AĞAÇ MİNESİ ( Lantana camara )

Ağaç minesi ( Lantana camara 'Radiation' )

Yurdumuzda  ağaç minesi oıarak tanınan  Lantana camara ,verbenaceae  ( mineçiçeğigiller ) familyasından, 1,5 m. kadar boylanan, çalı formlu, egzotik  bir  bitkidir. Sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir ve uygun şartlarda  yıl boyu  çiçek açar. Anavatanı Amerika kıtasının tropikal ve subtropikal iklim görülen bölgeleridir.  Çok fazla hibrit  çeşidi üretilmiştir.  Bazı çeşitleri bodur ve sürünücüdür.  Çiçekleri, otsu bir bitki  olan  yer minesine ( verbena ) benzer, küme halindedir. Halk arasında çalı minesi, çifte dostlar, üç ortak, yedi eltiler ...  gibi adlarla da bilinir. 

Ağaç minesi çiçeği ( Lantana camara 'Radiation')
 Genel görünümü

Ağaç minesi,  yazın ve sonbaharda dalların ucunda şemsiye görünümünde, demet halinde, dört tac yaprağı olan, boru şeklinde, sarı, kırmızı, pembe, mor, beyaz ve turuncu  renklerde, birleşik  çiçekler  açar. Kışın soğuk geçmeyen yerlerde dört mevsim  çiçek açar.  Tozlaşmadan sonra çiçekleri renk değiştirir, hafif kokuludur. Kuş, kelebek ve arıların sevdiği çiçeklerdendir.

Pembe çiçekli ağaç minesi ( Lantana camara kültür çeşidi )
Soğuğa karşı daha dayanıklıdır.

Yaprakları tüylüdür, dokunduğu yeri tahriş eder, alerjiktir, ezilince  kötü kokar. Önce yeşil olan meyveleri olgunlaşınca mavileşir, olmamış meyveleri ve yaprakları çok zehirlidir ( Bazı kaynaklarda olgun meyvelerinin insanlar tarafından  yenebileceği belirtilmiş olmakla beraber, bence yenmesi tehlikeli olabilir. ). Kuşlar için zehirli değildir. Daha çok park ve bahçelerde yetiştirilir,  kışın soğuk geçen yerlerde ise büyük kaplarda  yetiştilir. 
Ağaç minesi  tam güneşli, aydınlık  yerleri ve humusça zengin, verimli, nemli, geçirimli toprakları sever. Kuraklığa dayanıklıdır, ancak çiçek açması için düzenli sulanması gerekir. Kışın toprak üstü kısmı  kurursa, baharda çoğu zaman  kökünden filiz vererek çiçek açar. Daha  güzel görünmesi ve bol çiçek vermesi  için ise, çiçek açan dallarını budamak gerekir.  

Genelde herdem yeşil olan lantana, soğuk geçen yerlerde kışın yaprağını döker. Ilıman iklim görülen yerlerde  (Akdeniz iklimi görülen yerlerde ) kışın da çiçek açar. Tohumla ve çelikle üretilir, bakımı kolay bir çiçektir. Yurdumuzda doğallaşma eğilimindedir. Bazı ülkelerde zararlı ve  istilacı kabul edilmektedir. 

Ağaç minesi ya da çalı minesi ( Lantana camara )
( Yakın çekim )

                                                           Ağaç minesi ( Lantana camara 'Radiation' )

Ağaç minesi ( Lantana camara )
Meyve ve çiçek bir arada 

Lantara camara çiçekleri tozlaşmadan sonra renk değiştirmektedir  

Lantana camara ( Makro çekim ) 

Ağaç minesi ( Lantana camara )

Ağaç minesi kelebekleri kendine çeken bir çiçektir.

Beyaz çiçekli ağaç minesi çiçeği

Mine çalısı  ( Lantana montevidensis 'Lutea'

Ağaç minesi meyveleri ( Tohum kapsülleri )

Ağaç minesi çiçeği  ( Lantana camara )

Kaynaklar: Vikipedi. Türkiye'nin Bütün Ağaçları ve Çalıları ( Prof. Dr. Ünal Akkemik ). Ağaçlar ve Çalılar 1 ( Prof. Dr. Ersin Yücel )

EŞİNE EN SADIK HAYVAN / KUMRU

Her yıl terasımdaki asmaya yuva yapan kumrular bu yıl da bu geleneği bozmadı.

