BİR FOTOĞRAFIN HİKAYESİ ( Keten Çiçeği )

İşte trenden çektiğim  o fotoğraf 
( Sarı keten çiçeği - Linum mucronatum )

Bu defa sizlere yukarıdaki bitkinin fotoğrafını nasıl çektiğimi hikayesini  anlatacağım.  Bu çiçeği merak edenler için ise, aşağıda kısa bir dip notu düştüm.

2019 yılının  haziran ayı idi,  eşimle beraber  bir turla - Doğu Ekspresi ile Ankara'dan Kars'a gidiyorduk. Gündüzleri  zamanımın çoğunu  fotoğraf çekerek geçiriyordum.  Vagonumuzun arkada olması  benim açımdan  iyi olmuştu. Buradan daha rahat  fotoğraf çekebiliyordum. Yanımda fotoğraf çeken bir kaç kişi daha vardı. Hem sohbet ediyor, hem de birbirimize  ilginç bulduğumuz yerleri  göstererek yardımcı oluyorduk. Tren, inanılması zor müthiş  yerlerden geçiyordu.  Yol boyunca, yer yer rengarenk  kır çiçekleri açmıştı. Bitkilere meraklı olduğumdan,  fotoğrafını  çekemediğim için üzülüyordum.

Doğu Ekspresi .

Trenimiz Sivas - Erzincan arasında  ilerliyordu.  Yol boyunca öbek, öbek  bir bitki sarı renkli çiçek açmıştı. Gittikçe çoğalan  bu çiçeğin ne olduğunu merak etmeye başlamıştım.  Zum yaparak çektiğim fotoğraflar, tren hareket halinde olduğu için bozuk  çıkıyordu. Sonunda kendimi sadece  bu çiçeğin fotoğrafını çekmeye odaklandım, gördüğüm anda makinamın deklanşörüne basıyordum, başka hiç şeye bakmıyordum. Bu şekilde  yüzlerce fotoğraf çektim  ancak hepsi de birbirinden kötüydü.  Bu fotoğraflardan  çiçeği tanımak mümkün değildi.

Akşam, belleğimde yer açmak için  çektiğim  fotoğrafları  tek tek silmeye başlamıştım. Belki bir ip ucu yakalarım diye, tekrar bakıyordum. Bir den gözlerime inanamadım, çok  net bir fotoğraf çekmiştim. Gündüzün baktığımda görmemişim.  Birden, gayri ihtiyari olarak  'KETEN'* diye yüksek sesle bağırınca, etrafta bulunanlar  bana doğru  bakmaya başladı. Eşim, insanlar bize bakıyor dedi. 
 O kadar mutlu olmuştum ki, anlatamam. Beni deli sansalar da  umurumda değildi. Emin olmak için internete girdim, doğru tahmin etmiştim  sarı  keten çiçeğiydi   
Hayatımın belki de en ilginç ve değerli  fotoğrafını çekmiştim. Eğer bu fotoğrafı çekmeseydim, hayatım boyunca bu çiçeğin hep ne olduğunu  merak edecektim.

Bu  fotoğrafı ve hikayesini sizlerle de paylaşmak istedim. Sevgili doğa ve bitki dostlarım. 

Güllübağ Boğazı ve Karasu, Kemah / Erzincan
Sivas - Erzurum Demiryolu ( 1933 - 1939 ). Büyük ölçüde kazma kürekle yapılmış olan bu demiryolu, Cumhuriyetimizin kuruluş döneminde yapılmış olan en önemli eserdir. 550 km uzunluğundaki bu demiryolunun 23 km'lik kısmı tünellerden geçmektedir.
 

 * Keten ( linum sp. ), ketengiller ( linaceae )  familyasından haziran - temmuz ayları arasında  ipek gibi mavimsi veya sarı renkli çiçekler açan  otsu bir bitki cinsidir. En yaygın türü kültürü yapılan  Linum  usitatissimum  dur. Tohumu ve lifi için yetiştirilmektedir. Tohumlarından elde edilmekte olan bezir yağı boya sanayinde kullanılır. Yurdumuzda doğal olarak 40'ın üzerinde keten türü yetişmektedir. Bunlardan bazıları ise endemiktir.  

KENEVİR YETİŞTİRMEK NİÇİN YASAKTIR ?

