpatiens walleriana ) 

Camgüzeli  çiçeği / katmerli  ( İmpatiens wallerina ) 

ZİNYA ÇİÇEĞİ ( Zinnia )

Zinya çiçekleri ( Zinnia elegans )

Zinya ya da zinniya  (zinnia ), papatyagiller ( asteraceae )  familyasından, tek ya da iki yıllık, otsu bir bitki cinsidir. Bütün dünyada 20 kadar türü vardır.  

Süs bitkisi olarak en çok,  melez bir bitki   olan  'zinnia elegans' yetiştirilmektedir.  Anavatanı Meksika'dır. Süs bitkisi olarak yetiştirildiği bazı ülkelerde doğallaşmıştır. Bodur, uzunboylu,  katmerli ve ebruli çiçek açan çok fazla çeşidi vardır. 
Cins adı ( zinnia ) Alman botanikci  Johann Gottfried Zinn ( 1727 - 1759 ) izafeten verilmiştir.  Halk arasında 'kirli hanım çiçeği',  'bahçegüzeli', 'kral kızı' gibi adlarla da bilinir.  

Zinya, daha çok  bahçe çiçeği olarak yetiştirilir, bu nedenle bahçe güzeli denir. Saksı için pek uygun sayılmaz. En güzel yaz çiçeklerinden biridir, kışa kadar çiçek açar. Bahçıvanların ve kelebeklerin en sevdiği çiçeklerden biridir. .
Humusça zengin / gübreli , geçirimli toprakları ve  güneşli yerleri sever. Bazı türleri soğuğa ve kuraklığa daha dayanıklıdır. Düzeni sulanarak  toprağı nemli tutulmasını gerekir.  Çiçeği  uzun ömürlüdür, çok fazla rengi ( beyaz, turuncu, kırmızı, pembe, sarı, mor )  ve değişik formu vardır.  Bozulan, kuruyan çiçekler koparılırsa  daha bol çiçek açar. 
Zinya yetiştirilmesi en kolay çiçeklerden biridir, fazla bakım istemez. Tohumdan üretilir.

Zinya çiçekleri  ( Zinnia elegans  ) 

Bahçegüzeli ya da  Zinya çiçeği  ( Zinnia elegans ) 

Zinya,nam-ı diğer kirli hanım çiçeği

Zinya çiçeği

Zinya çiçeği ( Zinnia elegans )

Zinya çiçeği ( Zinnia elegans )

Bir adı da bahçegüzeli olan zinya çiçeği

Zinnia elegans, sarı çiçekli.

Zinnia elegans

Zinya değişik şekil ve renklerde bol çiçek açarlar.

Zinya çiçeği  ve kelebek.

( Bu yayın son olarak 18. 08. 2022 tarihinde güncellenmiştir. )

BAHÇEMDE SONBAHAR ( Meyve ağaçları )

Sonbahar gelmesine rağmen İzmir'de havalar hala çok sıcak ve yağmur yağmadığı için  kuraklık devam ediyor. Ağaçları hala sulamaya devam ediyoruz. Altı aydır yağmur yağmadığı için,  zeytinlerim sulamama rağmen  yeterince irileşmedi ve buruşuklar.  Bir an önce  yağmur yağmasını bekliyoruz.  Yazın sonbahara doğru  sarkması, insanlar gibi bitkileri de şaşırtıyor. Mandalin ve portakallar  daha yeşil, nar, ceviz, iğde ve  üzümümlerim oldular. Yedi yıl önce diktiğim meyve ağaçlarım artık, az da olsa  meyve vermeye başladılar.  İşte 'Cittaslow Botanik Park'  adını verdiğim bahçemden sonbahar  manzaraları ( meyvelerim ).

Hicaz narı / Ekşi nar ( Punica granatum ). İlk defa meyve verdi. 
 http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/01/nar.html

Yediveren limon ( Citrus limon ) 

Japon eriği ( Prunus  x domestica ).  Bu yıl erik bol oldu.  

Vaşington portakal ( Citrus sinensis )

Ceviz ( Juglans regia ). Yeşil kabukları çatlamaya başladı.

Razaki üzüm ( Vitis vinifera ), terası çok sevdi. Bir kısmını kurutmak için
topladık, iri olduğundan kurur mu bakalım.

Elma ( Malus hybrida )

İğde ( Elaeagnus angustifolia ), çiçeği kadar meyvesi de güzel bir ağaç.

Muşmula, nam-ı diğer döngel ( Mespilus germanica ). Bahçemi çok sevdi. 
Bakınız: http://kadirbekci53.blogspot.com/2010/02/musmula.html

Kalamondin ya da kalamansi (Calamondin microcarpa ).  Dört mevsim üzerinden
çiçek ve meyve eksikolmayan  melez bir narinciye türü.  Bir de meyvesi tatlı olsa. 

Bu yıl ayva ( Cydonia oblonga ) çok. Kış sert geçeceğe benziyor. 

Zeytin ( Olea europaca ). Yeşil zeytin yapma zamanı.

Devedişi nar ( Punica granatum )
Erkenci ve  tatlı bir nar çeşidi.

Hünnap ( Zizyphus jujuba ), meyveleri iğdeye benziyor, tatlı ve yararlı bir meyve.
Bu yıl ilk defa meyve verdi. 

Kokulu üzüm (İzabella). Farklı aroması olan bir üzüm, tamamen organik olarak yetişiyor.
Pekmez yapmak istiyoruz.

Kıbrıs üzümü ( Vitex vinifera ). meyveleri sert ve dayanıklı bir tür. 

ALTIN TICKSEED ( Kız gözü çiçeği )

Bir adı da  'Altın tepside kuru kahve' olan  Coreopsis tinctoria

Kız gözü çiçeği ya da altın tickseed ( Coreopsis tinctoria ),  papatyagiller ( Asteraceae ) familyasından, tek yıllık ve otsu bir süs  bitkidir. Anavatanı Kuzey Amerika'dır. Papatyaya benzeyen çiçeklerinin göbeği kahverengi veya kırmızı, taç yaprakları çoğu zaman  sarı renklidir. Yaprakları dereotuna benzer.

Coreopsis tinctoria'nın süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla   kültür çeşidi vardır. Halk arasında bu çiçeğe  'altın tepside kuru kahve', 'koyungözü' de denmektedir. Bir adı da 'Kalliopsis' dir. 

Kız gözü çiçeği sıcak ve güneşli  yerleri sever, kuraklığa  dayanıklıdır. Toprak bakımından seçici değildir. Dökülen tohumlarından çoğu zaman kendiliğinden  biter, fazla bakım istemez. Kesme çiçek olarak da  kullanılmaktadır.

Bir adı da 'Kızgözü çiçeğini' olan  Coreopsis tinctoria 

Coreopsis tinctoria sadece bir süs bitkisi olmayıp,  ayni zamanda bir kumaş ve kağıt boya maddesidir. Bu nedenle bir adı da ' Boyalı ticseed ' dir.
Kız gözü çiçeği tohumdan üretilir.

Koreopsis ( coreopsis )  cinsinden olan bir başka  süs bitkisi de 'sarı kız gözü çiçeği'  ( Coreopsis grandiflora' ya da  'coreopsis lanceolata' ) dır.

Kız gözü  çiçekleri ( Coreopsis tinctoria )

Kırmızı renkli kız gözü çiçeği 

Kız gözü ( Coreopsis tinctoria )

Coreopsis tinctoria / Altın tickseed

Kız gözü ya da koyun gözü çiçeği