GÜZELAVRAT OTU ( Atropa belladonna )

Güzelavrat  otu ( Atropa belladonna ). Genel görünümü 

Bilimsel adı Atropa belladonna olan  Güzelavrat otu, patlıcangiller ( Solanaceae )  ailesinden, çok yıllık,  otsu bir bitkidir. Cins ismi Yunan Mitolojisinde yer alan,  kader ipini kesen Atropos'dan gelir. Bella - Donna ise  İtalyanca 'güzel kadın' demektir.  

Güzelavrat otu en fazla 1 - 2 m. kadar boylanır,   yazın çan şeklinde morumsu renkli  çiçekler açar, yaprakları oldukca  büyük ve  kabadır, nohot büyüklüğünde  parlak , siyah renkli  meyve ( çilek ) verir. Bitkinin başta yaprakları olmak üzere  bütün kısımları çok zehirlidir.   

Atropa belladonna zehirli bir bitki  olmasına rağmen; eski çağlarda ( Romalılar zamanında) kadınlar tarafından, göz bebeklerini büyüterek daha efsunlu bir bir bakış oluşturmak için,  meyvelerinin suyunu gözlerine damlatmışlardır.  Bünyesinde  bulunan 'atropin' adlı alkaloid, günümüzde halen  retina tedavilerinde ( göz damlası olarak )  ve kalp hastalıklarına karşı  kullanılmaktadır.  Tarihde, zehirli alkaloidler içerdiği için  suikastlerde  kullanılmıştır.  

Güzelavrat otu,  içindedeki alkaloid maddeler  nedeniyle çok  değerli bir bitkidir. Eczacılıkta, bitkisel kökenli ilaç yapımında kullanılmaktadır.  Bu nedenle birçok ülkede (  Hindistan, Pakistan, Amerika ve bazı Avrupa ülkelerinde )  tarımı yapılmaktadır. 

 Atropa belladonna,  Karadeniz Bölgesi başta olmak üzeri yurdumuzun çoğu yerlerinde doğal olarak  yetişmektedir.  Daha çok nemli - ılıman iklimlerde yetişir.  Halk arasında  dilber otu, avrat otu, dulavrat otu,* ayı çileği, ayı liforu, kurt böğürtleni, yabani tütün, yidin, yiğdin otu, kurt böğreği, deli otu, şeytan kirazı  .... gibi  çok fazla adla da   bilinir. Tohumdan üretilir. 

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi. DergiPark, Türkiye Bitkileri Sözlüğü ( Prof. Dr. Ertan Tuzlacı ) 

Güzelavrat otu / Dulavrat otu  ile ilgili  küçük bir de hikaye yazdım ( aşağıda ), umarım beğenirsiniz. Kimbilir  belki bir gün karşınıza çıkar, bu bitki.   Arkadaşlarınıza, torunlarınıza   bu hikayeyi de anlatırsınız değil mi? sevgili bitki sevenler.  

Güzelavratotu ve meyvesi  ( Atropa Belladonna )
( Fotoğraf alıntıdır. )

                                                              DULAVRAT OTU ( Hikaye ) 

Bir zamanlar Anadolunun  bir dağ  köyünde  Zeynep adında   bir kız yaşıyormuş.  Zeynep, simsiyah gözlü, beyaz tenli  çok güzel bir kızmış,  köyün bütün  gençleri onunla evlenmek istiyormuş.  Gel gör ki, o fakir bir ailenin oğlunu seviyormuş. Ama sevdiği  gencin ailesi, güzellik karın doyurmaz diyerek oğullarını başka bir  kız ile evlendirmişler. Bunun üzerine kaderine küsen Zeynep, taliplerinin yüzüne bile bakmadan geri çevirmeye başlamış. Ailesine de, ben artık hiç  kimseyle evlenmek istemiyorum demiş.

Zeynep'le evlenmekten umudunu kesen köydeki bazı kötü niyetli gençler  ona iftira atmaya, hakkında dedikodular çıkarmaya başlamışlar. Zeynep'in  geceleri evine erkek  aldığını, onun artık kız olmadığını söylemeye başlamışlar.  Zeynep'in adı kötü kadına,  'dul avrata' çıkmış.  Bu dedikodulara  çok üzülen  ailesi kızlarını evlenmeye zorlamak için,  ya evlenirsin  ya da bu köyden  gidersin diye baskı yapmaya başlamışlar. Bu durumda çaresiz kalan Zeynep,  köyün  yakınındaki bir uçurumdan aşağıya kendini  atmış. 

Ancak,tüm aramalara rağmen Zeynep'in cesedi bulunamış,  sanki yer yarılmış da içine girmiş. Annesi ve babası ise  üzüntülerinden  ölmüşler. 

Bir zaman  sonra, Zeynep'in intahar ettiği  uçurumda  o zamana kadar hiç görmedikleri siyah meyveleri / çilekleri  olan bir bitki yetişmiş.  Bitkinin meyveleri tıpkı Zeynep'in gözleri gibi simsiyah ve çok gösterişliymiş. Adeta beni  yiyin der gibi dallarında  sarkıyormuş.  Zeynep'e iftira atanlar,  bu güzel çilekleri görünce  toplayarak  bir güzel yemişler. Daha sonra  oradan geçenler Zeynep'in adını Dul avrat'a çıkaranların ölüsünü bulmuşlar.  Köylüler, Zeynep'in kendisine iftra atanlardan intikam almak için,  tanrıya yalvararak bu zehirli bitkiye dönüştüğüne inanmaya başlamışlar.  Ve bu bitkinin adı o günden sonra   'Dulavrat otu' olarak anılmaya başlamış.   

Kıssadan hisse; Siz siz olun suçsuz insanlara asla iftira atmayın, vebali büyük olur.  

*Halk arasında  bilimsel  adı Arctium tomentosum olan  papatyagiller ailesinden bir bitkiye de,  bazı yörelerimizde  dulavrat otu denmektedir. 

Dedemden Masallar 

A Kadir Bekçi

Bahçeköy / Seferihisar

22. 05. 2020