Kenevir ya da kendir bitkisi ( Cannabis sativa )

Kenevir veya kendir ( Cannabis sativa ), bitkisinin  adını sık, sık  duymamıza rağmen çok  iyi tanıdığığımız söylenemez.  Hatta yetiştirilmesi yasak olduğu için korktuğumuz bir  bitkidir. Ancak,  bitkiyi biraz araştırınca,  kötü  amaçla kullanılmaması halinde bitkinin  çok yararlı olduğu anlaşılıyor. 

Keten / Deli keten ( Linum bienne )

Kenevir kelimesi çoğu kez keten ( linum) ile birlikte söylenmektedir ( keten / kenevir şeklinde ). Bu nedenle bu  bitkiler birbirine karıştırılır, hatta aynı olduğu sanılır. Halbuki, bu bitkiler farklı familyalardan olup birbirleri ile uzaktan yakından akra değildirler. Bu bitkilerin adlarının çoğu zaman  birlikte anılmasının  nedeni; ikisinin de liflerinden ve tohumlarından yararlanılmakta olmasından kaynaklanmaktadır.

Keten ve kenevirin kültür bitkisi olarak yetiştirilmesi, insanlık tarihi kadar eskidir. Ancak, günümüzde çok değerli olan  bu   bitkilerin  eski önemi kalmamıştır.  Kenevirden  esrar elde edildiği gerekce gösterilerek; bir çok  ülkelerde  yasaklanmış ya da yetiştirilmesi  azaltılmıştır. 
Bunun esas nedeninin  ise; araştırıldığında  hiç de böyle olmadığı kolayca anlaşılmaktadır.

Kenevir, Cannabaceae / kenevirgiller  familyasından, tek yıllık, otsu bir bitki cinsinin  ortak adıdır. Bir çok türü vardır, eski çağlardan beri kültürü yapılmaktadır.   Daha çok  yağ ve lif elde etmek için yetiştirilmektedir, tohumları ( çedene ) çerez olarak yenir, kuş yemi olarak kullanılır. Uyuşturucu bir madde olan esrar ( marijuana ya da marihuana ); bitkinin  'cannabis sativa' ve 'cannabis indica' (Hint keneviri) türlerinin dişisinin uc yapraklarından ve  çiçekli kısmından elde edilmektedir. Ayrıca tıbbi amaçla kullanılır ( ilaç sanayinde ).  

20.ci yüzyılda dokuma sanayinde petrole dayalı sentetik elyaf kullanılmasını isteyen bazı sanayi grupları, esrar elde ediliyor gerekçesi ile kenevir üretimine  global yasaklamalar getirtmişlerdir.
Bunu yaparken insan sağlığını ileri süren bu çıkar çevreleri, aynı şekilde zararlı olan tütün konusunda sesiz kalmışlardır.
Organik olarak yetişebilen keten ve kenevir dışlanarak, yetiştirilirken  en çok kimyasal maddelerin  kullanıldığı pamuk tarımı desteklenmiştir.  

Doğanın sigortası olan olan ormanlar bütün dünyada hızla azalmaktadır. Bunun dünyamıza getireceği felaketler sanılandan çok daha  korkunç olabilir.
Kenevir, kağıdın hammaddesi olan selüloz bakımından çok zengindir. Bu nedenle; dünyada kenevir üretimi teşvik edilerek ormanların  bu amaçla kesilmesi önlenebilir.  Nitekim, bir dönüm alandan elde edilecek kenevir dört dönümlük bir ormandan elde edilecek kağıdı karşılayabilmektedir.
Üstelik kenevir, ağaç  gibi uzun bir sürede değil  4-5 ay gibi kısa bir zamanda  yetişebilmektedir.

Doğaya büyük zarar veren ve doğaya tekrar dönüşümü çok  uzun süren  petrokimya  ürünlerin ( plastik, kumaş, deterjan vs. ) bir kısmı kenevirden üretilebilir.
Tohumlarından elde edilecek yağ  ise, enerji sorununa önemli katkılar sağlayabilir.

Sonuç olarak; çok sayıda yararı olan kenevir  bitkinin  sadece uyuşturucu özelliği öne çıkarılarak yasaklanması ( bazı ülkelerde yetiştirilmesi izine bağlı ), öcü gibi gösterilmesi, hiç de  akıllı ve doğru değildir. Hemen her yerde yetişebilen, kimyasal ilaç istemeyen bu bitkiden dünya  daha çok yararlanmalıdır. 

Kenevir bitkisine kendir de  denir.

Kaynaklar. Vikipedi