Güvercinle aynı aileden ( colombidea ) olan kumrular biraz daha küçük ve narin bir kuştur. Çiftler halinde yaşayan bu kuşlar birbirlerine çok bağlıdırlar. Öyle ki, eşlerden biri ölecek olursa kalan eş başka biriyle eşleşmez ve çoğu kez kısa zamanda ölürmüş. Aslında, kumruların birbirlerine bu kadar çok düşkün olmasının nedeni,  soylarını devam ettirmek içinmiş. Kısa ömürlü olan kumrular, birlikte oldukları süre boyunca  çiftleşirler ve bunun sonucunda iki yavruları olurmuş.

Halk arasında, birbirini çok seven ve hiç ayrılmayan sevgililere 'Çifte kumrular gibi' denir. Yine çok sevilen, sözleri kumruların birbirlerine olan sadakatından esinlenerek yazılmış olan  'Baharı bekleyen kumrular gibi' diye güzel bir aşk şarkısı var biliyorsunuz.

Kumruların bir özelliği de, çok narin olmalarına rağmen yuvalarını çok  basit bir şekilde yapmalarıdır. Bu nedenle yumurtaları bazen yere düşer ve kırılır.  Güvercine çok benzeyen bu kuşa bazı yörelerde çıkardığı sesten dolayı 'guguk', ' gugukcuk', 'yusufcuk' da deniyormuş.  Halk arasında,  kumruların yuva yaptığı evlere uğur getirdiğine inanılmaktadır.

Çiftler halinde yaşıyan kumrular  eşlerine en sadık hayvanlardan biridir.
Bu nedenle eşi ölen kumru  fazla yaşamaz.

FİLBAHRİ ÇİÇEĞİ ( Yalancı Yasemin )

Filbahri çiçeğinin genel görünümü
( Philadelphus coronarius )

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius ), ortancagiller (Hydrangeaceae ) familyasından, kışın yapraklarını döken, çalı formlu bir bitkidir. Yurdumuz için egzotik bir bitkidir. Çiçekleri hoş kokulu olduğu için eskiden beri park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Güney Avrupa ve Kafkasya'da  doğal olarak yetişir. Bütün dünyada philadelphus cinsinin 70 kadar türü vardır, bunlardan Philadelphus caucasicus Ardahan / Posof'ta doğal olarak yetişir.  

Adı eskiden 'filbahar' dır, nedense zamanla 'filbahri' denmeye başlanmıştır. Filadelfus, fulbahri de denir, halk arasında ise daha çok; 'yalancı yasemin', 'limon çiçeği', 'ağızlık çalısı'  denir.  Yılda bir kez mayıs ve haziran aylarında, salkım halinde,  beyaz renkli ve güzel kokulu   çiçek açar.

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius )

Filbahri, ılıman iklimlerde yetişir, soğuğa ve kuraklığa  dayanıklı bir bir bitkidir.  Güneşli yerleri ve geçirimli, nemli, humusça zengin  toprakları tercih eder. Yazın  düzenli sulanma ister. Yurdumuzun kıyı bölgelerinde,  park ve bahçelerde peyzaj bitkisi olarak yetiştirilmektedir.
Güzel kokulu olduğu için sabun ve parfüm yapımında kullanılır. Ayrıca odunundan ağızlık ve pipo yapılır.

Filbahri, çiçeklenme döneminden sonra  derin bir şekilde  budanır. Gec budandığında  tomurcukları zarar gördüğü için çiçek açamaz.  Yetiştirilmesi kolaydır, fazla bakım istemez. Çelikle, kökten ayırmayla ve  tohumdan üretilir.

Filbahri ( philadelphus ) çiçekleri:

Filbahri çiçeği ( Philadelphus coronarius )

Halk arasında filbahri çiçeğine; limon çiçeği, yalancı yasemin ve
ağızlık çalısı da denir. 

Filbahri çiçeği, portakal çiçeği gibi çok güzel kokar.

