 |
Ayı pençesi ya da Akantus bitkisinin genel görünümü
( Acanthus mollis ) |
Bir adı da ayı pençesi olan akantus ( acanthus ), ayıpençesigiller ( Acanthaceae ) familyasından, çok yıllık, otsu bir bitki cinsinin ortak adıdır. Anavatanı Avrupa ve Anadolu'dur. Dünya üzerinde 30 kadar türü bulunmaktadır, bazı türleri yurdumuzda doğal olarak yetişmektedir. Halk arasında akantus, ayıkulağı, balık otu, kara tiken, öküzosurtan da denir ( Türkiye Bitkileri Sözlüğü - Ertan Tuzlacı ).
Yaprakları oldukca büyük, dikenli ve parçalıdır, kenger bitkisine ( Gundelia tournefortii ) benzer. Bu nedenle akantus'a 'dikensiz kenger otu' da denir. Yaz aylarından başlayarak başak şeklinde, uzun ömürlü, mavi- beyaz renkli ve gösterişli çiçekler açar. Meyve kapsül halindedir, içinde 1 -2 tohum bulunur.
Bazı akantus ( acanthus ) türlerinin ( Acanthus dioscoridis, Acanthus hirsutus ) taç yaprakları ( korollası ) taze iken yenir, kurutulduktan sonra koku vermesi için çaya katılır. ( Kaynak;Turhan Baytop -Türkce Bitki Adları Sözlüğü )
Eski çağlarda insanlar akantus bitkisini kendilerini kötülüklerden, fenalıklardan koruduğuna inanıldığı için evlerinin etrafına dikmişlerdir.
Acanthus mollis, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Büyük saksılarda da yetişir. Yurdumuzda doğallaşma eğilimindedir. Şifalı bitkiler arasında yer alır.
 |
| Akantus ( Acanthus mollis ) bitkisi ve çiçeği |
 |
Korınt nizamı ile yapılmış sütunların başlıkları
akantus yaprağı motifleri ile süslenmiştir. |
Akantus bitkisinin yaprakları, eski çağlardan beri süsleme ve dekorasyon için ilham kaynağı olmuştur. Antik Yunan mimarisinde, Korint nizamı yapılan sütün başlıklarının süslenmesinde akantus yapraklarından esinlenilmiştir. Bazı kaynaklarda bu bitkiden 'kenger' diye söz edilmesi, yukarıda da belirttiğim gibi, akantus'a kenger de denmesinden kaynaklanmış olabilir.
Günümüzde akantus motifleri daha çok mobilyacılıkta kullanılmaktadır.
 |
| Korint nizamına göre yapılmış sütun başlığı ( Afrodisias ) |
Korint nizamı mimarinin doğuşu şöyle bir efsaneye dayandırılır.
'Vaktin birinde herkesçe çok sevilen güzeller güzeli bir genç kız yakalandığı apansız hastalık sonucunda hayatını kaybeder. Bunun üzerine dadısı, genç kızı tüm özel eşyalarını doldurduğu bir sepetle beraber gömer. Kısa bir süre sonra kızın mezarının üzerinde bir ( akanthus ) bitki yeşerir ve tüm mezarı kaplar. Bunu gören dönemin yetenekli mimarı Kallimakhos bu bitkinin yapraklarından çok etkilenir ve yaptığı sütün başlıklarında Akanthus yapraklarını süsleme amacıyla kullanmaya başlar.' ( Mythencyclopedia 2007 )
 |
| Bir adı da ayı pençesi olan akantus bitkisi ve çiçeği |
Akantus, sıcak ve ılıman iklimlerde yetişir. Yetiştirilmesi çok kolay bir çiçektir, fazla bakım istemez. Hatta bazı ülkelerde istilacı bitkiler arasında yer alır. Yarı gölge yerleri ve humusça zengin, derin toprakları sever. Kökten ayırma ve tohumla ürer, yayılıcıdır.
 |
| Akantus ( Acanthus mollis ),büyük arılar tarafından tozlanır. |
 |
| Ayı pençesi ( Acanthus mollis ) bitkisinin tohum kapsülleri |
 |
| Ayı pençesi ( Acanthus mollis ) tohumu |
 |
Bir adı da ayı pençesi olan akantus ( Acanthus mollis )
bitkisinin genel görünümü. |
 |
Ayı pençesi bitkisinin yaprağı
( Acanthus mollis ) |
 |
| Ayı pençesi, Akantus ( Acanthus mollis ) |
Kaynaklar: Vikipedi
