SÜMBÜL ÇİÇEĞİ NEDEN GÜZEL KOKAR ?

Sümbül çiçekleri ( Hyacinthus  orientalis )

Sümbül (hyacinthus ), görünüşü kadar kokusu ile de etkileyici bir çiçektir.  Kokusu ile adeta insanı mest eder. Dikkat ederseniz bazı çiçeklerin üzerinden  arılar, kelebekler hiç eksik olmaz. Yine bazı bitkilerin  çiçekler daha gösterişli  ve kokuludur, neden acaba hiç düşündünüz mü ? 
Bitkilerin üreme organı olan çiçekler tozlaşma ile döllenir ve  meyve ( tohum ) oluşur. Böylce nesillerini devam ettirirler.  Bunu çoğu zaman  böcekler yapar. Bazen de kuşlar, rüzgarlar, sular hatta insanlar çiçeklerin döllenmesini sağlar. Böcekler çiçeklerin salgıladığı şekerli maddelerle ( nektar )  beslenirken, farkına varmadan  ayaklarına yapışan polenleri başka  çiçeklere taşıyarak  döllenmelerini sağlar.
Kısaca bu iki farklı canlı  türünün  varlığını sürdürebilmeleri, birbirleri sayesinde mümkün olamaktadır. Doğanın korunması bu bakımdan çok önemlidir. Çiçekleri korumadan hayvanları, hayvanları, böcekleri korumadan doğayı koruyamayız. Bu nedenle yaban hayatının korunması sandığımızdan daha büyük önem taşımaktadır. 

Bazı bitkileri  her böcek tozlayamaz, bu nedenle koku salarak, gösterişli çiçekler açarak tozlayıcısı olan böceğin  dikkatını çeker.
Sümbül,  keskin ve güzel kokusu ile  tuzlayıcısı olan böcekleri  etkileyerek önce kendine çeker ve daha sonrada salgıladığı bal özünü emerken, böceklerin  üzerine yapışan polenleri dişi çiçeklere  taşıyarak farkında olmadan  tozlaşmalarını ( döllenme ) sağlamış olur.
Bitki ve hayvanlar arasındaki bu ilişki, doğada hiç bir  şeyin nedensiz olmadığını  gösterir. Bitkilerin türünü devam ettirebilmesi, böceklerin ise beslenip yaşaması için birbirlerine muhtaçtırlar.

Sümbül  çiçeği ( Hyacinthus orientalis ) 

Gelin şimdi de  bu güzel kokulu çiçeği biraz daha yakından tanıyalım.
Sümbül, kuşkonmazgiller  ( Asparaaceae ) familyasının ( Eski familyası: Zambakgiller /  Liliaceae )  'hyacinthus' cinsine mensup, soğanlı, otsu ve çiçekleri  güzel kokulu  bir bitkidir.  Anavatanı, Anadolu'yu da içine alan Doğu Asya'dır. 16. yüzyılda Avrupa'ya götürülerek ıslah edilmiş ve  buradan süs bitkisi olarak dünyaya dağılmıştır. Çiçeklerinden elde edilen yağ parfümeri sanayinde kullanılır.

Sümbül çiçeği  ( Hyacinthus  orientalis )

Cins adını Apollon'un arkadaşı olan Hyacinth'den  almıştır. İki arkadaş disk atarkan Apollon yanlışlıkla Hyacinth'in ölümüne neden olur. Arkadaşının ölümüne çok üzülen Apollon, onu sümbül çiçeğine döndürür.  Tür adı doğu demektir.   
Hyacinthus orientalis'e, ülkemizde  bahçe sümbülü ya da Hollanda sümbülü denir.  Çok fazla kültür çeşidi üretilmiştir.  Yaprakları şerit şeklindedir. Bir sap üzerinde: boru şeklinde, sarı, mor, pembe, beyaz, mavi renklerde, yalınkat ve katmerli çiçekler açarlar.  En güzel kokan çiçeklerden biri olarak kabul edilir.

Hollanda sümbülü, hem bahçe hemde saksı çiçeği olarak yetiştirilir. Soğanları yaprakları kuruduktan sonra sökülür, serin ve kuru bir yerde saklanır ve kasım ayının sonuna doğru tekrar  dikilir.

Sümbül, humusça zengin, kumlu toprakları ve  yarı gölge yerleri sever. Toprağının nemli tutulması gerekir, ancak saksıda fazla sulama soğanın çürümesine neden olur. Soğanla ve kökten bölünme ile  üretilir. Soğanları zehirli olduğundan yenmez. 
Muscari ve hyacinthella   cinsinden olan soğanlı bitkilere ise, genel olarak 'arap sümbülü' ve  'dağ sümbülü'  denir.

                                                             Sümbül çiçekleri ( Hyacinthus )  

Bahçe sümbülü ( Hyacinthus orientalis )

Hollanda Sümbülleri. Anadolu sümbülünün aşılanması ile elde edilmiştir.
Çok sayıda çeşidi olup daha gösterişlidir.

Soğanlı bir bitki olan sümbül diğer soğanlı çiçekler gibi soğuğu sever.
Kışın ve ilkbaharda çiçek açar.

 Sümbül iki yıllık bir bitki olup genel olarak  soğandan  üretilir..

Bahçe sümbülü ( Hyacinthus orientalis )

.Kaynaklar; Wikiperia. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü ( Turhan Baytop ).