Filbahri çiçeği
( Philadelphus coronarius )

Filbahri çiçeği  ( Tohum kapsülleri )

( Not: Bu yayın son olarak 27. 04. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

AĞAÇ KÜPESİ / ABUTİLON

Ağaç küpesi  ( Abutilon x hybridum )  

Abutilon ( Abutilon ), ebegümecigiller ( Malvaceae ) familyasından, 150 kadar türü bulunan,  çalı formlu bir bitki cinsidir.  Anavatanı Güney Amerika ( Brezilya )  dır. Tropikal ve ılıman  iklimlerde yetişir.  Melez bir tür olan Abutilon x hybridum ( A. pictum, melezi ), çiçekleri güzel olduğu için bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Cins adı  ( Abutilon )  Arapca'dır, tür adı ( hybridum )  melez demektir.   Yurdumuzda; Ağaç küpesi,  Güzel hatmi, Süs akça ağacı,  Hint gülü, Çin feneri gibi adlarla tanınmaktadır.  

Abutilon ( Abutilon x hybridum ) 

Abutilon, uygun ortamlarda yaprağını dökmez ve yıl boyunca çiçek açar. Yurdumuzun Akdeniz iklimi görülen kıyılarında bahçelere dikilir.   Çan şeklinde, kırmızı, sarı, beyaz, pembe ve turuncu renklerde çiçekler açar. Yaprakları üç veya beş lopludur, bazı formları alaca yapraklıdır. Dalları yeşil renkli olup çok kırılgandır. Çiçekleri zehirsiz olup yenebilir. 

Abutilon çiçeği.

Ağaç küpesi ( abutilon ), güneşli - yarı gölge yerlerde yetişir.  Suyu sever, zazla sıcağı ve soğuğu sevmez. Verimli, geçirgen ve nemli  toprakları sever.  İlkbaharda derin bir şekilde budanır.  Hem iç mekanlarda,  kışın ılık geçen yerlerde ise  dışarıda  yetiştirilir. Dallarından, çelikle üretilir. Fazla bakım istemez. 

                                                             Ağaç Küpesi Çiçekleri  / Abutilon x hybridum )

Asıl adı Abutilon x hybridum,  olan
Ağaç küpesi çiçeği 

Ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum  )

Abutilon x hybridum yaprağı .

Sarı ç.çekli ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum ) 

Sarı ağaç küpesi çiçeği ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi / Çin feneri ( Abutilon x hybridum ) 

Ağaç küpesi çiçeği ( Abutilon x hybridum ) 

PORTAKAL AĞACI VE ÇİÇEĞİ

Portakal ağacı ( Citrus cinensis )

Portakal, narenciye türleri  içinde en fazla  tanınan  ve yetiştirilen bir meyvedir.  (citrus sinensis).  Anayurdu Çin olmasına karşı,  yurdumuza Ümit Burnu yolu ile  Portekiz'den gelmiştir. Bu nedenle 'Portekiz'den gelen  anlamını  çağrıştırdığı için  'portakal' denmiştir.

Portakal ( Citrus cinensis ), turunçgiller ( rutaceae ) familyasından,  herdem yeşil, geniş tepeli, sık dallı ve seyrek  dikenli bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludurr.  Güneşli yerleri ve verimli, geçirimli toprakları sever.  Soğuğa karşı mandalina kadar dayanıklı değildir. Yurdumuzun en çok Akdeniz bölgesinde, az miktarda da Ege bölgesi ve Rize ilimizde  yetiştirilmektedir.

Seferihisar, satsuma mandalina üretiminde Türkiye'de söz sahibi olduğu halde, bazı yıllar  don olduğu için  portakal  çok az yetiştirilmektedir. ( Fotoğraflar Seferihisar'daki bahçemden. )

Çok sayıda çeşidi olan portakal, dünyada  elmadan sonra en çok yetiştirilen meyvedir. Turunç fidanlarına  aşı yapılarak  üretilir.

 Bu yıl  portakal bol oldu.

Portakal ağacıma kar yağdı.

Portakal,  en güzel çiçek açan ağaçlardan biridir, meyve ve  çiçeği bazen  bir arada bulunabilir.
Yazar, Tülin Aksoy  'Portakal çiçeği ve kadın' adlı denemesinde  'Portakal ağaçlarındaki sihir, tıpkı biz kadınlarda var olan sihir gibi, ne anlaşılabilir, ne de vazgeçilebilir' diyor.

Portakal ağacı çiçekleri. Portakal ağaçları mart, nisan aylarında,güzel kokulu çiçek açar.

Portakal çiçekleri beş taç yapraklıdır.Erkek ve dişi organ ayni çiçek
 üzerinde bulunur, bu nedenle tozlaşma sorunu olmaz, verimlidir.

Portakal ağacı ve çiçeği

Portakal ağacı çiçek açınca çok güzel kokar. 

AVOKADO AĞACI

Avokao meyvesi.

Amerikan armudu, timsah armudu  adı ile de bilinen avokado ( Persea americana ),  defnegiller ( lauraceae ) familyasından, herdem yeşil,  10 - 15 m. kadar boylanan, geniş tepeli bir ağaçtır. Anavatanı Orta ve Güney Amerika'dır. Tropikal ve subtropikal iklimlerde yetişmektedir. Don olayı görülen yerlerde yetişmez. Türkiye'de, Akdeniz kıyısında limon yetişen kuytu yerlerde yetiştirilmektedir.

Avokado, besin değeri yüksek, aroması farklı bir meyvedir. Taze olarak yenir, ayrıca  yemeklerde ve salatalarda kullanılır. Avokado bazı kimselerde alerji yapmaktadır. Bu nedenle ilk defa yiyenlerin dikkatli olması gerekir.

Tohumdan yetiştirdiğim avokado  fidanı ( Persea americana ) 

Avokado,  kısmen kendine verimlidir, erkek ve dişi çiçekler bir arada bulunur. Ancak  meyve vermesi için iki farklı çeşidin birlikte dikilmesi gerekir.  Tohumdan yetişenlere aşı yapılır. Çok fazla çeşidi bulunmaktadır, bazı formları  soğuğa daha dayanıklıdır. Tohumla, çelikle ve aşı ile üretilir.

Avokado ağacım çiçek açtı

Avokado ağacı çiçeği.

Avokado ağacı çiçeği ( Yakın çekim )

Avokado tohumu.

Avokado meyvesi.

Hızlı bir şekilde büyüyerek iki metreyi bulan avokado ağacım, bu yıl  ( 20.04.2013 ) ilk çiçeklerini açtı. Umarım meyve verir onu da sizlerle paylaşırım.

Avokado ağacım nihayet bu yıl  ( 2020 ) az da olsa  meyve tutu, umarım dökmez. 

( Bu sayfa son olarak 30. 06. 2020 tarihinde güncellenmiştir. )

HERCAİ ÇİÇEĞİ İLE KARDELEN ÇİÇEĞİNİN AŞKI

Hercai menekşe / doğal  ( Viola tricolor )

Efsaneye göre;  bir zamanlar birbirini çok seven  ve kıskanan iki kır çiçeği varmış. Bu çiçekler birbirlerini o kadar çok seviyormuş ki, arkadaşları  görmesin diye çiçeklerini kışın  açmaya karar vermişler.
Ancak, kış geldiğinde çiçeklerden biri verdiği sözü tutmamış, çiçeklerini  açmak için her zaman ki gibi  baharın gelmesini, karların erimesini beklemeye başlamış. Diğeri  ise,  canı pahasına, karların arasından  çiçeklerini açmış. Ancak sevgilisini göremeyince  aldattığını anlamış, üzüntüsünden boynu bükülmüş. Sevgilisi ile bir daha karşılaşmamak için de,  bundan sonra çiçeklerini hep kışın açmış.
Bu nedenle ona arkadaşları 'KARDELEN'* adını vermişler. Verdiği sözü tutmayan arkadaşlarına  ise, 'HERCAİ' * ( hercai menekşe'ye kısaca hercai çiçeği denir. ) diyerek alay etmişler.

Kıssadan hisse : Siz siz olun sevgilinize yalan konuşarak hercai çiçeğinin  durumuna düşmeyiniz, yalan konuşanın  aslında kendini aldattığını unutmayınız.

A. Kadir Bekçi

Hikayemizin kahramanlarından kardelen çiçeği ( galanthus )

*Kardelen : Nergisgiller ( amaryllidaceae ) familyasının 'galanthus' cinsiden  bitkilere genel olarak kardelen denir.  Yurdumuzda doğal olarak yetişen 14 türü bulunmaktadır, soğanlı ve beyaz çiçeklidirler. Süs bitkisi olmasının yanında bazı türleri tıbbi amaçla da kullanılmakta ve yurt dışına satılmaktadır.

*Hercai :  Sevdiğine ihanet eden,  aldatan, vefasız. Sözünü tutmayan, hiçbir şeyde karalı olmayan, gelgeç.